2.json

[
  {
    "number": 1,
    "text": "الٓمٓ",
    "english": "Alif, Lam, Meem.",
    "asan": "‌چه‌ند پیتێك له سه‌ره‌تای هه‌ندێ له سووره‌ته‌كانی قورئاندا هاتوون ژماره‌یان (14) پیته‌، نیوه‌ی كۆی پیته‌كانی زمانی عه‌ره‌بین، بۆ سه‌لماندنی (اعجاز) و مه‌زنی و گرنگی قورئان كه له توانای هیچ كه‌سدا نیه به‌و پیتانه كتێبێكی ئاوا بێ وێنه دابنێت، به‌راده‌یه‌ك هه‌تا ئه‌گه‌ر هه‌موو گرۆی ئاده‌میزاد و په‌ری كۆببنه‌وه بۆ ئه‌و مه‌به‌سته بێگومان ناتوانن، هه‌روه‌ها چه‌نده‌ها نهێنی تریشی تێدایه‌، زاناكان له هه‌ندێكی دواون، هه‌ندێكیشیان وتوویانه‌: هه‌ر خوا خۆی زانایه به نهێنی ئه‌و پیتانه",
    "puxt": "به‌(ئه‌لیف،لام،میم) ده‌خوێنرێته‌وه‌. ئه‌م پیتانه‌ی له‌سه‌ره‌تای هه‌ندێ له‌ سوره‌ته‌کانی قورئاندا هاتوون ته‌نها خوای گه‌وره‌ ده‌زانێت مه‌به‌ستی پێیان چی یه‌ ئه‌مه‌ ڕاسترین ته‌فسیره‌ بۆ ئه‌م پیتانه‌، به‌ڵام به‌چه‌ند جۆری تریش ته‌فسیر کراوه‌ له‌وانه‌: ئه‌م پیتانه‌ ناوون بۆ ئه‌وسوره‌تانه‌ی له‌سه‌ره‌تایانه‌وه‌ن، یان ناوون بۆ خوای گه‌وره‌، یان بۆ ده‌سته‌وسان کردنی عه‌ره‌به‌ بێ باوه‌ڕه‌کانه‌ که‌ده‌یان وت ئه‌م قورئانه‌ له‌خواوه‌ نه‌هاتووه‌، پێیان ده‌ڵێت ده‌ی وێنه‌ی قورئان بڵێن که‌هه‌ر له‌و پیتانه‌ پێک هاتووه‌ ئێوه‌ به‌کاری دێنن"
  },
  {
    "number": 2,
    "text": "ذَٰلِكَ ٱلْكِتَٰبُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ",
    "english": "This is the Book about which there is no doubt, a guidance for those conscious of Allah -",
    "asan": "‌ئه‌و قورئانه كتێبێكه هیچ گومانێكی تێدا نیه‌، (كه له لایه‌ن خوای په‌روه‌ردگاره‌وه ڕه‌وانه كراوه به جبره‌ئیلدا بۆ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) كه مایه‌ی ڕێنمووی و سه‌رچاوه‌ی هیدایه‌ته بۆ خواناسان و پارێزكاران (كه ئه‌وانه‌ن فه‌رزه‌كان جێبه‌جێ ده‌كه‌ن و له حه‌رام خۆیان ده‌پارێزن، له ڕووی بیروباوه‌ڕو كردارو گوفتره‌وه",
    "puxt": "ئه‌م قورئانه‌ هیچ گومانێکی تێدانیه‌ ڕێ نیشانده‌ری پارێزکارانه"
  },
  {
    "number": 3,
    "text": "ٱلَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِٱلْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقْنَٰهُمْ يُنفِقُونَ",
    "english": "Who believe in the unseen, establish prayer, and spend out of what We have provided for them,",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕ به نه‌بینراوه‌كان ده‌هێنن (وه‌ك خوا و فریشته و ئه‌وانه‌ی خوا باسی كردوون و ئێمه نایانبینین)، هه‌روه‌ها نوێژه‌كانیان به‌چاكی ئه‌نجام ده‌ده‌ن و له‌و ڕزق و ڕۆزییه (حه‌ڵاڵه‌ی) پێمان به‌خشیوون، ده‌به‌خشن",
    "puxt": "ئه‌وانه‌ی که‌ بڕواده‌هێنن به‌شته‌ په‌نهان و نادیاره‌کان وه‌ نوێژ ده‌که‌ن له‌وه‌ی کردومانه‌ به‌ ڕۆزی یان ده‌به‌خشن له‌به‌ر خوا"
  },
  {
    "number": 4,
    "text": "وَٱلَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِٱلْءَاخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ",
    "english": "And who believe in what has been revealed to you, [O Muhammad], and what was revealed before you, and of the Hereafter they are certain [in faith].",
    "asan": "(له هه‌مان كاتدا) ئه‌وانه باوه‌ڕ ده‌هێنن به‌و (په‌یامه‌ی) كه بۆ تۆ (ئه‌ی محمد (‎‎‎‎صلی الله علیه وسلم) دابه‌زێنراوه و به‌و په‌یامانه‌ش كه بۆ (پێغه‌مبه‌رانی‎ (سه‌لامی خوایان لێ بێت) پێش تۆ دابه‌زێنراوه‌، دڵنیاش ده‌بن كه ڕۆژی دوایی پێش دێت و قیامه‌ت هه‌ر به‌رپا ده‌بێت",
    "puxt": "وه‌ئه‌وانه‌ی که‌ بڕوا ده‌هێنن به‌و قورئانه‌ی که‌بۆتۆ ( ئه‌ی موحه‌ممه‌د صلی الله‌ علیه‌ وسلم) نێرراوه‌ وه‌ به‌و کتێبانه‌ی که‌بۆتۆ نێراوانی پێش تۆ نێرراونه‌ته‌ خواره‌وه‌ وه‌ بڕوایان هه‌یه‌به‌ڕۆژی دوایی"
  },
  {
    "number": 5,
    "text": "أُو۟لَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْمُفْلِحُونَ",
    "english": "Those are upon [right] guidance from their Lord, and it is those who are the successful.",
    "asan": "ئه‌وانه له سه‌ر شا ڕێگه‌ی هیدایه‌تی په‌روه‌ردگاریانن و هه‌ر ئه‌وانیش سه‌رفراز و سه‌رکه‌وتوو (ئه‌مانه بنه‌ما سه‌ره‌کیه‌کانی ئیمان و ئیسلامن)",
    "puxt": "ئه‌وانه‌ له‌سه‌ر ڕێی ڕاستن له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌ وه‌هه‌ر ئه‌وانن ڕزگار"
  },
  {
    "number": 6,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ سَوَآءٌ عَلَيْهِمْ ءَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ",
    "english": "Indeed, those who disbelieve - it is all the same for them whether you warn them or do not warn them - they will not believe.",
    "asan": "به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که بێ باوه‌ڕ بوون ئاگاداریان بکه‌یت یان ئاگاداریان نه‌که‌یت یه‌کسانه بۆیان، باوه‌ڕ و ئیمان ناهێنن...",
    "puxt": "به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که‌ بێ بڕوا بوون بۆ ئه‌وان چوون یه‌که‌ بیان ترسێنیت یان نه‌یان ترسێنیت بڕواناهێنن"
  },
  {
    "number": 7,
    "text": "خَتَمَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَعَلَىٰ سَمْعِهِمْ وَعَلَىٰٓ أَبْصَٰرِهِمْ غِشَٰوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ",
    "english": "Allah has set a seal upon their hearts and upon their hearing, and over their vision is a veil. And for them is a great punishment.",
    "asan": "(چونکه‌) خوا مۆری ناوه به‌سه‌ر دڵ و گوێیاندا و په‌رده‌ی به‌سه‌ر چاویاندا هێناوه‌، (نه بیرده‌که‌نه‌وه‌، نه ئاماده‌ن حه‌ق ببیستن و ڕاستییه‌کان نابینن)، هه‌ر بۆیه سزایه‌کی سه‌خت چاوه‌ڕێیانه ‎‎‎ (ئه‌مانه‌ش ده‌سته‌یه‌کن له بێ باوه‌ڕان که هه‌ر خوا خۆی ده‌یانناسێت)",
    "puxt": "خوا مۆری ناوه‌ به‌سه‌ر دڵ و گوێیاندا وه‌ په‌رده‌ به‌سه‌ر چاویانه‌وه‌یه‌، وه‌ سزای زۆرگه‌و‌ره‌یان بۆ هه‌یه"
  },
  {
    "number": 8,
    "text": "وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَبِٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِينَ",
    "english": "And of the people are some who say, \"We believe in Allah and the Last Day,\" but they are not believers.",
    "asan": "له ناو خه‌ڵکیدا که‌سانێک هه‌ن که ده‌ڵێن: ئیمان و باوه‌ڕمان به خوا و به ڕۆژی قیامه‌ت هێناوه (له‌ڕاستیدا ئه‌وانه درۆ ده‌که‌ن) ئه‌وانه هه‌میشه باوه‌ڕدار نین)",
    "puxt": "وه‌له‌ناو خه‌ڵکیدا هه‌ندێ که‌س هه‌یه‌ که‌ده‌ڵێ: بڕوامان هێناوه‌ به‌خواو به‌ڕۆژی دوایی له‌کاتێکدا ئه‌وان بڕوادار نین"
  },
  {
    "number": 9,
    "text": "يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ",
    "english": "They [think to] deceive Allah and those who believe, but they deceive not except themselves and perceive [it] not.",
    "asan": "ئه‌وانه (به‌خه‌یاڵی خۆیان وا ده‌زانن) خوا و ئه‌و که‌سانه ده‌خه‌ڵه‌تێنن که باوه‌ڕداری ڕاسته‌قینه‌ن!! که‌چی جگه له خۆیان که‌سیان پێ ناخه‌ڵه‌تێنرێ، به‌ڵام هه‌ست ناکه‌ن و تێناگه‌ن و بیرناکه‌نه‌وه",
    "puxt": "به‌لای خۆیانه‌وه‌ خواو ئه‌وکه‌سانه‌ ده‌خه‌ڵه‌تێنن که‌ بڕوایان هێناوه‌ ! که‌س ناخه‌ڵه‌تێنن ته‌نها خۆیان نه‌بێت به‌ڵام هه‌ستی پێ ناکه‌ن"
  },
  {
    "number": 10,
    "text": "فِى قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ ٱللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌۢ بِمَا كَانُوا۟ يَكْذِبُونَ",
    "english": "In their hearts is disease, so Allah has increased their disease; and for them is a painful punishment because they [habitually] used to lie.",
    "asan": "ئه‌وانه له دڵ و ده‌روونیاندا نه‌خۆشی بێ باوه‌ڕی و حه‌سوودی و کینه هه‌یه‌، خوایش ده‌ردیان گران و کاریگه‌ر ده‌کات و سزایه‌کی سه‌ختیش (له دینا و قیامه‌تدا) چاوه‌ڕێنانه به هۆی درۆکردن و (دژایه‌تییان بۆ ئیسلام)",
    "puxt": "له‌ دڵیاندا نه‌خۆشی( ناپاکی) هه‌یه‌ خواش نه‌خۆشیه‌که‌ی زۆرتر کردن به‌هاتنی قورئان وه‌ سزای سه‌ختیان بۆ هه‌یه‌ به‌هۆی ئه‌و درۆیانه‌وه‌ که‌ ده‌یان کردو ده‌یان وت بڕوامان هه‌یه‌"
  },
  {
    "number": 11,
    "text": "وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا۟ فِى ٱلْأَرْضِ قَالُوٓا۟ إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ",
    "english": "And when it is said to them, \"Do not cause corruption on the earth,\" they say, \"We are but reformers.\"",
    "asan": "ئه‌وانه کاتێک پێیان ده‌وترێت تۆوی گوناهو تاوان و خراپه‌کاری مه‌چێنن له زه‌ویدا، ده‌ڵێن: به‌ڕاستی ئێمه ته‌نها چاکسازی ده‌که‌ین",
    "puxt": "وه‌کاتێک پێیان بووترایه‌ ئاشوب مه‌نێنه‌وه‌ له‌ زه‌وی دا - ئاژاوه‌ به‌رپا مه‌که‌ن له‌ وڵاتدا ده‌یان وت : ئێمه‌ هه‌ر چاکه‌ کارین) ڕێکخه‌رین)"
  },
  {
    "number": 12,
    "text": "أَلَآ إِنَّهُمْ هُمُ ٱلْمُفْسِدُونَ وَلَٰكِن لَّا يَشْعُرُونَ",
    "english": "Unquestionably, it is they who are the corrupters, but they perceive [it] not.",
    "asan": "ئاگادار بن، که ڕاستی هه‌ر ئه‌وانه تۆوی خراپه ده‌چێنن، به‌ڵام (به‌هۆی لووت به‌رزی و ده‌رده‌دارییانه‌وه‌) هه‌ستی پێ ناکه‌ن و (خۆیانی لێ گێل ده‌که‌ن)",
    "puxt": "ئاگادار بن که‌به‌ڕاستی هه‌ر ئه‌وانن ئاشوبگێڕ به‌ڵام هه‌ستی پێ ناکه‌ن"
  },
  {
    "number": 13,
    "text": "وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ ءَامِنُوا۟ كَمَآ ءَامَنَ ٱلنَّاسُ قَالُوٓا۟ أَنُؤْمِنُ كَمَآ ءَامَنَ ٱلسُّفَهَآءُ أَلَآ إِنَّهُمْ هُمُ ٱلسُّفَهَآءُ وَلَٰكِن لَّا يَعْلَمُونَ",
    "english": "And when it is said to them, \"Believe as the people have believed,\" they say, \"Should we believe as the foolish have believed?\" Unquestionably, it is they who are the foolish, but they know [it] not.",
    "asan": "کاتێک پێیان ده‌وترێت ئیمان و باوه‌ڕ بهێنن وه‌کو ئه‌وه هه‌موو خه‌ڵکه (بێ فێڵ و ڕاستگۆیانه‌) که باوه‌ڕیان هێناوه‌، ده‌ڵێن: چۆن ئێمه وه‌کو ئه‌و خه‌ڵکه عه‌قڵ و گێلانه باوه‌ڕ ده‌هێنین، (خه‌ڵکینه‌) چاک بزانن و ئاگاداربن که هه‌ر ئه‌وانه خۆیان که‌م عه‌قڵ و گێل و نه‌فامن، به‌ڵام بۆ خۆیان نازانن",
    "puxt": "وه‌کاتێ پێیان بووترایه‌ بڕوا بێنن وه‌ک ئه‌وخه‌ڵکانه‌ی که‌ بڕوایان هێناوه‌ ده‌یان وت: چۆن ئێمه‌ بڕوابێنین وه‌ک  ئه‌وگێل ونه‌فامانه‌ی که‌ بڕوایان هێناوه‌ بێدار بن که‌ به‌ ڕاستی هه‌رخۆیان گێل و نه‌فامن به‌ڵام نازانن"
  },
  {
    "number": 14,
    "text": "وَإِذَا لَقُوا۟ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ قَالُوٓا۟ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوْا۟ إِلَىٰ شَيَٰطِينِهِمْ قَالُوٓا۟ إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِءُونَ",
    "english": "And when they meet those who believe, they say, \"We believe\"; but when they are alone with their evil ones, they say, \"Indeed, we are with you; we were only mockers.\"",
    "asan": "كاتێكیش (دووڕووه‌كان) ده‌گه‌ن به‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه ده‌ڵێن: ئێمه ئیماندارین و باوه‌ڕمان هێناوه‌!!، كه‌چی كاتێك به ته‌نها ده‌مێننه‌وه له لای شه‌یتانه گه‌وره و فێڵبازه‌كانیان ده‌ڵێن: به‌ڕاستی ئێمه له‌گه‌ڵ ئێوه‌ین، بێگومان ئێمه ته‌نها گاڵته‌یان پێده‌كه‌ین و پێیان ڕاده‌بوێرین",
    "puxt": "وه‌کاتێ (ناپاکان) بگه‌شتنایه‌ به‌وانه‌ی که‌ بڕوایان هێناوه‌ ده‌یان وت : ئێمه‌ش بڕوامان هێناوه‌ کاتێکیش به‌ته‌نیا بوونایه‌ له‌گه‌ڵ گه‌وره‌ فێڵبازه‌کانیان ده‌یان وت : ئێمه‌ هه‌ر له‌گه‌ڵ ئێوه‌ین بێگومان ئیمه‌ هه‌ر گاڵته‌ که‌رین به‌وان"
  },
  {
    "number": 15,
    "text": "ٱللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِى طُغْيَٰنِهِمْ يَعْمَهُونَ",
    "english": "[But] Allah mocks them and prolongs them in their transgression [while] they wander blindly.",
    "asan": "(به‌ڵام خه‌یاڵیان خاوه چونكه‌) خوا سزای گاڵته‌جارییه‌كه‌یان لێده‌ستێنێت و (ده‌یانكاته په‌ندو گاڵته‌جاڕ)، ئه‌وه جارێ به‌ره‌ڵای كردوون تا كوێرانه مل بنێن و درێژه به‌گومڕایی خۆیان بده‌ن",
    "puxt": "خوا گاڵته‌ به‌وان ده‌کات( تۆڵه‌ی گاڵته‌ کردنه‌که‌یان لێ ده‌سه‌نێ) وه‌ماوه‌یان ده‌دات تا له‌سه‌رکه‌شیی خۆیاندا سه‌ر لێ شێواو بن"
  },
  {
    "number": 16,
    "text": "أُو۟لَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشْتَرَوُا۟ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَت تِّجَٰرَتُهُمْ وَمَا كَانُوا۟ مُهْتَدِينَ",
    "english": "Those are the ones who have purchased error [in exchange] for guidance, so their transaction has brought no profit, nor were they guided.",
    "asan": "ئه‌وانه گومڕاییان كڕی به‌ڕێنموویی و هیدایه‌ت، بازرگانیه‌كه‌یان قازانجی نه‌كرد، سه‌رمایه‌كه‌شیان كه هیدایه‌ته له ده‌ستیانداو مایه‌پووچ بوون و وه‌رگری ڕێبازی هیدایه‌ت نه‌بوون",
    "puxt": "ئه‌مانه‌ ئه‌وانه‌ن که‌ گومڕاییان کڕی به‌ ڕێنموونیی جا نه‌ بازرگانی یه‌که‌یان قازانجی کردو نه‌ ڕێبازی ڕاستیان گرت"
  },
  {
    "number": 17,
    "text": "مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ ٱلَّذِى ٱسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّآ أَضَآءَتْ مَا حَوْلَهُۥ ذَهَبَ ٱللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِى ظُلُمَٰتٍ لَّا يُبْصِرُونَ",
    "english": "Their example is that of one who kindled a fire, but when it illuminated what was around him, Allah took away their light and left them in darkness [so] they could not see.",
    "asan": "نموونه و وێنه‌ی ئه‌وانه وه‌ك كه‌سێك وایه‌: ئاگرێك دابگیرسێنێت (بۆ سوودی خۆی و هاوڕێكانی) كه‌چی كاتێك هه‌ڵگیرساو ده‌وروبه‌ری خۆی ڕووناك كرده‌وه‌، خوا ڕووناكیه‌كه‌یان لێ بكوژێنێته‌وه و له چه‌نده‌ها تاریكیدا جێیان بهێڵێت و هیچ تروسكاییه‌ك نابینین و ڕێ ده‌رناكه‌ن",
    "puxt": "دوو ڕووه‌کان  وێنه‌یان وه‌ک یه‌کێک وایه‌ که‌ ( له‌شه‌وێکی تاریکدا) ئاگرێک هه‌ڵگیرسێنێت که ‌له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ری ڕووناک کرده‌وه‌ خوا ( خێرا) ڕووناکی یه‌که‌یان لێ بکوژێنێته‌وه‌ وه‌ بیان هێڵێته‌وه‌ له‌ناو چه‌ند تاریکیه‌کی وادا که‌هیچ نه‌بینن"
  },
  {
    "number": 18,
    "text": "صُمٌّۢ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ",
    "english": "Deaf, dumb and blind - so they will not return [to the right path].",
    "asan": "ئه‌وانه كه‌ڕو لاڵ و كوێرن (له ئاستی حه‌ق و ڕاستیداو)، ناشگه‌ڕێنه‌وه (بۆ سه‌ر هیدایه‌ت)",
    "puxt": "که‌ڕو لاڵ و کوێرن بۆیه‌ ( له‌ گومڕایی خۆیان) ناگه‌ڕێنه‌وه‌"
  },
  {
    "number": 19,
    "text": "أَوْ كَصَيِّبٍ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ فِيهِ ظُلُمَٰتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ يَجْعَلُونَ أَصَٰبِعَهُمْ فِىٓ ءَاذَانِهِم مِّنَ ٱلصَّوَٰعِقِ حَذَرَ ٱلْمَوْتِ وَٱللَّهُ مُحِيطٌۢ بِٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "Or [it is] like a rainstorm from the sky within which is darkness, thunder and lightning. They put their fingers in their ears against the thunderclaps in dread of death. But Allah is encompassing of the disbelievers.",
    "asan": "یاخود وێنه‌یان وه‌ك كه‌سانێك وایه به ده‌ست بارانێكی لێزمه‌وه گیریان خواردبێت، كه په‌ڵه هه‌وری تاریك و هه‌وره تریشقه و بروسكه‌ی هه‌بێت، له تاو ده‌نگی بروسكه‌كه په‌نجه‌یان ده‌ئاخنن به‌گوێچكه‌یاندا له ترسی مردن، خوایش گه‌مارۆی كافرانی داوه (بارانه‌كه قورئانه و بروسكه‌كان، ترساندنی دووڕووه‌كانه كه حه‌ز به‌بیستنی ناكه‌ن)",
    "puxt": "یا وه‌ک (که‌سانێک له‌چۆڵییه‌کدا) بارانێکی لێزمه‌و به‌خوڕیان ( لێ داکات) له‌ئاسمانه‌وه‌ که‌ تاریکی زۆرو تریشقه‌و بروسکه‌ی تیدا بێت( به‌جۆرێک که‌ ) په‌نجه‌کانیان ده‌که‌ن به‌ گوێیاندا له‌به‌ر گرمه‌ی هه‌وره‌ تریشقه‌ بۆخۆپاراستن له‌مردن وه‌ خودا ده‌وری بێ بڕوایانی داوه‌"
  },
  {
    "number": 20,
    "text": "يَكَادُ ٱلْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصَٰرَهُمْ كُلَّمَآ أَضَآءَ لَهُم مَّشَوْا۟ فِيهِ وَإِذَآ أَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوا۟ وَلَوْ شَآءَ ٱللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَٰرِهِمْ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ",
    "english": "The lightning almost snatches away their sight. Every time it lights [the way] for them, they walk therein; but when darkness comes over them, they stand [still]. And if Allah had willed, He could have taken away their hearing and their sight. Indeed, Allah is over all things competent.",
    "asan": "خه‌ریكه تیشكی بروسكه‌كه بینایی چاویان به‌رێت، هه‌ر كاتێك به‌ر پێیان ڕۆشن ده‌كاته‌وه‌، ده‌ڕۆن، هه‌ر كه تیشكه‌كه نه‌ماو تاریك بوو لێیان، (ده‌سڵه‌مێنه‌وه و) هه‌ڵوێسته ده‌كه‌ن، خۆ ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه بیستن و بینینیانی له‌ناو ده‌برد، به‌ڕاستی خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا هه‌یه",
    "puxt": "نزییک بێ ئه‌و بروسکه‌یه‌ ( بینایی ) چاویان بفڕێنێ هه‌رکاتێ ڕووناکیی بۆ بدانایه‌ته‌وه‌ تیایدا بڕۆشتنایه‌ وه‌ کاتێ تاریکیشی بکردایه‌ لێیان له‌جێگه‌ی خۆیان ڕاده‌مان( ده‌وه‌ستان) ئه‌گه‌ر خودا بیویستایه‌ ( به‌و گرمه‌و بروسکانه‌) که‌رو کوێری ده‌کردن بێگومان خوا به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا ده‌سه‌ڵاتداره‌"
  },
  {
    "number": 21,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعْبُدُوا۟ رَبَّكُمُ ٱلَّذِى خَلَقَكُمْ وَٱلَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ",
    "english": "O mankind, worship your Lord, who created you and those before you, that you may become righteous -",
    "asan": "ئه‌ی خه‌ڵكینه په‌روه‌ردگاری خۆتان بپه‌رستن، ئه‌و زاته‌ی كه ئێوه و پێشینانی ئێوه‌شی به‌دی هێناوه‌، بۆ ئه‌وه‌ی ڕێبازی خواناسی و ته‌قوا و پارێزكاری بگرنه به‌ر",
    "puxt": "ئه‌ی خه‌ڵکینه‌ په‌روه‌ردگارتان بپه‌رستن که‌ئێوه‌و ئه‌وانه‌ی پێش ئێوه‌شی دروست کردووه‌ به‌ڵکو به‌و په‌رستشه‌ خۆتان بپارێزن"
  },
  {
    "number": 22,
    "text": "ٱلَّذِى جَعَلَ لَكُمُ ٱلْأَرْضَ فِرَٰشًا وَٱلسَّمَآءَ بِنَآءً وَأَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءً فَأَخْرَجَ بِهِۦ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ رِزْقًا لَّكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا۟ لِلَّهِ أَندَادًا وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ",
    "english": "[He] who made for you the earth a bed [spread out] and the sky a ceiling and sent down from the sky, rain and brought forth thereby fruits as provision for you. So do not attribute to Allah equals while you know [that there is nothing similar to Him].",
    "asan": "هه‌ر ئه‌وزاته زه‌وی كردووه به فه‌رش و جێگای نیشته‌جێ بوون و ژیان بۆتان، ئاسمانی وه‌كو سه‌قفێك به‌سه‌رتانه‌وه ڕاگیر كردووه‌، له ئاسمانه‌وه ئاوی بۆ باراندوون، جا به‌هۆیه‌وه جۆره‌ها به‌رهه‌می (دره‌خت و گژوگیای) به‌ده‌رهێناوه تا ببێته ڕزق و ڕۆزی بۆتان، كه‌واته شه‌ریك و هاوتا بۆ خوا بڕیار مه‌ده‌ن، كه خۆشتان ده‌زانن په‌رستراو ده‌بێت به‌دیهێنه‌ر بێت",
    "puxt": "ئه‌و( خوایه‌ی) که‌زه‌وی بۆ ڕاخستوون وه‌ ئاسمانی بۆ کردوون به‌کۆشک- ئاسمانی بۆگێڕاون به‌گومه‌زی - وه‌ئاوی(بارانی) له‌ئاسمانه‌وه‌ هێناوه‌ته‌ خواره‌وه‌ ئینجا ده‌ری هێناوه‌ به‌و ئاوه‌ هه‌موو جۆره‌ میوه‌و به‌رێک بۆ ڕۆزیی ئێوه‌ که‌واته‌ هاوتا بۆخوا په‌یدامه‌که‌ن که‌ئێوه‌ خۆتان ده‌زانن بێ هاوتایه"
  },
  {
    "number": 23,
    "text": "وَإِن كُنتُمْ فِى رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا۟ بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِۦ وَٱدْعُوا۟ شُهَدَآءَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمْ صَٰدِقِينَ",
    "english": "And if you are in doubtave sent down upon Our Servant [Muhammad], then produce a surah the like thereof and call upon your witnesses other than Allah, if you should be truthful.",
    "asan": "جا ئه‌گه‌ر ئێوه له دوو دڵیدان و گومانتان له‌م (قورئانه پیرۆزه‌) هه‌یه كه دامانبه‌زاندووه بۆ به‌نده‌ی خۆمان محمد (صلی الله علیه وسلم) ئه‌گه‌ر بۆتان ده‌كرێت ئێوه‌ش هه‌وڵ بده‌ن سووره‌تێكی وه‌ك ئه‌و بهێنن، هاوپه‌یمان و هاوكاره‌كانیشتان جگه له خوا (بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌) بانگ بكه‌ن ئه‌گه‌ر ئێوه ڕاست ده‌كه‌ن",
    "puxt": "وه‌ئه‌گه‌ر ئێوه‌ له‌گومان دان له‌م (قورئانه‌ی) که‌ناردومانه‌ته‌ خواره‌وه‌ بۆ به‌نده‌ی خۆمان(موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌ سوره‌تێک بێنن به‌وێنه‌ی ئه‌و،وه‌ بانگی هاوکاره‌کانتان بکه‌ن( له‌ڕه‌وان بێژان وشاعیران) بێجگه‌له‌ خوا ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌که‌ن، به‌فه‌رمووده‌ی خوای نازانن."
  },
  {
    "number": 24,
    "text": "فَإِن لَّمْ تَفْعَلُوا۟ وَلَن تَفْعَلُوا۟ فَٱتَّقُوا۟ ٱلنَّارَ ٱلَّتِى وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "But if you do not - and you will never be able to - then fear the Fire, whose fuel is men and stones, prepared for the disbelievers.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر نه‌تانتوانی و هه‌رگیز نایشتوانن (كه‌واته باوه‌ڕبهێنن و) خۆتان بپارێزن له‌و ئاگره‌ی: سووته‌مه‌نیه‌كه‌ی خڵكی و به‌رده‌، كه بۆ بێ باوه‌ڕ و خوانه‌ناسان ئاماده كراوه",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌تان نه‌کرد؟ وه‌هه‌رگیز نایشی که‌ن (ئیتر بێ بڕوامه‌بن) ده‌ی خۆتان بپاریزن له‌و ئاگره‌ی که‌سوته‌مه‌نیه‌که‌ی خه‌ڵک(ی به‌دکار) وبه‌رده‌ بۆبێ بڕوایان ساز کراوه‌ یان ئاماده‌ کراوه‌.    "
  },
  {
    "number": 25,
    "text": "وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّٰتٍ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا ٱلْأَنْهَٰرُ كُلَّمَا رُزِقُوا۟ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُوا۟ هَٰذَا ٱلَّذِى رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُوا۟ بِهِۦ مُتَشَٰبِهًا وَلَهُمْ فِيهَآ أَزْوَٰجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "And give good tidings to those who believe and do righteous deeds that they will have gardens [in Paradise] beneath which rivers flow. Whenever they are provided with a provision of fruit therefrom, they will say, \"This is what we were provided with before.\" And it is given to them in likeness. And they will have therein purified spouses, and they will abide therein eternally.",
    "asan": "(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) مژده بده به‌وانه‌ی كه باوه‌ڕیان هێناوه و كارو كرده‌وه چاكه‌كانیان ئه‌نجامداوه به‌وه‌ی باخه‌كانی به‌هه‌شت كه چه‌نده‌ها ڕوبار به‌ژێردره‌خت و به‌ناو باخه‌كانیدا ده‌ڕوات، به‌ڕاستی بۆیان ئاماده‌یه‌، هه‌ركاتێك له میوه‌و به‌رهه‌مێكی ئه‌و باخانه‌یان بۆ ده‌هێنن، ده‌ڵێن: ئێستا له‌وه‌تان هێنا، تاوێك له‌مه‌و پێش خواردمان، هه‌ر ده‌یهێنین و له‌یه‌كتریش ده‌چن، (له ڕه‌نگ و ڕواڵه‌تدا، به‌ڵام له‌تام و بۆندا زۆر جیاوازن)، هه‌روه‌ها له‌وێدا هاوسه‌رانی پاك و بێ گه‌ردیان بۆ ئاماده‌كراوه (ئه‌و به‌خته‌وه‌رانه‌) ژیانی هه‌میشه‌یی و نه‌بڕاوه له‌و به‌هه‌شته‌دا ده‌به‌نه سه‌ر",
    "puxt": "  ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) مژده‌ بده‌ به‌وانه‌ی که‌ باوه‌ڕیان هێناوه‌و کرده‌وه‌ باشه‌کانیان کردووه‌ که‌ بێگومان بۆئه‌وان هه‌یه‌ به‌هه‌شتانێک که‌جۆگه‌ ئاوی زۆر به‌ژێریاندا ده‌ڕوات هه‌رکاتێ له‌وێ خوارده‌مه‌نیه‌کیان بدرێتێ له‌ میوه‌هات ده‌ڵێن: ئه‌مه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌له‌مه‌وپێش پێمان درا ئێستا وێنه‌یان هێناوه‌ وه‌له‌و به‌هه‌شتانه‌دا بۆئه‌وان هه‌یه‌ ژنانی پاکیزه‌ وه‌ئه‌وان له‌و (به‌هه‌شتانه‌) دا هه‌تا هه‌تایین.    "
  },
  {
    "number": 26,
    "text": "إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَسْتَحْىِۦٓ أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ ٱلْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ فَيَقُولُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِۦ كَثِيرًا وَيَهْدِى بِهِۦ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِۦٓ إِلَّا ٱلْفَٰسِقِينَ",
    "english": "Indeed, Allah is not timid to present an example - that of a mosquito or what is smaller than it. And those who have believed know that it is the truth from their Lord. But as for those who disbelieve, they say, \"What did Allah intend by this as an example?\" He misleads many thereby and guides many thereby. And He misleads not except the defiantly disobedient,",
    "asan": "به‌ڕاستی خوا باكی نیه‌و نه‌نگ نیه به‌لایه‌وه هه‌ر نموونه‌یه‌ك بهێنێته‌وه به مێشوله‌یه‌ك، له‌ویش بچووكتر بێت یان گه‌وره‌تر، جا ئه‌وانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕیان هێناوه‌، ئه‌وه چاك ده‌زانن ئه‌م نمونه‌یه ڕاسته و له لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌یه‌، ئه‌وانه‌ش كافرو بێ باوه‌ڕن ده‌ڵێن: خوا مه‌به‌ستی چی بوو له‌م نموونه‌یه‌دا؟ (خوای گه‌وره‌ش ده‌فه‌رموێت) زۆرێكی پێ گومڕا ده‌كات و زۆرێكی تریشی پێ هیدایه‌ت و ڕێنمووی ده‌كات، به‌ڵام دیاره جگه له لارو وێرو یاخی و تاوانباران كه‌سی تر گومڕا ناكات",
    "puxt": "  بێگومان خوا شه‌رم ناکات به‌وه‌ی که‌(بۆ تێگه‌یاندنی خه‌ڵک) هه‌ر نموونه‌یه‌ک بهێنێته‌وه‌ به‌ مێشوله‌وبچوکتر (یاگه‌و‌ره‌تر) له‌ویش ئینجا ئه‌وانه‌ی که‌باوه‌ڕدارن ئه‌وه‌ چاک ده‌زانن که‌ئه‌و (نموونه‌ هێنانه‌وه‌یه‌) ڕاست ودروسته‌ له‌ په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌ ئه‌وانه‌ش که‌ بێ باوه‌ڕن ده‌ڵێن: خوا چی ویستووه‌ به‌م نموونه‌ هێنانه‌وه‌یه‌ زۆر که‌سی پێ گومڕاده‌کات وه‌ ڕێنموونی زۆر که‌سیشی پێ ده‌کات وه‌ گومڕاناکات به‌و نموونه‌،هێنانه‌وه‌یه‌ مه‌گه‌ر به‌دکاران .    "
  },
  {
    "number": 27,
    "text": "ٱلَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعْدِ مِيثَٰقِهِۦ وَيَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ ٱللَّهُ بِهِۦٓ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِى ٱلْأَرْضِ أُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْخَٰسِرُونَ",
    "english": "Who break the covenant of Allah after contracting it and sever that which Allah has ordered to be joined and cause corruption on earth. It is those who are the losers.",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی په‌یمانی خوا (كه له ڕووی فیتره‌ت و سروشت و په‌یامه‌كانی خواوه‌) هه‌یانه‌، (كه ده‌بێت خواناس بن) هه‌ڵده‌وه‌شێننه‌وه و په‌یڕه‌وی ناكه‌ن له‌دوای به‌هێزو پته‌و بوونی، ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ش ده‌پسێنن كه خوا فه‌رمانی گه‌یاندنی داوه‌، له‌زه‌ویشدا تاوان و خراپه ده‌چێنن، ئا ئه‌وانه خۆیان زه‌ره‌رمه‌ند و خه‌ساره‌تمه‌ندن",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌په‌یمانی خوا ده‌شکێنن (هه‌ڵ ده‌وه‌شێننه‌وه‌) پاش به‌ستنی وه‌ ئه‌ی پچڕێنن ئه‌و (په‌یوه‌ندیانه‌) ی که‌خوا فه‌رمانی داوه‌ به‌په‌یوه‌ستیی کردنی وه‌له‌زه‌ویدا خراپه ‌ده‌که‌ن هه‌ر ئه‌وانن زه‌ره‌رمه‌ند.    "
  },
  {
    "number": 28,
    "text": "كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِٱللَّهِ وَكُنتُمْ أَمْوَٰتًا فَأَحْيَٰكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ",
    "english": "How can you disbelieve in Allah when you were lifeless and He brought you to life; then He will cause you to die, then He will bring you [back] to life, and then to Him you will be returned.",
    "asan": "(خه‌ڵكینه‌)، چۆن بێ بڕوا ده‌بن به خوا له‌كاتێكدا ئێوه بێ گیان بوون (له توێی خاكدا) خوا (دروستی كردوون) و گیانی به‌به‌ردا كردن، پاشان ده‌تانمرێنێت و دوایی زیندووتان ده‌كاته‌وه‌، ئه‌وسا هه‌ر بۆ لای ئه‌ویش ده‌برێنه‌وه",
    "puxt": "  چۆن بێ باوه‌ڕ ده‌بن به‌خوا!؟ له‌کاتێکدا که‌ئێوه‌ بێ گیان بوون، و گیانی به‌به‌ردا کردن له‌پاشان ده‌تان مرێنێ دوای ئه‌وه‌ زیندووتان ده‌کاته‌وه‌ ئینجا بۆلای خۆی ده‌گه‌ڕێنرێنه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 29,
    "text": "هُوَ ٱلَّذِى خَلَقَ لَكُم مَّا فِى ٱلْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ ٱسْتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَسَوَّىٰهُنَّ سَبْعَ سَمَٰوَٰتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ",
    "english": "It is He who created for you all of that which is on the earth. Then He directed Himself to the heaven, [His being above all creation], and made them seven heavens, and He is Knowing of all things.",
    "asan": "هه‌ر ئه‌وزاته هه‌موو شتێكی له زه‌ویدا بۆ ئێوه دروست كردووه‌، پاشان ویستی ئاسمان دروست بكات، بۆیه به حه‌وت چین به‌دی هێناو ڕێكی خستن، هه‌ر خۆیشی به هه‌موو شتێك زاناو ئاگاداره",
    "puxt": "  خوا ئه‌و خوایه‌یه‌ که‌هه‌رچی له‌زه‌ویی دایه‌ دروستی کردوه‌ بۆئێوه‌ له‌پاشان ڕووی کرده‌ ئاسمان ئینجا ڕێکی خستن به‌حه‌وت ئاسمان وه‌ ئه‌و ئاگاداره‌ به‌هه‌موو شتێک.    "
  },
  {
    "number": 30,
    "text": "وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّى جَاعِلٌ فِى ٱلْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوٓا۟ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ ٱلدِّمَآءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّىٓ أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ",
    "english": "And [mention, O Muhammad], when your Lord said to the angels, \"Indeed, I will make upon the earth a successive authority.\" They said, \"Will You place upon it one who causes corruption therein and sheds blood, while we declare Your praise and sanctify You?\" Allah said, \"Indeed, I know that which you do not know.\"",
    "asan": "(ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) باسی ئه‌وه بكه له دێرین زه‌ماندا) په‌روه‌ردگارت به فریشته‌كانی وت: به‌ڕاستی من ده‌مه‌وێت له زه‌ویدا جێنشینێك دابنێم (بۆ ئاوه‌دانی و دینداری)، فریشته‌كان وتیان: ئایا كه‌سێكی تیادا ده‌كه‌یته جێنشین كه خراپه‌و تاوانی تیادا بچێنێت و خوێنرێژی تێدا ئه‌نجام بدات؟! له‌كاتێكدا ئێمه ته‌سبیحات و سوپاس و ستایشت ده‌كه‌ین و قه‌درو ڕێزی تۆ چاك ده‌زانین و به‌دوورت ده‌گرین له‌و شتانه‌ی شایسته‌ی تۆ نین، (له‌وه‌ڵامیاندا) خوا فه‌رمووی: بێگومان ئه‌وه‌ی ئێوه نایزانن من ده‌یزانم",
    "puxt": "  بیریان بێنه‌وه‌ کاتێک که‌په‌روه‌ردگاری تۆ به‌ فریشته‌کانی وت به‌ڕاستی من جێ نشینێک دروست ده‌که‌م له‌سه‌ر زه‌وی فریشته‌کان وتیان: ئایا که‌سێکی وای تیا دروست ده‌که‌یت که‌ خراپه‌و به‌دیی تێدا بکات وه‌ خوێنی تیا بڕێژێ ؟ له‌ کاتێکدا که‌ ئێمه‌ یادت ده‌که‌ین به‌ستایش کردنت وه‌ به‌پاک ڕات ده‌گرین(خوا) فه‌رموی: بێگومان ئه‌وه‌ی من ده‌یزانم ئێوه‌ نایزانن.    "
  },
  {
    "number": 31,
    "text": "وَعَلَّمَ ءَادَمَ ٱلْأَسْمَآءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى ٱلْمَلَٰٓئِكَةِ فَقَالَ أَنۢبِـُٔونِى بِأَسْمَآءِ هَٰٓؤُلَآءِ إِن كُنتُمْ صَٰدِقِينَ",
    "english": "And He taught Adam the names - all of them. Then He showed them to the angels and said, \"Inform Me of the names of these, if you are truthful.\"",
    "asan": "(ئینجا ئاده‌می درووست كرد، ویستی توانایی و لێهاتووی بۆ فریشته‌كان ڕوون بكاته‌وه‌) ناوی هه‌رچی پێویستی ده‌وروبه‌ر هه‌یه فێری كرد، له‌وه‌ودوا به فریشته‌كانی ڕانواند و پێی فه‌رموون: ئاده‌ی ئێوه ناوی ئه‌و شتانه‌م پێ بڵێن ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن و (توانای ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی زه‌ویتان هه‌یه‌؟)",
    "puxt": "  خوا ناوی هه‌موو شتێکی فێری ئاده‌م کرد له‌پاشان ئه‌و شتانه‌ی نیشانی فریشته‌کان دا وه‌ (خوا پێی) فه‌رموون: ناوی ئه‌مانه‌م پێ بڵێن ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌که‌ن، که‌ ئێوه‌ له‌ ئاده‌می باشترن.    "
  },
  {
    "number": 32,
    "text": "قَالُوا۟ سُبْحَٰنَكَ لَا عِلْمَ لَنَآ إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلْعَلِيمُ ٱلْحَكِيمُ",
    "english": "They said, \"Exalted are You; we have no knowledge except what You have taught us. Indeed, it is You who is the Knowing, the Wise.\"",
    "asan": "فریشته‌كان وتیان: پاكی و بێگه‌ردی و ستایش هه‌ر شایسته‌ی تۆیه‌، ئێمه هیچ زانستێكمان نیه‌، ته‌نها ئه‌وه ده‌زانین كه تۆ فێرت كردووین، به‌ڕاستی تۆ په‌روه‌ردگارێكی زاناو دانایت",
    "puxt": "  هه‌موو وتیان: خوایه‌ تۆ پاکیت له‌هه‌ڵه‌ ئێمه‌ هیچ نازانین، مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی که‌ خۆت فێرت کردبین به‌ڕاستی هه‌ر تۆیت زاناو دانا.    "
  },
  {
    "number": 33,
    "text": "قَالَ يَٰٓـَٔادَمُ أَنۢبِئْهُم بِأَسْمَآئِهِمْ فَلَمَّآ أَنۢبَأَهُم بِأَسْمَآئِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّىٓ أَعْلَمُ غَيْبَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ",
    "english": "He said, \"O Adam, inform them of their names.\" And when he had informed them of their names, He said, \"Did I not tell you that I know the unseen [aspects] of the heavens and the earth? And I know what you reveal and what you have concealed.\"",
    "asan": "ئه‌وسا خوا فه‌رمووی ئه‌ی ئاده‌م ئاده‌ی تۆ ئاگاداریان بكه به ناوه‌كانیان، جا كاتێك ئاده‌م هه‌واڵی ناوه‌كانی پێدان.. خوا فه‌رمووی: ئه‌ی پێم نه‌وتن به‌ڕاستی من خۆم ئاگادارم به نهێنی ئاسمانه‌كان و زه‌وی، ده‌شزانم ئێوه چی ده‌رده‌خه‌ن و چی ده‌شارنه‌وه‌؟",
    "puxt": "  خوا فه‌رمووی: ئه‌ی ئاده‌م ناوی ئه‌و شتانه‌یان پێ بڵێ جاکاتێک که‌ ناوه‌کانی پێ وتن(خوا) فه‌رمووی: ئه‌ی پێم نه‌ووتن ؟ بێگومان ئاگادارم به‌نهێنیی ئاسمانه‌کان و زه‌وی وه‌ ئاگادارم به‌وه‌ی که‌ئاشکرای ده‌که‌ن وه‌ به‌ئه‌وه‌ی که‌ ده‌یشارنه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 34,
    "text": "وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَٰٓئِكَةِ ٱسْجُدُوا۟ لِءَادَمَ فَسَجَدُوٓا۟ إِلَّآ إِبْلِيسَ أَبَىٰ وَٱسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ ٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "And [mention] when We said to the angels, \"Prostrate before Adam\"; so they prostrated, except for Iblees. He refused and was arrogant and became of the disbelievers.",
    "asan": "كاتێكیش به‌فریشته‌كانمان وت: سوژده به‌رن بۆ ئاده‌م (سوژده‌ی ڕێزو به‌فه‌رمانی خوا، وه‌كو ڕووگه‌یه‌ك) سوژده‌یان برد، جگه ئیبلیس نه‌بێت كه سه‌رپێچی كردو خۆی به گه‌وره‌زانی و خۆی خسته ڕیزی كافره‌كانه‌وه",
    "puxt": "  بێنه‌وه‌ بیر کاتێک وتمان به‌ فریشته‌کان سوژده‌ بۆ ئاده‌م ببه‌ن جا(هه‌موو) سوژده‌یان برد شه‌یتان نه‌بێت که‌ گوێی نه‌دایه‌و خۆی به‌گه‌وره‌ زانی وه‌له‌ بێ بڕوایان بوو.    "
  },
  {
    "number": 35,
    "text": "وَقُلْنَا يَٰٓـَٔادَمُ ٱسْكُنْ أَنتَ وَزَوْجُكَ ٱلْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "And We said, \"O Adam, dwell, you and your wife, in Paradise and eat therefrom in [ease and] abundance from wherever you will. But do not approach this tree, lest you be among the wrongdoers.\"",
    "asan": "ئینجا وتمان: ئه‌ی ئاده‌م خۆت و هاوسه‌رت له‌م به‌هه‌شته‌دا ژیان به‌رنه‌سه‌رو نیشته‌جێ بن له‌هه‌ر كوێ حه‌زده‌كه‌ن بخۆن و بخۆنه‌وه به‌تێرو ته‌سه‌لی، به‌ڵام نزیكی ئه‌م دره‌خته مه‌كه‌ون (دره‌ختێكی دیاری كراو بۆ تاقی كردنه‌وه لێیان قه‌ده‌غه كرا) ئه‌گینا ده‌چنه ڕیزی سته‌مكارانه‌وه",
    "puxt": "  وه‌ وتمان: ئه‌ی ئاده‌م خۆت و ژنه‌که‌ت نیشته‌جێ بن له‌م به‌هه‌شته‌دا وه‌ له‌ هه‌موو خوارده‌مه‌نی یه‌کی بخۆن به‌تێرو ته‌سه‌لیی له‌هه‌ر شوێنێک که‌حه‌ز ده‌که‌ن وه‌ نزییکی ئه‌م دره‌خته‌ مه‌که‌وون تا له‌ سته‌مکاران نه‌ژمێردرێن- تا نه‌بنه‌ سته‌مکار -    "
  },
  {
    "number": 36,
    "text": "فَأَزَلَّهُمَا ٱلشَّيْطَٰنُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا ٱهْبِطُوا۟ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِى ٱلْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٍ",
    "english": "But Satan caused them to slip out of it and removed them from that [condition] in which they had been. And We said, \"Go down, [all of you], as enemies to one another, and you will have upon the earth a place of settlement and provision for a time.\"",
    "asan": "شه‌یتان (فرسه‌تی لێهێنان) و له خشته‌ی بردن (وای لێكردن له به‌رو بوومی دره‌خته قه‌ده‌غه كراوه‌كه بخۆن) و له‌و شوێنه (خۆش و پڕ له نازو نیعمه‌ته‌) به‌ده‌ركردنی دان، ئه‌وسا پێمان وتن: (ماده‌م سه‌رپێچیتان كرد ئیتر لێره جێتان نابێته‌وه‌)، ده‌بێت دابه‌زنه خواره‌وه بۆ سه‌ر زه‌وی، جا (له‌وێ) هه‌نێدكتان دوژمنی هه‌ندێكتانن (شه‌یتان دوژمنی ئێوه‌یه و به‌رده‌وام هه‌وڵ ده‌دات دوژمنایه‌تی له نێوانتاندا به‌رپا بكات)، تاماوه‌یه‌كی دیاری كراو نیشته‌جێ ده‌بن له‌زه‌ویداو له نازو نیعمه‌ته‌كان سوود وه‌رده‌گرن و به‌هره‌وه‌ر ده‌بن",
    "puxt": "  ئینجا شه‌یتان هه‌ڵی خه‌ڵه‌تاندن له‌ به‌هه‌شتدا وه‌له‌و خۆشگوزه‌رانیه‌ی که‌ تێیدابوون ده‌ری په‌ڕاندن وه‌ وتمان: (به‌ ئاده‌م وحه‌واو شه‌یتان) بچنه‌ خواره‌وه‌(بۆ سه‌ر زه‌وی) هه‌ندێکتان دوژمن ئه‌بن له‌گه‌ڵ هه‌ندێکتاندا وه‌ بۆتان هه‌یه‌ جێگیربوون له‌سه‌ر زه‌وی وه‌ به‌هره‌مه‌ندی(و ئاره‌زووی دونیا) تاماوه‌یه‌ک.    "
  },
  {
    "number": 37,
    "text": "فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَٰتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ",
    "english": "Then Adam received from his Lord [some] words, and He accepted his repentance. Indeed, it is He who is the Accepting of repentance, the Merciful.",
    "asan": "پاشان ئاده‌م له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاریه‌وه چه‌ند وشه‌و نزایه‌كی وه‌رگرت (به‌دڵ و به‌كوڵ پاڕایه‌وه خوای میهره‌بانیش) نزاكه‌ی وه‌رگرت و لێی خۆش بوو، چونكه به‌ڕاستی ته‌نها ئه‌و، زاتێكی ئێجگار میهره‌بان و تۆبه وه‌رگره‌. (نزاكه‌ش له ئایه‌تی 23 ی سووره‌تی ئه‌عراف دا هاتووه‌)",
    "puxt": "  ئینجا ئاده‌م چه‌ند وته‌یه‌کی (پاڕانه‌وه‌ی ) له‌په‌روه‌ردگارییه‌وه‌ وه‌رگرت( ئه‌ویش) لێی گیرا کرد به‌ڕاستی هه‌ر ئه‌و گیراکه‌ری میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 38,
    "text": "قُلْنَا ٱهْبِطُوا۟ مِنْهَا جَمِيعًا فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّى هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَاىَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ",
    "english": "We said, \"Go down from it, all of you. And when guidance comes to you from Me, whoever follows My guidance - there will be no fear concerning them, nor will they grieve.",
    "asan": "ئنجا وتمان: هه‌مووتان ده‌بێ دابه‌زن (بۆ سه‌ر زه‌وی) جا ئه‌گه‌ر هه‌ركاتێك له لایه‌ن منه‌وه ڕێنوماییتان بۆهات، هه‌ركه‌س شوێن ڕێنوومایی من بكه‌وێت، ئه‌وه نه ترس و بیمیان له‌سه‌ر ده‌بێت، نه غه‌مگین و دڵته‌نگ ده‌بن",
    "puxt": "  ووتمان: هه‌موو بچنه‌ خواره‌وه‌ له‌ به‌هه‌شت ئینجا ئه‌گه‌ر له‌منه‌وه‌ ڕێنموونی یه‌کتان بۆ هات ئه‌و که‌سه‌ی دوای ڕێنموونیی من که‌وت نه‌ ترسیان له‌سه‌ره‌و نه‌خه‌م ده‌خۆن    "
  },
  {
    "number": 39,
    "text": "وَٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ وَكَذَّبُوا۟ بِـَٔايَٰتِنَآ أُو۟لَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "And those who disbelieve and deny Our signs - those will be companions of the Fire; they will abide therein eternally.\"",
    "asan": "ئه‌وانه‌ش بێ باوه‌ڕ بوون و باوه‌ڕیان به ئایه‌ته‌كانی ئێمه نه‌بوو، ئه‌وانه نیشته‌جێی دۆزه‌خن و بۆ هه‌تا هه‌تایی تیایدا ده‌مێننه‌وه",
    "puxt": "  وه‌ ئه‌وانه‌ی که‌بێ بڕوابوون و نیشانه‌ و ئایه‌ته‌کانی ئێمه‌یان به‌درۆ زانی ئه‌وانه‌ هاوه‌ڵ و هاوده‌می ئاگرن تیایدا ئه‌مێننه‌وه‌ به‌هه‌تا هه‌تایی .    "
  },
  {
    "number": 40,
    "text": "يَٰبَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ٱذْكُرُوا۟ نِعْمَتِىَ ٱلَّتِىٓ أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَوْفُوا۟ بِعَهْدِىٓ أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَإِيَّٰىَ فَٱرْهَبُونِ",
    "english": "O Children of Israel, remember My favor which I have bestowed upon you and fulfill My covenant [upon you] that I will fulfill your covenant [from Me], and be afraid of [only] Me.",
    "asan": "ئه‌ی نه‌وه‌ی ئیسرائیل (نه‌وه‌ی حه‌زره‌تی یه‌عقوب (سه‌لامی خوای له‌سه‌ر بێت) یادی نازو نیعمه‌تی من بكه‌نه‌وه كه به‌سه‌رتاندا ڕژاندومه‌و به‌وه‌فاو به‌ئه‌مه‌ك بن و په‌یمانه‌كه‌م جێبه‌جێ بكه‌ن (كه ئیمان و كرده‌وه‌ی چاك و باوه‌ڕكردنه به‌هه‌موو پێغه‌مبه‌ران به‌بێ جیاوازی) ئه‌وسا منیش په‌یمانی خۆم به‌جێ ده‌هێنم (كه جێنشین كردنتانه له دنیاداو، به‌هه‌شتی به‌رینه له قیامه‌تدا) باترس و بیمتان ته‌نها له من هه‌بێت (تا ئاسووده‌یی ڕه‌هاتان پێ ببه‌خشم",
    "puxt": "  ئه‌ی نه‌وه‌ی ئیسرائییل (یه‌عقوب) بیری ئه‌و چاکانه‌ بکه‌نه‌وه‌ که‌ ڕشتوومن به‌سه‌رتاندا وه‌ په‌یمانی من ببه‌نه‌سه‌ر تامنیش په‌یمانی ئێوه‌ ببه‌مه‌سه‌ر وه‌هه‌ر له‌ من بترسن.    "
  },
  {
    "number": 41,
    "text": "وَءَامِنُوا۟ بِمَآ أَنزَلْتُ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوٓا۟ أَوَّلَ كَافِرٍۭ بِهِۦ وَلَا تَشْتَرُوا۟ بِـَٔايَٰتِى ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّٰىَ فَٱتَّقُونِ",
    "english": "And believe in what I have sent down confirming that which is [already] with you, and be not the first to disbelieve in it. And do not exchange My signs for a small price, and fear [only] Me.",
    "asan": "هه‌روه‌ها ئیمان بهێنن به‌و قورئانه‌ی كه ناردومه‌ته خواره كه پاڵپشتی په‌یامه‌كه‌ی لای ئێوه‌یه (ته‌ورات و ئینجیلی ده‌ستكاری نه‌كراو) مه‌بنه یه‌كه‌م بێ بڕوا پێی (له جیاتی یه‌كه‌م باوه‌ڕدار) و ئایه‌ته‌كانم به نرخێكی كه‌م مه‌گۆڕنه‌وه (له پێناوی به‌ده‌ستهێنانی هه‌ندێ مه‌رامی كه‌م نرخی دنیادا)، ته‌نها له من بترسن و خۆتان له خه‌شمی من بپارێزن",
    "puxt": "  هه‌روه‌ها بڕوا بهێنن به‌و قورئانه‌ی که‌ناردوومه‌ته‌ خواره‌وه که‌ پشتیوانی په‌یامه‌که‌ی لای ئێوه‌یه‌(ته‌ورات و ئینجیلی ده‌ستکاری نه‌کراو) وه‌ مه‌بن به‌یه‌که‌مین بێ بڕواپێی‌ وه‌ نیشانه‌و ئایه‌ته‌کانی من مه‌گۆڕنه‌وه‌ به‌شتێکی که‌م نرخ وه‌هه‌ر له‌(بێ فه‌رمانی) من خۆتان بپارێزن.    "
  },
  {
    "number": 42,
    "text": "وَلَا تَلْبِسُوا۟ ٱلْحَقَّ بِٱلْبَٰطِلِ وَتَكْتُمُوا۟ ٱلْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ",
    "english": "And do not mix the truth with falsehood or conceal the truth while you know [it].",
    "asan": "نه‌كه‌ن ڕاستی و به‌تاڵ، حه‌ق و ناحه‌ق به‌یه‌كه‌وه بئاڵێنن و حه‌ق مه‌شارنه‌وه‌، درۆ دامه‌پۆشن به‌ڕاست له‌كاتێكدا خۆشتان حه‌ق و ڕاستی ده‌زانن كامه‌یه",
    "puxt": "  وه‌ ڕاست و ڕه‌وا تێکه‌ڵ مه‌که‌ن به‌ ناڕه‌واو درۆ، حه‌ق و ڕاستی مه‌شارنه‌وه‌ له‌کاتێکدا که‌ خۆتان ئه‌مه‌ ده‌زانن.    "
  },
  {
    "number": 43,
    "text": "وَأَقِيمُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا۟ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱرْكَعُوا۟ مَعَ ٱلرَّٰكِعِينَ",
    "english": "And establish prayer and give zakah and bow with those who bow [in worship and obedience].",
    "asan": "نوێژه‌كانتان به‌چاكی ئه‌نجام بده‌ن به دروشمه‌كانیه‌وه‌و زه‌كاتیش بده‌ن، له‌گه‌ڵ كڕنووش به‌راندا كڕنووش ببه‌ن (بۆ په‌روه‌ردگارتان)",
    "puxt": "  نوێژ بکه‌ن و زه‌کات بده‌ن وه‌له‌گه‌ڵ کڕنوش به‌راندا کڕنوش به‌رن.    "
  },
  {
    "number": 44,
    "text": "أَتَأْمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَأَنتُمْ تَتْلُونَ ٱلْكِتَٰبَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ",
    "english": "Do you order righteousness of the people and forget yourselves while you recite the Scripture? Then will you not reason?",
    "asan": "(كه‌ی ئه‌وه ڕاسته‌) فه‌رمانی چاكه به‌خه‌ڵكی بده‌ن و خۆتان فه‌رامۆش بكه‌ن؟! له‌كاتێكدا خۆ ئێوه كتێبی خوا ـ ته‌ورات ـ ده‌خوێننه‌وه‌، (ده‌زانن سزای گوفتاری بێ ڕه‌فتار چۆنه‌) جا ئایا ژیریتان ڕێتان لێناگرێت له‌و هه‌ڵوێسته ناشرینه‌؟",
    "puxt": "  ئایا فه‌رمان به‌سه‌ر خه‌ڵکیدا ده‌ده‌ن به‌چاکه‌ ؟ وه‌ خۆتان فه‌رامۆش ده‌که‌ن(له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا) که‌ئێوه‌ ده‌وری په‌ڕاوه‌که‌(ته‌ورات) ده‌که‌نه‌وه‌ ده‌ی ئایا ژیرنابن و تێ ناگه‌ن ؟    "
  },
  {
    "number": 45,
    "text": "وَٱسْتَعِينُوا۟ بِٱلصَّبْرِ وَٱلصَّلَوٰةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى ٱلْخَٰشِعِينَ",
    "english": "And seek help through patience and prayer, and indeed, it is difficult except for the humbly submissive [to Allah]",
    "asan": "(ئێوه هه‌وڵ بده‌ن) پشت ببه‌ستن به‌ئارامگرتن و نوێژكردن (بۆ گه‌یشتن به ئامانج) به‌ڕاستی نوێژ ئه‌ركێكی گه‌وره‌و گرانه‌، مه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ی كه به خۆشه‌ویستی و سۆزه‌وه خواپه‌رستی ئه‌نجام ده‌ده‌ن و (باوه‌ڕی دامه‌زراویان هه‌یه‌)",
    "puxt": "  په‌نا ببنه‌ به‌رئارام گرتن ونوێژ(بۆ گه‌یشتن به‌ مه‌به‌ست) وه‌ بێگومان نوێژ(ئه‌رکێکی) گه‌وره‌و گرانه‌ مه‌گه‌ر لای ئه‌وانه‌ نه‌بێ که‌له‌خوا ئه‌ترسن واته‌ خۆیان به‌زل نازانن.    "
  },
  {
    "number": 46,
    "text": "ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُوا۟ رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَٰجِعُونَ",
    "english": "Who are certain that they will meet their Lord and that they will return to Him.",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی ده‌زانن بێگومان به دیداری په‌روه‌ردگاریان شاد ده‌بن و باوه‌ڕی پته‌ویان هه‌یه و كه بۆ لای ئه‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌ پێیان وایه‌ بێگومان به‌ خزمه‌ت په‌روه‌ردگاریان ده‌گه‌ن وه‌ ئه‌وان دڵنیان بۆ لای ئه‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 47,
    "text": "يَٰبَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ٱذْكُرُوا۟ نِعْمَتِىَ ٱلَّتِىٓ أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّى فَضَّلْتُكُمْ عَلَى ٱلْعَٰلَمِينَ",
    "english": "O Children of Israel, remember My favor that I have bestowed upon you and that I preferred you over the worlds.",
    "asan": "ئه‌ی نه‌وه‌ی ئیسرائیل: یادی نازو نیعمه‌ته‌كانم بكه‌نه‌وه كه ڕشتومه به‌سه‌رتاندا بێگومان من گرنگی زۆرم پێداون و نازونیعمه‌تی زۆرم پێبه‌خشیوون (له‌خواردن و خواردنه‌وه له موعجیزه‌ی جۆراوجۆر، له‌چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانیان،... هتد) من زیاده ڕێزی ئێوه‌م داوه به‌سه‌ر هه‌موو خه‌ڵكیدا (ئه‌ڵبه‌ته له‌سه‌رده‌می خۆیاندا و ئه‌وانه‌ی كه پابه‌ندی ئاینی خوا بوون، به تایبه‌تی پێغه‌مبه‌ران و پیاوچاكان)",
    "puxt": "  ئه‌ی نه‌وه‌ی ئیسرائیل(یه‌عقوب) یادی ئه‌و به‌خششانه‌ بکه‌نه‌وه‌ که‌ ڕشتوومه‌ به‌سه‌رتاندا وه‌ من ( کاتی خۆی ) ڕێزی ئێوه‌م دا به‌سه‌ر هه‌مواندا.    "
  },
  {
    "number": 48,
    "text": "وَٱتَّقُوا۟ يَوْمًا لَّا تَجْزِى نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْـًٔا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَٰعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ",
    "english": "And fear a Day when no soul will suffice for another soul at all, nor will intercession be accepted from it, nor will compensation be taken from it, nor will they be aided.",
    "asan": "خۆتان بپارێزن له ڕۆژێك كه كه‌س فریای كه‌س ناكه‌وێت و كه‌س هیچی له‌ده‌ست نایه‌ت و تكاكاری كه‌سیش وه‌رناگیرێت و بارمته‌و گۆڕانكاری تیادا ئه‌نجام نادرێت و ئه‌و كه‌سانه‌ی خوانه‌ناسن یارمه‌تی نادرێن و سه‌رناخرێن",
    "puxt": "  وه‌ خۆتان بپارێزن له‌ڕۆژێک که‌ که‌س هیچ سودێک به‌که‌س ناگه‌یه‌نێ وه‌ هیج تکایه‌کی بۆ گیرا ناکرێ وه‌ بارمته‌ی لێ وه‌رناگیرێ وه‌ ئه‌مانه‌ یارمه‌تیی نادرێن .    "
  },
  {
    "number": 49,
    "text": "وَإِذْ نَجَّيْنَٰكُم مِّنْ ءَالِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوٓءَ ٱلْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَآءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَآءَكُمْ وَفِى ذَٰلِكُم بَلَآءٌ مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ",
    "english": "And [recall] when We saved your forefathers from the people of Pharaoh, who afflicted you with the worst torment, slaughtering your [newborn] sons and keeping your females alive. And in that was a great trial from your Lord.",
    "asan": "بیری نیعمه‌تی ڕزگاربونیشتان بكه‌نه‌وه كاتێك ڕزگارمان كردن و له‌ده‌ست دارو ده‌سته‌ی فیرعه‌ون كه خراپترین سزاو ئازاریان ده‌دان، كوڕه‌كانتانیان سه‌رده‌بڕین و ئافره‌ته‌كانتانیان ده‌هێشتنه‌وه (بۆ كاره‌كه‌ری و خزمه‌ت) ئه‌وه‌ش بۆ ئێوه توشهات و تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی گه‌وره بوو بۆتان له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارتانه‌وه (تا پشت به‌و زاته ببه‌ستن و بڕوای ته‌واوتان پێی هه‌بێت)",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ڕزگارمان کردن له‌ده‌ست و پێوه‌ندی فیرعه‌ون که‌سزای سه‌ختیان پێ ئه‌چه‌شتن کوڕه‌کانتانیان سه‌ر ده‌بڕین وه‌ کچه‌کانتانیان ده‌هێشتنه‌وه‌، وه‌ له‌مه‌تاندا(له‌م سزا سه‌خته‌ی به‌سه‌رتاندا درا) تاقی کردنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌ بوو له‌په‌روه‌ردگارتانه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 50,
    "text": "وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ ٱلْبَحْرَ فَأَنجَيْنَٰكُمْ وَأَغْرَقْنَآ ءَالَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ",
    "english": "And [recall] when We parted the sea for you and saved you and drowned the people of Pharaoh while you were looking on.",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كه له‌به‌ر خاتری ئێوه ده‌ریاكه‌مان له‌ت كرد، ئینجا ڕزگارمان كردن، دارو ده‌سته‌ی فیرعه‌ونمان نغرۆ كرد، له‌كاتێكدا ئێوه به‌چاوی خۆتان بینیتان و ته‌ماشاتان ده‌كردن",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ ده‌ریامان بۆ له‌ت کردن و ڕزگارمان کردن وه‌ ده‌ست وپێوه‌ندی فیرعه‌ونمان خنکاند له‌کاتێکدا ئێوه‌ ته‌ماشاتان ده‌کردن.    "
  },
  {
    "number": 51,
    "text": "وَإِذْ وَٰعَدْنَا مُوسَىٰٓ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ ٱتَّخَذْتُمُ ٱلْعِجْلَ مِنۢ بَعْدِهِۦ وَأَنتُمْ ظَٰلِمُونَ",
    "english": "And [recall] when We made an appointment with Moses for forty nights. Then you took [for worship] the calf after him, while you were wrongdoers.",
    "asan": "یادی ئه‌و (نیعمه‌ته‌) بكه‌نه‌وه كاتێك چل شه‌و واده‌مان دانا بۆ موسا (بۆ پاڕانه‌وه‌و نزا) پاشان گوێره‌كه‌كه‌تان كرده خواتان، بێگومان ئێوه سته‌مكار بوون",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌به‌ڵێنی چل شه‌ومان دا‌ به‌مووسا له‌دوای ئه‌و(ڕۆشتنی مووسا بۆ کێوی طور) گوێره‌که‌که‌تان کرد به‌په‌رستراو له‌کاتێکدا ئێوه‌ سته‌مکار بوون .    "
  },
  {
    "number": 52,
    "text": "ثُمَّ عَفَوْنَا عَنكُم مِّنۢ بَعْدِ ذَٰلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ",
    "english": "Then We forgave you after that so perhaps you would be grateful.",
    "asan": "پاشان (له‌و هه‌موو هه‌ڵانه‌تان) خۆشبووین بۆ ئه‌وه‌ی سوپاسگوزاریی بكه‌ن",
    "puxt": "  ئینجا دوای ئه‌و(گوێره‌که‌ په‌رستیه‌تان) لێتان خۆش بووین تاسوپاسی (خوا) بکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 53,
    "text": "وَإِذْ ءَاتَيْنَا مُوسَى ٱلْكِتَٰبَ وَٱلْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ",
    "english": "And [recall] when We gave Moses the Scripture and criterion that perhaps you would be guided.",
    "asan": "یادی ئه‌ونیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك كتێبی (ته‌ورات) و جیاكه‌ره‌وه‌ی (ره‌واو، ناڕه‌وامان) به‌خشی به موسا بۆ ئه‌وه‌ی ڕێبازی هیدایه‌ت بگرنه‌به‌ر (له گومڕایی ڕزگارتان ببێت)",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک ته‌ورات وجیاکه‌ره‌وه‌(له‌ نێوان دروست ونادروست) مان دا به‌مووسا بۆ ئه‌وه‌ی ڕێنموونیی پێ بکه‌ن    "
  },
  {
    "number": 54,
    "text": "وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِۦ يَٰقَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَكُم بِٱتِّخَاذِكُمُ ٱلْعِجْلَ فَتُوبُوٓا۟ إِلَىٰ بَارِئِكُمْ فَٱقْتُلُوٓا۟ أَنفُسَكُمْ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ عِندَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ",
    "english": "And [recall] when Moses said to his people, \"O my people, indeed you have wronged yourselves by your taking of the calf [for worship]. So repent to your Creator and kill yourselves. That is best for [all of] you in the sight of your Creator.\" Then He accepted your repentance; indeed, He is the Accepting of repentance, the Merciful.",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك موسا به قه‌وم و هۆزی خۆی وت: ئه‌ی قه‌وم و هۆزه‌كه‌م به‌ڕاستی ئێوه به‌و گوێره‌كه په‌رستی یه سته‌متان له خۆتان كردووه‌، ده‌ی بگه‌ڕێنه‌وه بۆ لای به‌دیهێنه‌رتان و ته‌وبه بكه‌ن و ئینجا خۆتان بكوژن (بێ تاوان تاوانبان بكوژێت)، ئه‌وه باشتره بۆتان (چونكه تاوانه‌كه‌تان زۆر گه‌وره‌یه‌) پاشان ئه‌ویش (واته خوا دوای له‌ناوبردنی هه‌ندێك له تاوانباران) تۆبه‌ی وه‌رگرت (له‌وانه‌ی مابوون)، له ڕاستیدا ته‌نها ئه‌و زاته هێجگار ته‌وبه وه‌رگرو به ڕه‌حم و دلۆڤانه‌",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ مووسا به‌گه‌له‌که‌ی وت ئه‌ی گه‌له‌که‌م به‌ڕاستی ئێوه‌ سته‌متان کرد له‌خۆتان به‌گوێره‌که‌ په‌رستیه‌که‌تان که‌واته‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ به‌په‌شیمانیی بۆ لای به‌دی هێنه‌رتان و خۆتان بکوژن(بێ تاوانتان تاوان بارتان بکوژێت) ئه‌مه‌تان باشتره‌ بۆخۆتان لای به‌دی هێنه‌رتان ئینجا(خواش) په‌شیمانیه‌که‌ی لێ گیرا کردن به‌ڕاستی هه‌ر خوایه‌ گیراکه‌ری په‌شییمانی و میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 55,
    "text": "وَإِذْ قُلْتُمْ يَٰمُوسَىٰ لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ",
    "english": "And [recall] when you said, \"O Moses, we will never believe you until we see Allah outright\"; so the thunderbolt took you while you were looking on.",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كه وتتان: ئه‌ی موسا هه‌رگیز باوه‌ڕت پێناهێنین تاوه‌كو به ئاشكراو به چاوی خۆمان خوا نه‌بینین، ئیتر یه‌كسه‌ر هه‌وره‌بروسكه‌كه لێی دان، له كاتێكدا كه ته‌ماشاتان ده‌كرد و به‌ده‌ورو به‌ری خۆتاندا ده‌تانڕوانی (به‌سه‌رسامیه‌وه بیرتان ده‌كرده‌وه‌)",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێ وتتان ئه‌ی مووسا بڕوات پێ ناهێنن تاخوانه‌بینن به‌ئاشکرا له‌پڕ هه‌وره‌تریشقه‌یه‌ک لێی دان له‌کاتێکدا ئێوه‌ ته‌ماشاتان ده‌کرد    "
  },
  {
    "number": 56,
    "text": "ثُمَّ بَعَثْنَٰكُم مِّنۢ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ",
    "english": "Then We revived you after your death that perhaps you would be grateful.",
    "asan": "پاشان زیندوومان كردنه‌وه‌و ژیانمان پێبه‌خشینه‌وه له‌دوای ئه‌و مه‌رگه‌تان بۆ ئه‌وه‌ی سوپاسگوزاریی بكه‌ن",
    "puxt": "  له‌پاشان زیندوومان کردنه‌وه‌ له‌دوای مردنتان بۆئه‌وه‌ی سوپاسی (خوا) بکه‌ن    "
  },
  {
    "number": 57,
    "text": "وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ ٱلْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ ٱلْمَنَّ وَٱلسَّلْوَىٰ كُلُوا۟ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقْنَٰكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِن كَانُوٓا۟ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ",
    "english": "And We shaded you with clouds and sent down to you manna and quails, [saying], \"Eat from the good things with which We have provided you.\" And they wronged Us not - but they were [only] wronging themselves.",
    "asan": "(هه‌روه‌ها) له نازو نیعمه‌ته‌كانی خوا بۆتان ئه‌وه‌یه‌: ئێمه هه‌ورمان بۆ كردن به سێبه‌رو گه‌زۆمان بۆ باراندن و په‌له‌وه‌ری شه‌لاقه‌مان بۆ ناردن، ده بخۆن له‌و ڕزق و ڕۆزییه چاكانه‌ی كه پێمان به‌خشیوون (به‌ڵام له‌به‌ر بێ دینی و سته‌میان تۆڵه‌مان لێسه‌ندن)، جا وه‌نه‌بێت ئه‌وانه سته‌میان له ئێمه كرد بێت به‌ڵكو هه‌ر سته‌میان له خۆیان ده‌كرد",
    "puxt": "  وه‌به‌هه‌ور سێبه‌رمان کرد به‌سه‌رتانه‌وه‌، وه‌ گه‌زۆو شێلاقه‌مان به‌سه‌ردا ڕشتن وبۆناردن(وه‌ پێمان وتن) بخۆن له‌و خواردنه‌ پاکانه‌ی که‌کردمان به‌ڕۆزیتان(ئه‌وانه‌ی ناسوپاسی یان کرد) سته‌میان له‌ئێمه‌ نه‌کرد به‌ڵکو سته‌میان له‌خۆیان کرد.    "
  },
  {
    "number": 58,
    "text": "وَإِذْ قُلْنَا ٱدْخُلُوا۟ هَٰذِهِ ٱلْقَرْيَةَ فَكُلُوا۟ مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَٱدْخُلُوا۟ ٱلْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا۟ حِطَّةٌ نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطَٰيَٰكُمْ وَسَنَزِيدُ ٱلْمُحْسِنِينَ",
    "english": "And [recall] when We said, \"Enter this city and eat from it wherever you will in [ease and] abundance, and enter the gate bowing humbly and say, 'Relieve us of our burdens.' We will [then] forgive your sins for you, and We will increase the doers of good [in goodness and reward].\"",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك وتمان: بچنه ئه‌م شاره‌وه (كه قودسه‌)، جا هه‌رچی حه‌زی لێده‌كه‌ن له‌وێ له هه‌ر جێییه‌كی به‌فراوانی و خۆشی بیخۆن، له ده‌روازه‌ی شاره‌كه به‌رێزو كڕنووشی (پێزانینیه‌وه‌) بچه‌نه ژوره‌وه و بڵێن: خوایه له تاوانه‌كانمان ببووره‌، ئه‌و كاته ئێمه‌ش له هه‌ڵه و تاوانه‌كانتان ده‌بوورین، ئێمه پاداشتی چاكه‌كاران له ئاینده‌دا زۆر به زیاده‌وه ده‌ده‌ینه‌وه",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ووتمان: بچنه‌ ئه‌م شاره‌(که‌ قودسه‌) ئینجا له‌وێ(هه‌رچی ئاره‌زوو ده‌که‌ن) بخۆن به‌تێروته‌سه‌لی له‌هه‌ر لایه‌ک که‌حه‌ز ده‌که‌ن وه‌ له‌ده‌رگاوه‌ بچنه‌ ژووره‌وه‌ به‌ مل که‌چی(به‌کڕنوشه‌وه‌) وه‌ بڵێن (خوایه‌) له‌گوناهه‌کانمان خۆش ببه‌ ئه‌وسا له‌گوناهه‌کانتان خۆش ده‌بین وه‌له‌ئاینده‌دا پاداشتی چاکه‌کاران زۆرتر ده‌که‌ین.    "
  },
  {
    "number": 59,
    "text": "فَبَدَّلَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُوا۟ قَوْلًا غَيْرَ ٱلَّذِى قِيلَ لَهُمْ فَأَنزَلْنَا عَلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوا۟ رِجْزًا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ بِمَا كَانُوا۟ يَفْسُقُونَ",
    "english": "But those who wronged changed [those words] to a statement other than that which had been said to them, so We sent down upon those who wronged a punishment from the sky because they were defiantly disobeying.",
    "asan": "كه‌چی ئه‌وانه‌ی سته‌میان كردبوو یه‌كسه‌ر گوفتاره‌كه‌یان گۆڕی به‌شتێك بێجگه له‌وه‌ی پێیان وترا بوو (واته به لووت به‌رزیه‌وه چوونه ژووره‌وه‌)، جا ئێمه‌ش له ئاسمانه‌وه سزایه‌كمان دابه‌زانده سه‌ر ئه‌وانه‌ی سته‌میان كرد به‌هۆی ئه‌وه‌ی له فه‌رمانی خوا ده‌رده‌چوون",
    "puxt": "  که‌چی ئه‌وانه‌ی سته‌مکار بوون (ئه‌وه‌ی پێیان وترا بوو) گۆڕییان به‌قسه‌یه‌ک که‌پێیان نه‌ووترا بوو ئیتر ئێمه‌ش ڕشتمان به‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی که‌سته‌میان کرد سزا له‌ئاسمانه‌وه‌ به‌هۆی ئه‌ونافه‌رمانیه‌ی که‌کردیان.    "
  },
  {
    "number": 60,
    "text": "وَإِذِ ٱسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِۦ فَقُلْنَا ٱضْرِب بِّعَصَاكَ ٱلْحَجَرَ فَٱنفَجَرَتْ مِنْهُ ٱثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ كُلُوا۟ وَٱشْرَبُوا۟ مِن رِّزْقِ ٱللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا۟ فِى ٱلْأَرْضِ مُفْسِدِينَ",
    "english": "And [recall] when Moses prayed for water for his people, so We said, \"Strike with your staff the stone.\" And there gushed forth from it twelve springs, and every people knew its watering place. \"Eat and drink from the provision of Allah, and do not commit abuse on the earth, spreading corruption.\"",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك موسا بۆ قه‌وم و گه‌له‌كه‌ی خۆی داوای بارینی بارانی كرد، ئێمه‌ش پێمان وت: به گۆچانه‌كه‌ت بده به (تاشه‌) به‌رده‌كه‌دا (جا هه‌ر ئه‌و كاره‌ی ئه‌نجامدا) به‌رده‌كه دوانزه كانی لێ هه‌ڵقوڵا، بێگومان هه‌ر هۆزێك چاوگه‌ی خۆی ناسی (ئینجا پێمان وتن) ده بخۆن و بخۆنه‌وه له ڕزق و ڕۆزی و به‌خششی خواو تاوان و خراپه مه‌كه‌ن له‌سه‌ر زه‌ویدا له كاتێكدا كه به‌چاندنی تۆوی خراپه‌وه خه‌ریكن",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌مووسا داوای باران بارینی کرد بۆگه‌له‌که‌ی ئێمه‌ش پێمان وت: گۆچانه‌که‌ت بده‌ به‌و(تاشه‌) به‌رده‌دا(که‌لێی دا) له‌پڕ دوانزه‌ کانیی لێ هه‌ڵقوڵا بێگومان هه‌موو تیره‌یه‌ک چاوگه‌ی(ئاوه‌ خۆره‌ی) خۆی ناسی(ئینجا وتمان) بخۆن وبخۆنه‌وه‌ له‌ڕۆزی خوا،وه‌ بڵاو مه‌بنه‌وه‌ له‌زه‌ویدا به‌خراپه‌کردن.    "
  },
  {
    "number": 61,
    "text": "وَإِذْ قُلْتُمْ يَٰمُوسَىٰ لَن نَّصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَٰحِدٍ فَٱدْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنۢبِتُ ٱلْأَرْضُ مِنۢ بَقْلِهَا وَقِثَّآئِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ ٱلَّذِى هُوَ أَدْنَىٰ بِٱلَّذِى هُوَ خَيْرٌ ٱهْبِطُوا۟ مِصْرًا فَإِنَّ لَكُم مَّا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ ٱلذِّلَّةُ وَٱلْمَسْكَنَةُ وَبَآءُو بِغَضَبٍ مِّنَ ٱللَّهِ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا۟ يَكْفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقْتُلُونَ ٱلنَّبِيِّۦنَ بِغَيْرِ ٱلْحَقِّ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوا۟ وَّكَانُوا۟ يَعْتَدُونَ",
    "english": "And [recall] when you said, \"O Moses, we can never endure one [kind of] food. So call upon your Lord to bring forth for us from the earth its green herbs and its cucumbers and its garlic and its lentils and its onions.\" [Moses] said, \"Would you exchange what is better for what is less? Go into [any] settlement and indeed, you will have what you have asked.\" And they were covered with humiliation and poverty and returned with anger from Allah [upon them]. That was because they [repeatedly] disbelieved in the signs of Allah and killed the prophets without right. That was because they disobeyed and were [habitually] transgressing.",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك به موساتان وت: ئێمه هه‌رگیز له‌سه‌ر یه‌ك جۆر خۆراك ئۆقره ناگرین و به‌ته‌نها جۆرێك خوارده‌مه‌نی ڕازی نین، له‌به‌رئه‌وه داوا له په‌روه‌ردگارت بكه له ڕزق و ڕۆزی و به‌رو بوومی زه‌ویمان بۆ به‌رهه‌م بهێنێت له ڕوه‌كی پاقله‌یی وخه‌یارو سیرو نیسك و پیاز، موسا پێی وتن: باشه چۆن ئێوه شتی كه‌م و ئایه‌خ و ناته‌واو وه‌رده‌گرن له‌جیاتی شتی له‌و چاكترو باشتر؟ ده دابه‌زن بۆ شارێك (بیابانی سینا، به‌جێبهێڵن) ئینجا به‌ڕاستی ئه‌وه‌ی داوای ده‌كه‌ن ده‌ستتان ده‌كه‌وێت. (جا به‌هۆی ئه‌و بیروباوه‌ڕو بیانوو گرتن و لاسارییه‌یانه‌وه‌) سوكیی و ڕیسوایی و لاتی و زه‌بوونی درا به‌سه‌ریاندا و شایانی خه‌شم و قینی خوایش بوون، چونكه ئه‌وان به‌ڕاستی باوه‌ڕیان نه‌ده‌كرد به‌ئایه‌ته‌كانی خواو، پێغه‌مبه‌ره‌كانیان به‌ناحه‌ق ده‌كوشت، ئه‌وه‌ش به‌هۆی ڕۆچوونیانه‌وه له‌یاخی بوون و نافه‌رمانیدا، هه‌میشه ده‌ستدرێژیان ده‌كرد (ئێسته‌ش به‌رده‌وامن له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی باوو باپیرانی خوانه‌ناسیان)",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ووتتان: ئه‌ی مووسا هه‌رگیز خۆمان ڕاناگریین له‌سه‌ر یه‌ک جۆر خۆراک که‌واته‌ داوامان بۆبکه‌ له‌په‌روه‌ردگارت بۆمان ده‌ربهێنێ له‌وه‌ی که‌زه‌وی ده‌یڕوێنێ له‌سه‌وزه‌واتی و ترۆزیی وخه‌یاریی و سیریی ونیسکی وپیازی(مووسا) فه‌رمووی: ئایا داوای ئه‌و ‌شته‌ خراپانه‌ ده‌که‌ن له‌جیاتی شتی باشتر له‌وان دابه‌زن بۆشارێک(له‌م شارانه‌ی فه‌له‌ستین) چونکه‌ به‌ڕاستی چیتان داوا کردوه‌ ده‌ستتان ده‌که‌وێت وه‌ درابه‌سه‌ریاندا ڕیسوایی و بێ نه‌وایی ( هه‌ژاری) وه‌ خه‌شمی خوایان بۆخۆیان هێنایه‌وه‌ ئه‌مه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌بوو که‌بێ بڕوابوون به‌نیشانه‌و فه‌رمانه‌کانی خوا وه‌ پێغه‌مبه‌رانیان ده‌کوشت به‌ناڕه‌وا ئه‌مه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌ بوو که‌سه‌رپێچی و ده‌ست درێژی یان ده‌کرد.    "
  },
  {
    "number": 62,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَٱلَّذِينَ هَادُوا۟ وَٱلنَّصَٰرَىٰ وَٱلصَّٰبِـِٔينَ مَنْ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَعَمِلَ صَٰلِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ",
    "english": "Indeed, those who believed and those who were Jews or Christians or Sabeans [before Prophet Muhammad] - those [among them] who believed in Allah and the Last Day and did righteousness - will have their reward with their Lord, and no fear will there be concerning them, nor will they grieve.",
    "asan": "بێگومان ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه (له ئوممه‌تی محمد (صلی الله علیه وسلم)، ئه‌وانه‌ش كه بوونه جووله‌كه (شوێنكه‌وته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی موسان)، گاوره‌كانیش (كه شوێنكه‌وته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی عیسان)، (ێابئه)ش كه شوێنكه‌وته‌ی ڕاسته‌قینه‌ی داودن)، ئه‌وانه هه‌ر ده‌سته‌یه‌كیان باوه‌ڕی دامه‌زراوی هێنا بێت به خواو ڕۆژی دوایی و كارو كرده‌وه‌ی چاكه‌ی ئه‌نجام دابێت، جا ئه‌وانه پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌، نه ترس و بیمیان ده‌بێت، نه غه‌م و په‌ژاره‌ش ڕوویان تێده‌كات",
    "puxt": "  به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی ئیماندارن(موسوڵمانن) وه‌ئه‌وانه‌ی جووله‌که‌ن وه‌گاورو ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ر ئایینی ئیبراهیمن (علیه سلام) هه‌رکامێک له‌مانه‌ بڕوای هێنا به‌خواو ڕۆژی دوایی وه‌کرده‌وه‌ی چاکی کرد ئه‌وه‌ پاداشتیان بۆهه‌یه‌ له‌لای په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌ نه‌ترسیان له‌به‌ره‌و نه‌خه‌فه‌ت ده‌خۆن.    "
  },
  {
    "number": 63,
    "text": "وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَٰقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُوا۟ مَآ ءَاتَيْنَٰكُم بِقُوَّةٍ وَٱذْكُرُوا۟ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ",
    "english": "And [recall] when We took your covenant, [O Children of Israel, to abide by the Torah] and We raised over you the mount, [saying], \"Take what We have given you with determination and remember what is in it that perhaps you may become righteous.\"",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته‌ش بكه‌نه‌وه كاتێك په‌یمانمان لێوه‌رگرتن (كه په‌یڕه‌وی ته‌ورات بكه‌ن) و كێوی گورمان به‌ڕاسه‌رتانه‌وه ڕاگرت و پێمان وتن: ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی پێمانداون به توندی بیگرن (ئه‌گینا ئه‌م چیایه ده‌ده‌ین به‌سه‌رتاندا)، هه‌میشه‌ش با له بیرتان بێت چی تێدایه‌و چیتان لێده‌خوازێت، بۆ ئه‌وه‌ی له خوا ترس و پارێزكاربن",
    "puxt": "  وه‌ بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک په‌یمانمان لێ وه‌رگرتن وه‌ (کێوی) طورمان به‌رز کرده‌وه‌ به‌سه‌ر سه‌رتانه‌وه‌ (وه‌ پێمان وتن) ئه‌وه‌ی پێمان داوون (له‌ته‌ورات) باش کاری پێبکه‌ن وه‌بیرکه‌نه‌وه‌ له‌وه‌ی که‌تێیدایه‌ به‌ڵکو خۆتان بپارێزن وله‌خوا بترسن.    "
  },
  {
    "number": 64,
    "text": "ثُمَّ تَوَلَّيْتُم مِّنۢ بَعْدِ ذَٰلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ ٱللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُۥ لَكُنتُم مِّنَ ٱلْخَٰسِرِينَ",
    "english": "Then you turned away after that. And if not for the favor of Allah upon you and His mercy, you would have been among the losers.",
    "asan": "كه‌چی پاش ئه‌وانه هه‌مووی ڕووتان وه‌رچه‌رخاند له ڕێبازی خوا، (په‌یمانه‌كه‌تان شكاند)، ئه‌وكاته ئه‌گه‌ر به‌زه‌یی و یارمه‌تی و فه‌زڵی خوا نه‌بوایه له سه‌رتان، ئه‌وه ده‌چوونه ڕیزی خه‌ساره‌تمه‌ندانه‌وه",
    "puxt": "  دیسان پشتتان هه‌ڵکرد دوای په‌یمان وه‌رگرتنه‌که‌ ئینجا ئه‌گه‌ر به‌خشش و میهره‌بانی خوا نه‌بوایه‌ به‌سه‌ر تانه‌وه‌ ئه‌وه‌ ئێوه‌ له‌زه‌ره‌ر مه‌ندان ده‌بوون.    "
  },
  {
    "number": 65,
    "text": "وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ ٱلَّذِينَ ٱعْتَدَوْا۟ مِنكُمْ فِى ٱلسَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا۟ قِرَدَةً خَٰسِـِٔينَ",
    "english": "And you had already known about those who transgressed among you concerning the sabbath, and We said to them, \"Be apes, despised.\"",
    "asan": "سوێند به خوا بێگومان زانیووتانه و ئاگادارن چیمان به‌سه‌ر ئه‌وانه‌تاندا هێنا ڕۆژانی شه‌ممه ده‌ستدرێژییان ده‌كردو له سنوور ده‌رده‌چوون، (له‌به‌ر ئه‌وه بڕیارمانداو) وتمان: ببنه مه‌یموونی دوورخراوه له ڕه‌حمه‌تی خوا (بڕیار بوو جووله‌كه‌كانی شاره‌كه‌ی قه‌راغ ده‌ریا ـ ئیلیه ـ ڕۆژانی شه‌ممه ته‌رخان بكه‌ن بۆ خواپه‌رستی و ڕاوه‌ماسی تیادانه‌كه‌ن، دیاره ماسییه‌كانیش هه‌ستیان به‌وه كردووه‌، بۆیه له‌و ڕۆژه‌دا خۆیان نواندووه‌، جوله‌كه‌ش به‌سروشت زۆر به‌ته‌ماعن، بیریان كرده‌وه له ته‌گبیرو فێڵێك، ئه‌ویش به‌وه‌ی كه له ڕۆژی هه‌ینیدا داوو تۆڕیان بۆ بنێنه‌وه تا له شه‌ممه‌دا تێی بكه‌ون، ڕۆژی یه‌ك شه‌ممه چی كه‌وتۆته داوو تۆڕه‌كانه‌وه ده‌ری بهێنن (له ته‌فسیری ئایه‌تی ١٦٣ تا ١٦٦، له سووره‌تی ـ الأعراف ـ دا ئه‌م ڕووداوه باسكراوه",
    "puxt": "  سوێند به‌خوا به‌ڕاستی ئێوه‌(ده‌نگ وباسی) ئه‌وانه‌تان زانیبوو له‌خۆتان که‌ده‌ست درێژیان کرد له‌شه‌ممه‌دا ئینجا پێمان وتن ببن به‌مه‌یموونی دوور خراوه‌ له‌به‌زه‌یی خوا.    "
  },
  {
    "number": 66,
    "text": "فَجَعَلْنَٰهَا نَكَٰلًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ",
    "english": "And We made it a deterrent punishment for those who were present and those who succeeded [them] and a lesson for those who fear Allah.",
    "asan": "ئینجا ئه‌و به مه‌یموون كردنه‌مان گێڕا به په‌ندو عیبره‌ت بۆ ئه‌وانه‌ی كه‌: هاوچه‌رخی ڕووداوه‌كه بوون و بۆ ئه‌وانه‌ش له دوای ئه‌وان دێن، هه‌روه‌ها كردمانه ئامۆژگاری بۆ خواناس و پارێزكاران",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌م سزایه‌مان کرده‌ په‌ند بۆ خه‌ڵکانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌و ئه‌وانه‌ی دوای ئه‌وان وه‌به‌ئامۆژگاریی بۆ پارێزکاران.    "
  },
  {
    "number": 67,
    "text": "وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِۦٓ إِنَّ ٱللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تَذْبَحُوا۟ بَقَرَةً قَالُوٓا۟ أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا قَالَ أَعُوذُ بِٱللَّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ ٱلْجَٰهِلِينَ",
    "english": "And [recall] when Moses said to his people, \"Indeed, Allah commands you to slaughter a cow.\" They said, \"Do you take us in ridicule?\" He said, \"I seek refuge in Allah from being among the ignorant.\"",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك موسا به قه‌ومه‌كه‌ی وت: بێگومان خوا فه‌رمانتان پێده‌دات كه مانگایه‌ك سه‌ر ببڕن (كاتێك یه‌كێكیان لێ كوژرا بوو، بكوژه‌كه‌ش لای زۆربه‌یان نادیاربوو، هاناو هاواریان برد بۆموسا) وتیان: ئایا ده‌مانكه‌یته گاڵته جاڕی خۆت؟ موسا وتی: په‌نا ده‌گرم به‌خوا بچمه ڕیزی نه‌فامانه‌وه (گاڵته به خه‌ڵكی بكه‌م)",
    "puxt": "  وه‌ بیربکه‌نه‌وه‌ کاتیک که‌ مووسا به‌گه‌له‌که‌ی وت بێگومان خوا فه‌رمانتان پێ ده‌دات که‌ مانگایه‌ک سه‌رببڕن وتیان: ئایا گاڵته‌مان پێ ده‌که‌یت ؟ وتی: په‌نا ئه‌گرم به‌خوا که‌له‌ نه‌فامان بم.    "
  },
  {
    "number": 68,
    "text": "قَالُوا۟ ٱدْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِىَ قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَّا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌۢ بَيْنَ ذَٰلِكَ فَٱفْعَلُوا۟ مَا تُؤْمَرُونَ",
    "english": "They said, \"Call upon your Lord to make clear to us what it is.\" [Moses] said, \"[Allah] says, 'It is a cow which is neither old nor virgin, but median between that,' so do what you are commanded.\"",
    "asan": "ئینجا وتیان: (جا كه‌وایه‌) له په‌روه‌ردگارت داوا بكه بۆمان ڕوون بكاته‌وه ئه‌و مانگایه كامه‌یه‌؟ موسا وتی: به‌ڕاستی خوا ده‌فه‌رموێت: ئه‌و مانگایه نه پیره‌و نه پارێنه به‌ڵكو میانه ساڵه‌، (ئیتر ئه‌وه‌نده قووڵی مه‌كه‌نه‌وه‌و له‌سه‌ری مه‌رۆن) چ فه‌رمانێكتان پێدراوه جێ به‌جێی بكه‌ن",
    "puxt": "  ووتیان: داوامان بۆ بکه‌ له‌په‌روه‌ردگارت پێمان بڵێ ئه‌و مانگایه‌ کامه‌یه‌ ؟ وتی: بێگومان خوا ده‌فه‌رموێ: مانگایه‌ک بێ نه‌ زۆر پییرو نه‌ زۆر جوان مام ناوه‌ندی بێ له‌ناوه‌ندی ئه‌م دوانه‌دا زوو بیکه‌ن ئه‌وه‌ی فه‌رمانتان پێدراوه‌ .    "
  },
  {
    "number": 69,
    "text": "قَالُوا۟ ٱدْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَآءُ فَاقِعٌ لَّوْنُهَا تَسُرُّ ٱلنَّٰظِرِينَ",
    "english": "They said, \"Call upon your Lord to show us what is her color.\" He said, \"He says, 'It is a yellow cow, bright in color - pleasing to the observers.' \"",
    "asan": "كه‌چی وتیان: له په‌روه‌ردگارت داوا بكه بزانین ڕه‌نگی چۆنه‌؟ موسا وتی: بێگومان خوا ده‌فه‌رموێت: ئه‌و مانگایه مانگایه‌كی ڕه‌نگ زه‌ردی تۆخه‌، ته‌ماشاكارانی دڵخۆش ده‌كات",
    "puxt": "  ووتیان: داوامان بۆبکه‌ له‌په‌روه‌ردگارت پێمان بڵێ ڕه‌نگی مانگاکه‌ چۆن بێ ؟ وتی: به‌ڕاستی خوا ده‌فه‌رموێ:مانگایه‌کی زه‌ردی تێربێ دڵی ته‌ماشاکاران خۆش بکات."
  },
  {
    "number": 70,
    "text": "قَالُوا۟ ٱدْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِىَ إِنَّ ٱلْبَقَرَ تَشَٰبَهَ عَلَيْنَا وَإِنَّآ إِن شَآءَ ٱللَّهُ لَمُهْتَدُونَ",
    "english": "They said, \"Call upon your Lord to make clear to us what it is. Indeed, [all] cows look alike to us. And indeed we, if Allah wills, will be guided.\"",
    "asan": "كه‌چی هه‌ر وتیان: له په‌روه‌ردگارت داوا بكه تا به‌ته‌واوی بۆمان ڕوون بكاته‌وه بزانین كامه‌یه‌؟! چونكه به‌ڕاستی ئه‌م گا گه‌له سه‌ری لێ تێك داوین و ڕه‌نگی زۆربه‌یان له یه‌ك ده‌چێت، ئه‌و مانگایه‌مان بۆ نادۆزیرێته‌وه‌، به‌ڕاستی ئێمه ـ ئه‌گه‌ر خوا ویستی له‌سه‌ر بێت ـ ڕێنموویی وه‌رده‌گرین",
    "puxt": "  ووتیان: داوامان بۆ بکه‌ له‌په‌روه‌ردگارت بۆمان ڕوون بکاته‌وه‌ چۆن بێت ئه‌ومانگایه‌ ؟ به‌ڕاستی مانگاکه‌مان لێ تێک چووه‌، وه‌ به‌ڕاستی ئێمه‌ ئه‌گه‌ر خوا بیه‌وێ ڕێنموونی وه‌رده‌گرین."
  },
  {
    "number": 71,
    "text": "قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَّا ذَلُولٌ تُثِيرُ ٱلْأَرْضَ وَلَا تَسْقِى ٱلْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لَّا شِيَةَ فِيهَا قَالُوا۟ ٱلْـَٰٔنَ جِئْتَ بِٱلْحَقِّ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُوا۟ يَفْعَلُونَ",
    "english": "He said, \"He says, 'It is a cow neither trained to plow the earth nor to irrigate the field, one free from fault with no spot upon her.' \" They said, \"Now you have come with the truth.\" So they slaughtered her, but they could hardly do it.",
    "asan": "موسا وتی: به‌ڕاستی خوا ده‌فه‌رموێت: ئه‌وه مانگایه‌كه هێشتا ڕانه‌هێنراوه زه‌وی بكێڵێت و جووت بكات، ئاودێری كشتوكاڵیش ناكات، بێ عه‌یبه‌و یه‌ك ڕه‌نگه‌و هیچ په‌ڵه‌یه‌كی تێدانی یه‌، ئه‌وسا وتیان: ئا ئێسته ئیتر هه‌واڵی ڕاسته‌قینه‌ت پێداین (ئیتر دوای هه‌وڵ و كۆششێكی زۆر به‌ده‌ستیان هێنا) و سه‌ریان بڕی، هه‌رچه‌نده خه‌ریك بوو ئه‌و كاره‌ش نه‌كه‌ن",
    "puxt": "  ووتی: خوا ده‌فه‌رموێ به‌ڕاستی مانگایه‌ک بێ ڕانه‌هێنرابێ نه‌ به‌ کێڵانی زه‌وی وه‌ نه‌ به‌ئاودێری کشتوکاڵ بێ نه‌نگ وبێ په‌ڵه‌بێ وتیان: ئائێستا هه‌واڵی ڕاستت هێنا ئینجا سه‌ریان بڕی وخه‌ریک بوو ئه‌و(سه‌ربڕینه‌) نه‌که‌ن."
  },
  {
    "number": 72,
    "text": "وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَٱدَّٰرَْٰٔتُمْ فِيهَا وَٱللَّهُ مُخْرِجٌ مَّا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ",
    "english": "And [recall] when you slew a man and disputed over it, but Allah was to bring out that which you were concealing.",
    "asan": "(یادی نیعمه‌تی ئاشكرا بوونی بكوژه‌كه بكه‌نه‌وه‌) چۆن كاتێك كه‌سێكتان كوشت و یه‌كسه‌ر ئاژاوه له نێوانتاندا به‌رپابوو، خوایش ئه‌وه‌ی ده‌تانشارده‌وه ده‌ریخست و ئاشكرای كرد (كه بكوژ كێیه‌)",
    "puxt": "  وه‌ بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ یه‌کێکتان کوشت وه‌هه‌موو له‌خۆتانتان دوور ده‌خسته‌وه‌و ئاژاوه‌تان بوو وه‌ خوایش ئاشکرای کرد ئه‌وه‌ی که‌ئه‌تان شارده‌وه‌."
  },
  {
    "number": 73,
    "text": "فَقُلْنَا ٱضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَٰلِكَ يُحْىِ ٱللَّهُ ٱلْمَوْتَىٰ وَيُرِيكُمْ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ",
    "english": "So, We said, \"Strike the slain man with part of it.\" Thus does Allah bring the dead to life, and He shows you His signs that you might reason.",
    "asan": "ئینجا وتمان: به پارچه‌یه‌ك له‌و مانگا سه‌ربڕاوه بده‌ن به لاشه‌ی كوژراوه‌كه‌دا (دیاره به‌ویستی خوا وه‌ك موعجیزه‌یه‌ك كوژراوه‌كه زیندوو بۆته‌وه‌و ڕاستی بكوژه‌كه‌ی خۆی وتووه‌)، جا ئا به‌و شێوه‌یه‌و به ئاسانی، خوا مردوان زیندوو ده‌كاته‌وه‌و ده‌سه‌ڵاتی خۆیتان نیشان ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی تێبگه‌ن و ژیر بن",
    "puxt": "  ئینجا وتمان به‌ئه‌ندامێکی(مانگا سه‌ربڕاوه‌که‌) له‌کوژراوه‌که‌ بده‌ن ئاوا خوا مردووان زیندوو ده‌کاته‌وه‌، وه‌نیشانه‌کانی خۆیتان پیشان ده‌دات بۆئه‌وه‌ی تێبگه‌ن."
  },
  {
    "number": 74,
    "text": "ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُم مِّنۢ بَعْدِ ذَٰلِكَ فَهِىَ كَٱلْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَإِنَّ مِنَ ٱلْحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنْهُ ٱلْأَنْهَٰرُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ ٱلْمَآءُ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ ٱللَّهِ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ",
    "english": "Then your hearts became hardened after that, being like stones or even harder. For indeed, there are stones from which rivers burst forth, and there are some of them that split open and water comes out, and there are some of them that fall down for fear of Allah. And Allah is not unaware of what you do.",
    "asan": "پاشان له‌وه‌ودوا دڵه‌كانتان ڕه‌ق بوو، (ئه‌ی جوله‌كه‌كان) هه‌ر وه‌ك به‌رد، به‌لچكو ڕه‌قتریش (چونكه‌) به‌ڕاستی به‌رد هه‌یه ڕووباری لێ هه‌ڵده‌قوڵێت، هه‌شیانه له‌ت له‌ت ده‌بێت و ئاوی لێ دێته ده‌ره‌وه‌، هه‌شیانه له ترسی خوا له لوطكه‌ی شاخه‌كان به‌ر ده‌بێته‌وه‌، خوایش بێئاگا نیه له‌و كارو كرده‌وانه‌ی ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  له‌ پاشان دڵتان ڕه‌ق بوو دوای ئه‌م(هه‌موو) موعجیزانه‌ دڵتان وه‌ک به‌رده‌ به‌ڵکو زۆر ڕه‌ق تره‌ به‌ڕاستی به‌ردی واهه‌یه‌ له‌چه‌ند لاوه‌ جۆگه‌ ئاوی لێ هه‌ڵده‌قوڵێ وه‌ بێگومان هی وایان هه‌یه که‌له‌ت له‌ت ده‌بێ و ئاوی لێ دێته‌ده‌رێ وه‌ به‌ڕاستی هی وایان هه‌یه‌ له‌ترسی خوا (له‌لوتکه‌ی شاخه‌کان) به‌رئه‌بێته‌وه‌، وه‌ خوا بێ ئاگا نیه‌ له‌وه‌ی که‌ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 75,
    "text": "أَفَتَطْمَعُونَ أَن يُؤْمِنُوا۟ لَكُمْ وَقَدْ كَانَ فَرِيقٌ مِّنْهُمْ يَسْمَعُونَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُۥ مِنۢ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ يَعْلَمُونَ",
    "english": "Do you covet [the hope, O believers], that they would believe for you while a party of them used to hear the words of Allah and then distort the Torah after they had understood it while they were knowing?",
    "asan": "ئایا ئێوه (ئه‌ی گرۆی ئیمانداران) به ته‌مان و ئومێده‌وارن كه جوله‌كه ئیمان و باوه‌ڕ بهێنن به ئاینه‌كه‌ی ئێوه‌، له كاتێكدا بێگومان ده‌سته‌یه‌ك له شاره‌زاكانیان گوفتاری خوایان ده‌بیست له (ته‌ورات)دا، له‌وه‌ودوا ده‌ستكاریان ده‌كرد دوای ئه‌وه‌ی كه تێی گه‌یشتبوون و ده‌یانزانی ڕاستیه‌كه‌ی كامه‌یه",
    "puxt": "  جا ئایا به‌ته‌مان (ئه‌ی موسوڵمانینه‌) که‌ (جووله‌که‌) بڕوا بێنن به‌ئایینه‌که‌تان له‌کاتێک دا که‌ده‌سته‌یه‌ک له‌وان فه‌رمووده‌ی خوایان ئه‌بیست (له‌ته‌ورات) که‌چی له‌پاش تێگه‌یشتنی ده‌ستکاریان ده‌کرد وه‌ ئه‌وان ده‌شیانزانی که‌ کارێکی ناڕه‌وایه‌.    "
  },
  {
    "number": 76,
    "text": "وَإِذَا لَقُوا۟ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ قَالُوٓا۟ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَا بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ قَالُوٓا۟ أَتُحَدِّثُونَهُم بِمَا فَتَحَ ٱللَّهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَآجُّوكُم بِهِۦ عِندَ رَبِّكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ",
    "english": "And when they meet those who believe, they say, \"We have believed\"; but when they are alone with one another, they say, \"Do you talk to them about what Allah has revealed to you so they can argue with you about it before your Lord?\" Then will you not reason?",
    "asan": "(له مه‌دینه‌دا جووه‌كان) هه‌ر كاتێك تووشی ئیمانداران ده‌هاتن ده‌یانوت: ئێمه‌ش ئیمانمان هێناوه‌و (موسوڵمان بووین)، به‌ڵام كاتێك پێكه‌وه كۆ ده‌بوونه‌وه له‌گه‌ڵ (به‌ناو زاناو دڵره‌قه‌كانیان) به یه‌كتریان ده‌وت: ئه‌وه بۆ ئێوه ئه‌و شتانه‌یان بۆ باس ده‌كه‌ن كه خوا بۆ ئێوه‌ی له (ته‌ورات)دا باسكردووه (ده‌رباره‌ی پێغه‌مبه‌رایه‌تی محمد (صلی الله علیه وسلم) تاوه‌كو بیكه‌نه به‌ڵگه به‌سه‌رتانه‌وه لای په‌روه‌ردگارتان!! ئایا ئێوه عه‌قڵتان به‌و شتانه ناشكێت و ژیریتان ناخه‌نه‌كار؟",
    "puxt": "جووله‌که‌کان کاتێک تووشی موسڵمانه‌کان ببونایه‌ ده‌یان وت: ئێمه‌ش بڕوامان هێناوه‌(به‌ پێغه‌مبه‌ره‌که‌تان) به‌ڵام کاتێک له‌په‌نایه‌که‌وه‌ هه‌ندێکیان به‌هه‌ندێکیان بگه‌شتنایه‌ ده‌یان وت: ئه‌وه‌ ئێوه‌ ئه‌و شتانه‌ به‌موسوڵمانه‌کان ده‌ڵێن که‌ خوا بۆئێوه‌ی باس کردووه‌(له‌ ته‌ورات دا)؟ تابۆڕتان بده‌ن به‌و ته‌وراته‌ لای په‌روه‌ردگارتان(له‌ڕۆژی دوایی دا) ئینجا ئایا ژیرنابن و تێ ناگه‌ن؟    "
  },
  {
    "number": 77,
    "text": "أَوَلَا يَعْلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ",
    "english": "But do they not know that Allah knows what they conceal and what they declare?",
    "asan": "ئایا ئه‌وانه نازانن كه به‌ڕاستی خوا ده‌زانێت چی په‌نهان ده‌كه‌ن و چیش ئاشكرا ده‌كه‌ن؟ (له گوفتارو كردارو نیه‌تیان)",
    "puxt": "  ئایا ئه‌وان نازانن که ‌به‌ڕاستی خوا ئاگاداره‌ به‌وه‌ی که‌په‌نهانی ئه‌که‌ن و ئه‌وه‌ی ئاشکرای ئه‌که‌ن.    "
  },
  {
    "number": 78,
    "text": "وَمِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لَا يَعْلَمُونَ ٱلْكِتَٰبَ إِلَّآ أَمَانِىَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ",
    "english": "And among them are unlettered ones who do not know the Scripture except in wishful thinking, but they are only assuming.",
    "asan": "هه‌ندێ له‌و جووله‌كانه نه‌شاره‌زا و نه‌خوێنده‌وارن، واده‌زانن كتێبی (ته‌ورات) بێجگه له چه‌ند ئاوات و هیوایه‌ك هیچی تر نیه‌، ئه‌وانه هه‌ر گومانیان كردۆته پیشه‌ی خۆیان (وا ده‌زانن به‌هه‌شتیان بۆ خۆیان مسۆگه‌ر كردووه‌)",
    "puxt": "  وه‌ هه‌ندێکیان نه‌خوێنده‌وارن له‌په‌ڕاوه‌که‌(ته‌ورات) نازانن، ته‌نها ئاوات و هیوای هیچ وپووچ نه‌بی وه‌ ئه‌وان هه‌ر دوای گومان ده‌که‌ون.    "
  },
  {
    "number": 79,
    "text": "فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ يَكْتُبُونَ ٱلْكِتَٰبَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنْ عِندِ ٱللَّهِ لِيَشْتَرُوا۟ بِهِۦ ثَمَنًا قَلِيلًا فَوَيْلٌ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَّهُم مِّمَّا يَكْسِبُونَ",
    "english": "So woe to those who write the \"scripture\" with their own hands, then say, \"This is from Allah,\" in order to exchange it for a small price. Woe to them for what their hands have written and woe to them for what they earn.",
    "asan": "سا واوه‌یلا بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كتێب ده‌نووسن به‌ده‌ستی خۆیان و پاشان ده‌ڵێن: ئا ئه‌مه له‌لایه‌ن خواوه‌یه‌، تا كه‌مێك له ماڵی دنیا به‌ده‌ست بهێنن، جا وه‌یل بۆ ئه‌و ده‌ست و (قه‌ڵه‌مانه‌ی) كه شتی وا ده‌نووسن و وه‌یل بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه كه‌سابه‌تی ئاوا ئه‌نجام ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  ئینجا هاوارو تیاچوون بۆ ئه‌وانه‌ی که‌ته‌وراته‌( تێکدراوه‌) که‌ به‌ده‌ستی خۆیان ده‌نوسنه‌وه‌ پاشان ده‌ڵێن: ئه‌م (نامه‌یه‌) له‌ خواوه‌یه‌ تاشتێکی که‌می پێبکڕن ساهاوارو تیاچوون بو ئه‌وان له‌وه‌ که‌ده‌ستی ئه‌وان نوسیوێتیه‌وه‌، وه‌ هاوار بۆئه‌وان له‌وه‌ی که‌ په‌یدای ده‌که‌ن .    "
  },
  {
    "number": 80,
    "text": "وَقَالُوا۟ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامًا مَّعْدُودَةً قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِندَ ٱللَّهِ عَهْدًا فَلَن يُخْلِفَ ٱللَّهُ عَهْدَهُۥٓ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ",
    "english": "And they say, \"Never will the Fire touch us, except for a few days.\" Say, \"Have you taken a covenant with Allah? For Allah will never break His covenant. Or do you say about Allah that which you do not know?\"",
    "asan": "جووله‌كه‌كان ده‌ڵێن: (چه‌نده گوناهباربین) ته‌نها چه‌ند ڕۆژیكی كه‌م له دۆزه‌خدا ده‌مێنینه‌وه‌!! پێیان بڵێ: باشه‌، ئێوه په‌یمانتان له خوا وه‌رگرتووه‌، تا هه‌رگیز خوای گه‌وره په‌یمان شكێنی نه‌كات؟! یان هه‌ر ده‌تانه‌وێت شتێك بڵێن به‌ده‌م خواوه كه هیچ بناغه‌یه‌كی نیه‌و هه‌ر نازانن (چی ده‌ڵێن)",
    "puxt": "  وه‌( جووله‌که‌کان) وتیان: ئاگری دۆزه‌خمان لێ ناکه‌وێ مه‌گه‌ر چه‌ند ڕۆژێکی ژمێرراو بڵێ: ئایا په‌یمانتان له‌خواوه‌ وه‌رگرتووه‌ ؟ تا خواش پێجه‌وانه‌ی په‌یمانی خۆی نه‌کات ؟ یان شتێکی وا هه‌ڵده‌به‌ستن به‌ده‌م خوداوه‌ که‌نایزانن.    "
  },
  {
    "number": 81,
    "text": "بَلَىٰ مَن كَسَبَ سَيِّئَةً وَأَحَٰطَتْ بِهِۦ خَطِيٓـَٔتُهُۥ فَأُو۟لَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "Yes, whoever earns evil and his sin has encompassed him - those are the companions of the Fire; they will abide therein eternally.",
    "asan": "نه‌خێر وانییه‌، ئه‌و كه‌سه‌ی گوناهو تاوان ئه‌نجام بدات و تاوانه‌كانی هه‌موولایه‌كی دابگرێت (ئاشكراو نادیاری) ئه‌و جۆره كه‌سانه نیشته‌جێی ئاگری دۆزه‌خن و بۆ هه‌میشه‌یی تیایدا ده‌مێننه‌وه (له هه‌ر نه‌ته‌وه‌و هۆزو تیره‌و تایه‌فه‌یه‌ك بن)",
    "puxt": "  نه‌خێر وانییه‌ : هه‌رکه‌سێک خراپه‌ بکات وه‌ تاوانه‌که‌ی خۆی ده‌وری دابێ و دایگرێته‌وه‌ ئائه‌وانه‌ هاوده‌می ئاگرن تیایدا ده‌مێننه‌وه‌ به‌ئێجگاری.    "
  },
  {
    "number": 82,
    "text": "وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُو۟لَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "But they who believe and do righteous deeds - those are the companions of Paradise; they will abide therein eternally.",
    "asan": "ئه‌و كه‌سانه‌ش باوه‌ڕیان هێناوه‌و كرده‌وه چاكه‌كان ئه‌نجام ده‌ده‌ن، هه‌ر ئه‌وانن نیشته‌جێی به‌هه‌شتن و تیایدا ژیانی هه‌تا هه‌تایی ده‌به‌نه سه‌ر (له هه‌ر چین و توێژو ڕه‌گه‌زێك بن)",
    "puxt": "  وه‌ ئه‌وانه‌ی که‌بڕوایان هێناو کرده‌وه‌ی باشیان کرد ئه‌وانه‌ هاوده‌می به‌هه‌شتن تیایدا ده‌مێننه‌وه‌ به‌ئێجگاری.    "
  },
  {
    "number": 83,
    "text": "وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَٰقَ بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا ٱللَّهَ وَبِٱلْوَٰلِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِى ٱلْقُرْبَىٰ وَٱلْيَتَٰمَىٰ وَٱلْمَسَٰكِينِ وَقُولُوا۟ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا۟ ٱلزَّكَوٰةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِّنكُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ",
    "english": "And [recall] when We took the covenant from the Children of Israel, [enjoining upon them], \"Do not worship except Allah; and to parents do good and to relatives, orphans, and the needy. And speak to people good [words] and establish prayer and give zakah.\" Then you turned away, except a few of you, and you were refusing.",
    "asan": "یادی ئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك په‌یمانمان وه‌رگرت له‌نه‌وه‌ی ئیسرائیل كه‌جگه له‌خوا كه‌سی تر نه‌په‌رستن و له‌گه‌ڵ دایك و باوكدا چاكه‌كار بن، هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ خزمان و هه‌تیوان و هه‌ژارانیشداو گوفتاری چاك و جوان ڕوو به خه‌ڵكی بڵێن، هه‌روه‌ها نوێژه‌كانتان به‌چاكی ئه‌نجام بده‌ن و زه‌كاتیش بده‌ن، پاشان ئێوه (له‌جیاتی گوێڕایه‌ڵی) پشتتان تێكرد، جگه له‌كه‌مێكتان نه‌بێت، له‌كاتێكدا زۆربه‌تان (له‌و هه‌موو ئامۆژگارییه به‌سوودانه‌) ڕوو وه‌رده‌چه‌رخێنن و پشتی تێده‌كه‌ن",
    "puxt": "  وه‌ بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌په‌یمانمان له‌جووله‌که‌ وه‌رگرت که‌ هیچ شتێک نه‌په‌رستن جگه‌له‌ خوا وه‌ چاکه‌ بکه‌ن له‌گه‌ڵ دایک و باوک و خزمان و هه‌تیوان و بێچاران(به‌سته‌زمانان) وه‌ قسه‌ی جوان بکه‌ن له‌گه‌ڵ خه‌ڵکیدا وه‌ نوێژ بکه‌ن وه‌ زه‌کات بده‌ن ئینجا پشتتان هه‌ڵکرد که‌مێکتان نه‌بێت وه‌ ئێوه‌ به‌ربه‌ره‌کانێکه‌رن واته‌ پشت هه‌ڵکه‌رن.    "
  },
  {
    "number": 84,
    "text": "وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَٰقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَآءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَٰرِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ",
    "english": "And [recall] when We took your covenant, [saying], \"Do not shed each other's blood or evict one another from your homes.\" Then you acknowledged [this] while you were witnessing.",
    "asan": "یادیئه‌و نیعمه‌ته بكه‌نه‌وه كاتێك په‌یمانمان له ئێوه وه‌رگرت كه ئیتر خوێنی یه‌كتر (به ناحه‌ق) نه‌ڕێژن و یه‌كتر له ماڵ و حاڵی خۆتان ده‌ربه‌ده‌ر نه‌كه‌ن، پاشان بڕیاریشتان له‌سه‌ر ئه‌وه‌داو له‌كاتێكدا خۆیشتان شایه‌تی له‌سه‌ر ئه‌مه ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  وه‌ بیر‌بکه‌نه‌وه‌ کاتێک په‌یمانمان لێ وه‌رگرتن که‌ خوێنی یه‌کتری نه‌ڕێژن وه‌ خۆتان ده‌ربه‌ده‌ر نه‌که‌ن له‌ووڵاتتان پاشان بڕیارتان دا(له‌سه‌ر ئه‌م په‌یمانه‌) وه‌ ئێوه‌(خۆتان) گه‌واهی له‌سه‌ر ئه‌ده‌ن.    "
  },
  {
    "number": 85,
    "text": "ثُمَّ أَنتُمْ هَٰٓؤُلَآءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِّنكُم مِّن دِيَٰرِهِمْ تَظَٰهَرُونَ عَلَيْهِم بِٱلْإِثْمِ وَٱلْعُدْوَٰنِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَٰرَىٰ تُفَٰدُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ ٱلْكِتَٰبِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَآءُ مَن يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْىٌ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا وَيَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰٓ أَشَدِّ ٱلْعَذَابِ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ",
    "english": "Then, you are those [same ones who are] killing one another and evicting a party of your people from their homes, cooperating against them in sin and aggression. And if they come to you as captives, you ransom them, although their eviction was forbidden to you. So do you believe in part of the Scripture and disbelieve in part? Then what is the recompense for those who do that among you except disgrace in worldly life; and on the Day of Resurrection they will be sent back to the severest of punishment. And Allah is not unaware of what you do.",
    "asan": "له‌وه‌ودوا ئێوه هه‌ر ئه‌وانه‌ن (ئاماژه‌یه بۆ جووله‌كه‌كانی سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم)خه‌ریكی یه‌كتركوشتنن، ده‌سته‌یه‌ك له (خزمانی) خۆتان له ماڵ و حاڵی خۆیان ده‌ربه‌ده‌ر ده‌كه‌ن پشتی یه‌كتر ده‌گرن دژ به ده‌سته‌یه‌كتان به تاوان و دوژمنایه‌تی، كه‌چی ئه‌گه‌ر به‌دیلی ده‌ستی دوژمن بكه‌وتنایه ئه‌وا ئێوه فیدیه‌تان بۆ ده‌دان و ئازادتان ده‌كردن، له حاڵێكدا ده‌ربه‌ده‌ركردنه‌كه‌یان له‌سه‌رتان حه‌رامه‌، كه‌وابوو چۆن ده‌بێت باوه‌ڕتان به به‌شێكی (ته‌ورات) هه‌بێت و به‌شێكی تری باوه‌ڕتان نه‌بێت؟ ئایا پاداشتی ئه‌وه‌تان كه ئه‌وكاره ده‌كات جگه له‌سه‌ر شۆڕیی و سووكی نه‌بێت له ژیانی دنیادا هیچی تر هه‌یه‌؟ له ڕۆژی قیامه‌تیشدا ده‌گه‌ڕێنرێنه‌وه بۆ ناو سه‌ختترین سزا، خوایش بێ ئاگانیه له‌و كارانه‌ی كه ئێوه ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  ئینجا ئێوه‌ هه‌رئه‌وانه‌ن که‌یه‌کتری ده‌کوژن وه‌ هه‌ندێک له‌خۆتان ده‌ربه‌ده‌ر ده‌که‌ن له‌ ووڵاتیان پشتیوانی{بێگانه‌} ده‌که‌ن دژی ئه‌وان به‌ به‌دی و ده‌ست درێژی وه‌ ئه‌گه‌ر دیلتان بۆبێنن {له‌خۆتان ئه‌یان کڕنه‌وه‌و} بریتی یان بۆ ده‌ده‌ن له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش دا که‌ده‌ربه‌ده‌ر کردنیان قه‌ده‌غه‌ کراوه‌ لێتان{ بۆچی کار به‌وه‌یان ده‌که‌ن و به‌مه‌یان ناکه‌ن} جا ئایا بڕوا ده‌هێنن به‌هه‌ندێک له‌ته‌ورات، و بێ بڕوا ده‌بن به‌هه‌ندێکی تری جاتۆڵه‌ی ئه‌وکه‌سانه‌ که‌وا بکه‌ن له‌ئێوه‌  هه‌ر ڕیسوایی و به‌د ناویه‌ له‌ژیانی دونیادا وه‌ له‌ڕۆژی دوایشدا ده‌گه‌ڕێنرێنه‌وه‌ بۆناو سه‌ختترین سزا وه‌ خوا بێ ئاگا نیه‌ له‌وه‌ی که‌ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 86,
    "text": "أُو۟لَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشْتَرَوُا۟ ٱلْحَيَوٰةَ ٱلدُّنْيَا بِٱلْءَاخِرَةِ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ ٱلْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ",
    "english": "Those are the ones who have bought the life of this world [in exchange] for the Hereafter, so the punishment will not be lightened for them, nor will they be aided.",
    "asan": "ئه‌وانه‌، ئه‌وانه‌ن كه ژیانی دنیایان كڕی و گۆڕیویانه‌ته‌وه به ژیانی (به‌هه‌شت)و دوارۆژ، له‌به‌ر ئه‌وه سزایان له‌سه‌ر كه‌م ناكرێته‌وه‌و ئه‌وانه هه‌رگیز یارمه‌تی نادرێن و سه‌رناخرێن",
    "puxt": "  ئه‌مانه‌ ئه‌وانه‌ن که‌ ژیانی جیهانیان کڕی به‌ دواڕۆژ ئیتر نه‌ سزایان له‌سه‌ر سووک ده‌کرێت وه‌ نه‌ یارمه‌تیی  و نه‌پشتگیریی ده‌کرێن.    "
  },
  {
    "number": 87,
    "text": "وَلَقَدْ ءَاتَيْنَا مُوسَى ٱلْكِتَٰبَ وَقَفَّيْنَا مِنۢ بَعْدِهِۦ بِٱلرُّسُلِ وَءَاتَيْنَا عِيسَى ٱبْنَ مَرْيَمَ ٱلْبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدْنَٰهُ بِرُوحِ ٱلْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَآءَكُمْ رَسُولٌۢ بِمَا لَا تَهْوَىٰٓ أَنفُسُكُمُ ٱسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ",
    "english": "And We did certainly give Moses the Torah and followed up after him with messengers. And We gave Jesus, the son of Mary, clear proofs and supported him with the Pure Spirit. But is it [not] that every time a messenger came to you, [O Children of Israel], with what your souls did not desire, you were arrogant? And a party [of messengers] you denied and another party you killed.",
    "asan": "سوێند بێت بێگومان ئێمه ته‌وراتمان به‌خشی به موساو به‌رده‌وام دوای ئه‌ویش پێغه‌مبه‌رانمان ڕه‌وانه كردو به عیسای كوری مه‌ریه‌م به‌ڵگه‌و نیشانه‌و موعجیزه‌ی جۆراو جۆرمان به‌خشی هه‌روه‌ها پشتگیریمان كرد به فریشته (جبرئیل)، ئایا چۆن ده‌بێت هه‌ر كاتێك پێغه‌مبه‌رێكمان ڕه‌وانه كردبێت، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئاره‌زووه‌كانی ئێوه‌دا نه‌گونجا بێت، خۆتان به‌زل زانیوه‌و لووتتان به‌رز كردۆته‌وه‌و بڕواتان نه‌هێناوه‌، ئه‌وسا ده‌سته‌یه‌كتان (به‌رنامه‌ی خواتان) به درۆ زانیووه‌و هه‌ندێكیشتان پێغه‌مبه‌رانتان ده‌كوشت",
    "puxt": "  سوێند به‌خوا به‌ڕاستی ئێمه‌ ته‌وراتمان دا به‌ مووسا وه‌ دوا به‌دوای ئه‌و پێغه‌مبه‌رانمان نارد وه‌ چه‌ند نیشانه‌یه‌کی ڕۆشنمان دا به‌ عیسای کوڕی مه‌ریه‌م وه‌ پشتیوانیمان کرد به‌ جوبره‌ئیل جا هه‌رکاتێ پێغه‌مبه‌رێکتان بۆ بهاتایه‌ به‌ جۆرێک که‌ڕێکی ئاره‌زووتان نه‌بوایه‌ لووت به‌رز بوون و خۆتان به‌گه‌وره‌ گرتووه‌ جا ده‌سته‌یه‌کتان(له‌ پێغه‌مبه‌ران) به‌ درۆ زانیوه‌ وه‌ ده‌سته‌یه‌کتان کوشتوون.    "
  },
  {
    "number": 88,
    "text": "وَقَالُوا۟ قُلُوبُنَا غُلْفٌۢ بَل لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا مَّا يُؤْمِنُونَ",
    "english": "And they said, \"Our hearts are wrapped.\" But, [in fact], Allah has cursed them for their disbelief, so little is it that they believe.",
    "asan": "هه‌روه‌ها (جوله‌كه‌كانی سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) وتیان: دڵه‌كانمان داخراوه (له گوفتاری تۆ، تێناگه‌ین) نه‌خێر وانی یه‌، ئه‌وانه خوا نفرینی لێكردوون به‌هۆی كوفرو خوانه‌ناسیانه‌وه‌، كه‌وابوو به كه‌م شت بڕوا ده‌كه‌ن",
    "puxt": "  وه‌ (جووله‌که‌کان) وتیان(به‌ پێغه‌مبه‌ر(د.خ)) دڵمان داپۆشراوه‌( له‌پۆرگایه‌ قسه‌ی تۆی ناگاتێ)(نه‌خێر وانیه‌ ) به‌ڵکو خوا نه‌فرینی لێ کردن به‌هۆی بێ بڕوایی یانه‌وه‌ بۆ یه‌که‌م جار بڕوا ده‌هێنن - که‌میان هه‌یه‌ بڕوا بهێنن.    "
  },
  {
    "number": 89,
    "text": "وَلَمَّا جَآءَهُمْ كِتَٰبٌ مِّنْ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا۟ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُوا۟ كَفَرُوا۟ بِهِۦ فَلَعْنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "And when there came to them a Book from Allah confirming that which was with them - although before they used to pray for victory against those who disbelieved - but [then] when there came to them that which they recognized, they disbelieved in it; so the curse of Allah will be upon the disbelievers.",
    "asan": "كاتێك له لایه‌ن خواوه كتێبێك (قورئان) هات بۆیان، كه‌: ئه‌و كتێبانه‌ی ئه‌وانیش په‌سه‌ند ده‌كات و به‌ڕاستی ده‌زانێت، ئه‌وان پێشتر داوای سه‌ركه‌وتن و زاڵ بونیان به‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی بێ باوه‌ڕ بوون له خوا ده‌كرد به هۆی شوێنكه‌وتنیان بۆ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم)، كه‌چی كاتێك ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌یان بۆ هات كه ده‌یانناسی، بڕوایان پێ نه‌كرد، كه‌واته با نه‌فرین و له‌عنه‌تی خوا له‌سه‌ر كافران بێت",
    "puxt": "  کاتێک که‌نامه‌یه‌کیان بۆهات(که‌ قورئانه‌) له‌لایه‌ن خواوه‌ که‌ پشتیوانی ته‌وراته‌که‌ی ئه‌وانه‌(په‌سه‌ندکه‌ری ئه‌و ته‌وراته‌ی که‌لایانه‌) وه‌ ئه‌وان (جووله‌که‌کان) له‌وه‌وپێش داوای زاڵ بوونیان ئه‌کرد له‌خوا به‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی که‌ بێ بڕوابوون که‌چی کاتێک ئه‌و(پێغه‌مبه‌ر) ه‌ی ده‌یان ناسیی بۆیان هات بێ بڕوابوون پێی که‌واته‌ نه‌فرینی خوا له‌بێ بڕوایان بێ.    "
  },
  {
    "number": 90,
    "text": "بِئْسَمَا ٱشْتَرَوْا۟ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمْ أَن يَكْفُرُوا۟ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بَغْيًا أَن يُنَزِّلَ ٱللَّهُ مِن فَضْلِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِۦ فَبَآءُو بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ وَلِلْكَٰفِرِينَ عَذَابٌ مُّهِينٌ",
    "english": "How wretched is that for which they sold themselves - that they would disbelieve in what Allah has revealed through [their] outrage that Allah would send down His favor upon whom He wills from among His servants. So they returned having [earned] wrath upon wrath. And for the disbelievers is a humiliating punishment.",
    "asan": "(ئه‌و جووله‌كانه‌) خۆیان به‌شتێكی ناپه‌سه‌ند فرۆشت (هه‌ڵوێستێكی نادروستیان نواند) كاتێك كافر بوون به‌و قورئانه‌ی خوا ناردوویه‌تی، (له حه‌سوودی)و سه‌ركه‌شیدا (ره‌خنه‌یان گرت و وتیان): بۆچی خوای گه‌وره ده‌رگای فه‌زڵ و لای ڕه‌حمه‌ت ده‌كاته‌وه له هه‌ركه‌سێك بیه‌وێت له به‌نده‌كانی!! ئه‌وسا ئیتر دووچاری یه‌ك له دوای یه‌كی ڕق و خه‌شمی خوا بوون (چونكه وه‌نه‌بێت ته‌نها كافر بوو بن به محمد (صلی الله علیه وسلم) و به‌قورئان، به‌ڵكو كافربوون به موساو ته‌وراتیش كه داوای شوێنكه‌وتنی محمدیان لێده‌كات)و بۆ كافرو خوانه‌ناسان سزایه‌كی ڕیسواكه‌ر ئاماده‌یه",
    "puxt": "  شتێکی زۆر خراپ بوو که‌ خۆیانیان پێ فرۆشت (ئه‌و خراپه‌ش ) بێ بڕوایی یان بوو به‌و قورئانه‌ی که‌خوا ناردویه‌تیه‌ خواره‌وه‌ به‌هۆی حه‌سودیانه‌وه‌ بوو به‌وه‌ی که‌خودا بڕێژێ له‌به‌خششی خۆی به‌سه‌ر هه‌رکه‌سێکدا که‌خۆی بیه‌وێ له‌به‌نده‌کانی(که‌ موحه‌ممه‌ده‌(د.خ)) ئینجا تووشی خه‌شم و ڕقی یه‌ک له‌دوای یه‌کی خوا بوون وه‌ بۆ بێ بڕوایان هه‌یه‌ سزای ڕیسواکه‌ر.    "
  },
  {
    "number": 91,
    "text": "وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ ءَامِنُوا۟ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُوا۟ نُؤْمِنُ بِمَآ أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَآءَهُۥ وَهُوَ ٱلْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنۢبِيَآءَ ٱللَّهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ",
    "english": "And when it is said to them, \"Believe in what Allah has revealed,\" they say, \"We believe [only] in what was revealed to us.\" And they disbelieve in what came after it, while it is the truth confirming that which is with them. Say, \"Then why did you kill the prophets of Allah before, if you are [indeed] believers?\"",
    "asan": "كاتێك پێیان ده‌وترێت باوه‌ڕ بهێنن به‌وه‌ی كه له لایه‌ن خواوه ڕه‌وانه‌كراوه‌، ده‌ڵێن: ئێمه ته‌نها باوه‌ڕمان به‌وه هه‌یه كه بۆ ئێمه ڕه‌وانه‌كراوه و باوه‌ڕ ناهێنن به هه‌موو ئه‌وانه‌ی كه دوای (ته‌ورات) هاتووه وه‌كو (ئینجیل و قورئان) له‌كاتێكدا كه هه‌ر ئه‌و قورئانه حه‌ق و ڕاستی یه‌و به‌ڕاست دانه‌ری (ته‌ورات)ی ئه‌وانیشه‌، پێیان بڵێ: ئه‌ی كه‌واته بۆچی پێشتر پێغه‌مبه‌ره‌كانی خواتان ده‌كوشت ئه‌گه‌ر ئێوه ئیماندارن به ته‌ورات؟",
    "puxt": "  کاتێک پێیان بووترایه‌: بڕوا بهێنن به‌وه‌ی که‌خوا ناردوویه‌ تیه‌ خواره‌وه‌ (که‌ قورئانه‌) ئه‌یان وت: ئێمه‌ بڕوا به‌وه‌ ده‌هێنین که‌بۆ خۆمان نێردراوه‌ته‌ خواره‌وه‌ وه‌ بێ بڕوا ئه‌بوون به‌ ئه‌وانه‌ی که‌ دوای (ته‌ورات) نێراوه،‌وه‌ک قورئان له‌کاتێکدا که‌ ئه‌و قورئانه‌ ڕاسته‌ وپشتیوانی ته‌وراته‌که‌ی ئه‌وانه‌و به‌ڕاستی ده‌زانێت بڵێ : بۆچی له‌مه‌وپێش پێغه‌مبه‌رانی خواتان ده‌کوشت ئه‌گه‌ر بڕوادار بوون .    "
  },
  {
    "number": 92,
    "text": "وَلَقَدْ جَآءَكُم مُّوسَىٰ بِٱلْبَيِّنَٰتِ ثُمَّ ٱتَّخَذْتُمُ ٱلْعِجْلَ مِنۢ بَعْدِهِۦ وَأَنتُمْ ظَٰلِمُونَ",
    "english": "And Moses had certainly brought you clear proofs. Then you took the calf [in worship] after that, while you were wrongdoers.",
    "asan": "سوێند به خوا به‌ڕاستی موسا نیشانه‌ی فره‌و موعجیزه‌ی بۆ هێنان، كه‌چی (كاتێ كه‌چوو بۆ نزای په‌روه‌ردگار، له كێوی گور) ئێوه گوێره‌كه‌كه‌تان په‌رست، به‌ڕاستی ئێوه سته‌مكارن",
    "puxt": "  سوێند به‌خوا به‌ڕاستی مووساتان بۆهات به‌چه‌ند نیشانه‌یه‌کی ڕۆشنه‌وه‌ که‌چی له‌ دوای ئه‌و گوێره‌که‌تان په‌رست بێگومان ئێوه‌ سته‌مکارن.    "
  },
  {
    "number": 93,
    "text": "وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَٰقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُوا۟ مَآ ءَاتَيْنَٰكُم بِقُوَّةٍ وَٱسْمَعُوا۟ قَالُوا۟ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَأُشْرِبُوا۟ فِى قُلُوبِهِمُ ٱلْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُم بِهِۦٓ إِيمَٰنُكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ",
    "english": "And [recall] when We took your covenant and raised over you the mount, [saying], \"Take what We have given you with determination and listen.\" They said [instead], \"We hear and disobey.\" And their hearts absorbed [the worship of] the calf because of their disbelief. Say, \"How wretched is that which your faith enjoins upon you, if you should be believers.\"",
    "asan": "(یادیان بێنه‌ره‌وه ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی) كه په‌یمانمان لێ وه‌رگرتن و كێوی گورمان به‌سه‌ردا به‌رزكردنه‌وه و (فه‌رمانمان پێدان): ئه‌وه‌ی پێمان به‌خشیوون (له ته‌ورات) به توندی بیگرن و لێی لامه‌ده‌ن و گوێ بیستبن، (به‌ده‌م) وتیان: گوێڕایه‌ڵین، (به‌ڵام به‌كرده‌وه‌) پێچه‌وانه‌یان كردو یاخی بوون و گوێره‌كه په‌رستی له دڵ و ده‌روونیاندا ڕوابوو به هۆی بێ باوه‌ڕییانه‌وه‌، پێیان بڵێ: ئیمانه‌كه‌تان شتی ناڕه‌واتان پێ ده‌كات ئه‌گه‌ر ئێوه ئیماندارن؟! (باوو باپیرانتان گوێره‌كه په‌رست و پێغه‌مبه‌ر كوژ، ئێوه‌ش سه‌رسه‌خت و بێ باوه‌ڕ)",
    "puxt": "  وه‌بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌په‌یمانمان لێوه‌رگرتن وه‌ کێوی طورمان به‌رز کرده‌وه‌ به‌سه‌رتاندا (وه‌ وتمان) ئه‌وه‌ی پێمان داوون (ته‌ورات) باش کاری پێبکه‌ن(تووند ده‌ستی پێوه‌ بگرن) وه‌ گوێ بگرن (به‌زبان) وتیان : بیستمان و(به‌کرده‌وه‌) بێ فه‌رمانیمان کرد وه‌ به‌هۆی بی بڕواییانه‌وه‌ دڵیان ئاو درابوو به‌خۆشه‌ویستی گوێره‌که ‌که‌ بڵێ: بڕواکه‌تان چ فه‌رمانێکی به‌دتان پێ ده‌دات ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌تان داناوه‌ به‌بڕوا.    "
  },
  {
    "number": 94,
    "text": "قُلْ إِن كَانَتْ لَكُمُ ٱلدَّارُ ٱلْءَاخِرَةُ عِندَ ٱللَّهِ خَالِصَةً مِّن دُونِ ٱلنَّاسِ فَتَمَنَّوُا۟ ٱلْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَٰدِقِينَ",
    "english": "Say, [O Muhammad], \"If the home of the Hereafter with Allah is for you alone and not the [other] people, then wish for death, if you should be truthful.",
    "asan": "(ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) پێیان) بڵێ: ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن و باوه‌ڕتان وایه كه ماڵی ئه‌و دنیا (به‌هه‌شت) لای خوا تایبه‌تمه‌نده به ئێوه نه‌ك خه‌ڵكی تر، ده ئاواتی مردن بخوازن ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن (تا زوو بچنه ناو به‌هه‌شت)",
    "puxt": "  ئه‌ی موحه‌ممه‌د(د.خ) بڵێ: ئه‌گه‌ر ماڵی دوایی(به‌هه‌شت) بۆ ئێوه‌یه‌ لای خوا(وه‌ک خۆتان ده‌ڵێن) به‌تایبه‌تی بێ ئه‌وه‌ی که‌س ببێ به‌ هاوبه‌شتان که‌واته‌ داوای مردن بکه‌ن ئه‌گه‌ر ڕاست گۆن.    "
  },
  {
    "number": 95,
    "text": "وَلَن يَتَمَنَّوْهُ أَبَدًۢا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَٱللَّهُ عَلِيمٌۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "But they will never wish for it, ever, because of what their hands have put forth. And Allah is Knowing of the wrongdoers.",
    "asan": "(به‌ڵام ئه‌وانه‌) هه‌رگیز به‌هۆی ڕه‌فتاری نادروست و ده‌ست پێشخه‌ری ناپه‌سه‌ندیانه‌وه ئاواتی مه‌رگ ناخوازن، خوایش چاك ئاگاداره له حاڵی سته‌مكاران",
    "puxt": "  وه‌ هه‌رگیز داوای مردن ناکه‌ن به‌هۆی ئه‌و(گوناهانه‌‌) که‌به‌ده‌ستی خۆیان پێشیان خستووه‌ وه‌ خوا ئاگاداره‌ به‌ سته‌مکاران.    "
  },
  {
    "number": 96,
    "text": "وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ ٱلنَّاسِ عَلَىٰ حَيَوٰةٍ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشْرَكُوا۟ يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِۦ مِنَ ٱلْعَذَابِ أَن يُعَمَّرَ وَٱللَّهُ بَصِيرٌۢ بِمَا يَعْمَلُونَ",
    "english": "And you will surely find them the most greedy of people for life - [even] more than those who associate others with Allah. One of them wishes that he could be granted life a thousand years, but it would not remove him in the least from the [coming] punishment that he should be granted life. And Allah is Seeing of what they do.",
    "asan": "سوێند بێت ئه‌و جووله‌كانه ده‌بینیت كه له هه‌موو خه‌ڵك به په‌رۆشترن له‌سه‌ر دنیاو ژیانی دنیا به‌هه‌ر جۆرێك بێت، هه‌تا بگره له هاوه‌ڵپه‌رست و موشریكه‌كانیش، هه‌ریه‌ك له‌وانه ئاوات ده‌خوازێت كه‌: هه‌زار ساڵ ته‌مه‌نی ببێت، هه‌ر چه‌نده وه‌نه‌بێت ته‌مه‌نی درێژیان له سزا ڕزگاریان بكات، خوایش زۆر بینایه به‌و كرده‌وانه‌ی كه ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  سوێندبێت ئه‌و(جووله‌ک)انه‌ له‌هه‌موو که‌س زیاتر حه‌ز له‌ژیان ده‌که‌ن وه‌ له‌وانه‌ش که‌ هاوبه‌ش بۆ خوا په‌یداده‌که‌ن(له‌به‌رئه‌وه‌) هه‌ریه‌کێکیان ئاوات ده‌خوازێ که‌ هه‌زار ساڵ بژیایه‌ وه‌ ئه‌و ته‌مه‌نه‌(که‌به‌سه‌ری ده‌بات) ڕزگاری ناکات له‌سزا وه‌ خوا بینایه‌ به‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 97,
    "text": "قُلْ مَن كَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ ٱللَّهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ",
    "english": "Say, \"Whoever is an enemy to Gabriel - it is [none but] he who has brought the Qur'an down upon your heart, [O Muhammad], by permission of Allah, confirming that which was before it and as guidance and good tidings for the believers.\"",
    "asan": "(ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) پێیان بڵێ: هه‌ر كه‌سێك دوژمنی جوبره‌ئیله‌، (با بزانێت) كه هه‌ر ئه‌و جوبره‌ئیله به فه‌رمانی خوا ئه‌و قورئانه‌ی دابه‌زاندۆته سه‌ر دڵت كه كتێبه پێشووه‌كان به‌ڕاست داده‌نێت و ڕێنموویی (بۆ چاكه‌) ده‌كات و مژده به‌خشیشه به ئیمانداران",
    "puxt": "  ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بڵێ: هه‌ر که‌سێک دوژمنی جوبره‌ئیل بێت(ئه‌وه‌ دوژمنی خوایه‌) چونکه‌ ئه‌و به‌ فه‌رمانی خوا قورئانی هێناوه‌ته‌ خواره‌وه‌ بۆ سه‌ر دڵی تۆ به‌پشتیوانی نامه‌کانی پێش خۆی وه ‌به‌‌ڕێنموونیی که‌رو مژده‌ ده‌ر بۆ بڕواداران.    "
  },
  {
    "number": 98,
    "text": "مَن كَانَ عَدُوًّا لِّلَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَىٰلَ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَدُوٌّ لِّلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "Whoever is an enemy to Allah and His angels and His messengers and Gabriel and Michael - then indeed, Allah is an enemy to the disbelievers.",
    "asan": "ئه‌و كه‌سه‌ی دوژمن بێت به خواو فریشته‌كانی و پێغه‌مبه‌ره‌كانی، به‌تایبه‌ت جوبره‌ئیل و میكائیل، ئه‌وه با بزانێت و دڵنیا بێت كه خوای گه‌وره دوژمنی كافرو بێباوه‌ڕانه",
    "puxt": "  هه‌ر که‌سێک دوژمنی خواو فریشته‌کانی خواو پێغه‌مبه‌رانی و جوبره‌ئیل و میکائیل بێت(ئه‌وه‌ بێ بڕوایه‌) وه‌ بێگومان خواش دوژمنی بێ بڕوایانه‌.    "
  },
  {
    "number": 99,
    "text": "وَلَقَدْ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ ءَايَٰتٍۭ بَيِّنَٰتٍ وَمَا يَكْفُرُ بِهَآ إِلَّا ٱلْفَٰسِقُونَ",
    "english": "And We have certainly revealed to you verses [which are] clear proofs, and no one would deny them except the defiantly disobedient.",
    "asan": "سوێند بێت به خوا ئێمه بێگومان نیشانه‌و ئایه‌تی ڕوونمان بۆ تۆ ناردووه (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) كه‌س باوه‌ڕی پێی له‌ق نابێت، جگه له ده‌روون نه‌خۆش و یاخی بووه‌كان",
    "puxt": "  سوێند به‌خوا بێگومان بۆمان ناردوویت چه‌ند نیشانه‌یه‌کی ڕوون و ئاشکرا(که‌ قورئانه‌) وه‌ که‌س بێ بڕوا نابێت پێیان، مه‌گه‌ر به‌دکاران.    "
  },
  {
    "number": 100,
    "text": "أَوَكُلَّمَا عَٰهَدُوا۟ عَهْدًا نَّبَذَهُۥ فَرِيقٌ مِّنْهُم بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ",
    "english": "Is it not [true] that every time they took a covenant a party of them threw it away? But, [in fact], most of them do not believe.",
    "asan": "ئه‌وه بۆ هه‌ر جارێك په‌یمانێكیان به‌ستبێت (له‌گه‌ڵ خواو پێغه‌مبه‌رو موسوڵماناندا) خێرا ده‌سته‌یه‌كیان په‌یمانه‌كه‌یان شكاندووه‌، به‌ڵكو زۆربه‌ی زۆریان باوه‌ڕ ناهێنن (ڕێزو قه‌دری په‌یمان و ئیمان ناگرن)",
    "puxt": "  ئایا(بێ بڕوا ئه‌بن به‌ئایه‌تانی ئێمه‌) هه‌ر جارێک په‌یمانێک ببه‌ستن (له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ردا) ده‌سته‌یه‌ک له‌وانه‌ په‌یمانه‌که‌یان هه‌ڵوه‌شاندۆته‌وه‌ ؟ به‌ڵکو زۆرتریان هه‌ر بڕوا ناهێنن.    "
  },
  {
    "number": 101,
    "text": "وَلَمَّا جَآءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُوا۟ ٱلْكِتَٰبَ كِتَٰبَ ٱللَّهِ وَرَآءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ",
    "english": "And when a messenger from Allah came to them confirming that which was with them, a party of those who had been given the Scripture threw the Scripture of Allah behind their backs as if they did not know [what it contained].",
    "asan": "كاتێكیش كه پێغه‌مبه‌رێكیان له لایه‌ن خواوه بۆ هات (مه‌به‌ست حه‌زره‌تی محمد (صلی الله علیه وسلم) له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا كه پشتگیری له ڕاستی ته‌ورات ده‌كات، ده‌سته‌یه‌ك له خاوه‌ن كتێبه‌كان (جووه‌كان) كتێبی خوایان پشتگوێ خست و خۆیان لێ گێل كرد، هه‌روه‌ك هه‌واڵی وا نه‌زانن و (نه‌یان بیستبێت)",
    "puxt": "  کاتێک که‌ پێغه‌مبه‌رێکیان بۆ هات له‌لایه‌ن خواوه‌ به‌پشتیوانی ته‌وراته‌که‌یان ده‌سته‌یه‌ک له‌وانه‌ی که‌ خاوه‌ن نامه‌بوون نامه‌که‌ی خوایان فڕێ دایه‌ پشت خۆیان(پشت گوێیان خست) وه‌ک نه‌زانن که‌ئه‌وه‌ نامه‌ی خودایه‌.    "
  },
  {
    "number": 102,
    "text": "وَٱتَّبَعُوا۟ مَا تَتْلُوا۟ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلْكِ سُلَيْمَٰنَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُوا۟ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحْرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيْنَ ٱلْمَرْءِ وَزَوْجِهِۦ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ ٱللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُوا۟ لَمَنِ ٱشْتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِى ٱلْءَاخِرَةِ مِنْ خَلَٰقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا۟ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا۟ يَعْلَمُونَ",
    "english": "And they followed [instead] what the devils had recited during the reign of Solomon. It was not Solomon who disbelieved, but the devils disbelieved, teaching people magic and that which was revealed to the two angels at Babylon, Harut and Marut. But the two angels do not teach anyone unless they say, \"We are a trial, so do not disbelieve [by practicing magic].\" And [yet] they learn from them that by which they cause separation between a man and his wife. But they do not harm anyone through it except by permission of Allah. And the people learn what harms them and does not benefit them. But the Children of Israel certainly knew that whoever purchased the magic would not have in the Hereafter any share. And wretched is that for which they sold themselves, if they only knew.",
    "asan": "جا جووه‌كان (وازیان له كتێبی خوا ـ ته‌ورات ـ هێناو) شوێنی ئه‌وه كه‌وتن، كه شه‌یتانه‌كان ده‌یانخوێنده‌وه ده‌رباره‌ی ده‌سه‌ڵات و حكومه‌تی سوله‌یمان، (ئاشكرایه كه‌) هه‌رگیز سوله‌یمان كافر نه‌بووه‌، به‌ڵكو شه‌یتانه‌كان كافربوون و خه‌ڵكیان فێری سیحرو جادوو ده‌كرد، هه‌روه‌ها مه‌ردومیان فێری ئه‌وه ده‌كرد كه بۆ هاروت و ماروت دابه‌زی بوو (كه دوو فریشته بوون) له بابل (مه‌به‌ستیشیان تێگه‌یاندنی خه‌ڵكی بوو له سیحرو جادوو). ئه‌وانیش كه‌سیان فێری هیچ شتێك نه‌ده‌كرد تا پێیان نه‌وتایه‌: ئه‌م كاره‌ی ئێمه بۆ تاقی كردنه‌وه‌یه‌و خۆت كافر مه‌كه (كه‌چی هه‌ندێك هه‌ر كۆڵیان نه‌داو) له‌و فریشتانه‌وه شتی وافێر ده‌بوون كه ژن و مێردی پێ له یه‌ك جوودا بكه‌ن، (هه‌ر چه‌نده‌) ئه‌و جادووگه‌رانه ناتوانن هیچ زیانێك به كه‌س بگه‌یه‌نن، مه‌گه‌ر ویستی خوای له‌سه‌ر بێت، ئه‌و خه‌ڵكه سه‌رگه‌ردانه هه‌میشه فێری شتێك ده‌بن كه زیانیان لێده‌داو سوودی نیه بۆیان، بێگومان ده‌شزانن ئه‌وه‌ی كاڵای وای كڕی بێت و شتی وافێر ببێت له‌و دونیا هیچ به‌هره‌یه‌كی ده‌ست ناكه‌وێت، (به‌ڕاستی) ئه‌و شته‌ی ئه‌وان خۆیان پێ فرۆشتووه و كه‌وتونه‌ته داوییه‌وه شتێكی زۆر ناپه‌سه‌نده ئه‌گه‌ر بزانن و تێبگه‌ن (چونكه سیحرو جادوو چه‌واشه كاریه و كارێكی نادروسته‌)",
    "puxt": "  جووله‌که‌کان دوای ئه‌و(شتانه‌) که‌وتن که‌شه‌یتانه‌کان ده‌یان خوێنده‌وه‌ (بۆ خه‌ڵکی) له‌سه‌رده‌می پاشایه‌تی سوله‌یمان دا، وه‌ سوله‌یمان بێ بڕوا نه‌بوو به‌ڵام شه‌یتانه‌کان بێ بڕوا بوون خه‌ڵکیان فێری جادوو ده‌کرد هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ی نێردراوه‌ته‌ خواره‌وه‌ له‌ بابل بۆ سه‌ر هارووت و مارووت(دوو فریشته‌ بوون) وه‌(ئه‌مانه‌) که‌سیان فێر نه‌ده‌کرد تا پێیان نه‌وتایه‌ ئێمه‌ هه‌رتاقی که‌ره‌وه‌ی (ئاده‌میزاد) ین که‌واته‌ بێ بڕوامه‌به‌  ئینجا فێری جادووی وا ده‌بوون لێیانه‌وه‌ که‌ ژن و مێردی پێ له‌یه‌ک بکه‌ن ئه‌وان به‌م جادووه‌ ناتوانن زیان به‌که‌س بگه‌یه‌نن مه‌گه‌ر به‌ویستی خوا وه‌ فێری شتێک ده‌بن که‌ زیانیان پێ ده‌گه‌یه‌نێ نه‌ک قازانج بێگومان زانیان هه‌رکه‌سێ جادوو بکڕێ(به‌فه‌رمووده‌ی ته‌ورات) له‌ڕۆژی دواییدا بێ به‌ش ده‌بێ به‌ڕاستی زۆر به‌ده‌ ئه‌و شته‌ی که‌(بڕوای) خۆیانیان پێ فرۆشت ئه‌گه‌ر بیانزانیایه‌.    "
  },
  {
    "number": 103,
    "text": "وَلَوْ أَنَّهُمْ ءَامَنُوا۟ وَٱتَّقَوْا۟ لَمَثُوبَةٌ مِّنْ عِندِ ٱللَّهِ خَيْرٌ لَّوْ كَانُوا۟ يَعْلَمُونَ",
    "english": "And if they had believed and feared Allah, then the reward from Allah would have been [far] better, if they only knew.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌و جووله‌كانه ئیمان و باوه‌ڕیان بهێنایه و خۆیان بپاڕاستایه و جوانكار بوونایه (كه بێگومان ئه‌مه‌ش نایه‌ته دی) ئه‌وا پاداشتێكیان له لایه‌ن خوای گه‌وره‌وه كه چاكترو به‌فه‌ڕتر بوو ده‌ست ده‌كه‌وت، ئه‌گه‌ر بیانزانیایه (بیرو هۆشیان به‌كار بهێنایه‌)",
    "puxt": "  ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌وان بڕوایان بهێنایه‌ و پارێزکار بونایه‌ ئه‌وا پاداشتێکی چاکتر له‌لایه‌ن خواوه‌ بۆ ئه‌وان ده‌بوو ئه‌گه‌ر بیانزانیایه‌.    "
  },
  {
    "number": 104,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ لَا تَقُولُوا۟ رَٰعِنَا وَقُولُوا۟ ٱنظُرْنَا وَٱسْمَعُوا۟ وَلِلْكَٰفِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ",
    "english": "O you who have believed, say not [to Allah 's Messenger], \"Ra'ina\" but say, \"Unthurna\" and listen. And for the disbelievers is a painful punishment.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه مه‌ڵێن (راعِنا) (چونكه له زمانی عیبریدا واتاكه‌ی ناشرینه بۆ توانج و پلار به‌كار دێت، به‌ڵكو) بڵێن: (انڤرنا) چاوه‌ڕێ و سه‌یرمان بكه و به چاكی ئه‌و فه‌رمانه له‌گوێ بگرن، (چونكه‌) بۆ كافرو بێباوه‌ران سزایه‌كی به ئێشمان ئاماده كردووه (به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی گاڵته به‌دین و ئیمان و موقه‌دده‌سات ده‌كه‌ن)",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌وانه‌ی که‌ بڕواتان هێناوه‌ مه‌ڵێن(راعنا) ، وه‌ بڵێن(انظرنا) واته‌ په‌له‌مان لێ مه‌که‌ و چاوه‌ڕوانیمان له‌سه‌ر بکه‌و ببیستن وه‌ بۆ بێ بڕوایان هه‌یه‌ سزای سه‌خت.    "
  },
  {
    "number": 105,
    "text": "مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ مِنْ أَهْلِ ٱلْكِتَٰبِ وَلَا ٱلْمُشْرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيْكُم مِّنْ خَيْرٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَٱللَّهُ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِۦ مَن يَشَآءُ وَٱللَّهُ ذُو ٱلْفَضْلِ ٱلْعَظِيمِ",
    "english": "Neither those who disbelieve from the People of the Scripture nor the polytheists wish that any good should be sent down to you from your Lord. But Allah selects for His mercy whom He wills, and Allah is the possessor of great bounty.",
    "asan": "چ ئه‌وانه‌ی كه كافرن له خاوه‌ن كتێبه ئاسمانیه‌كان، چ موشریك و هاوه‌ڵگه‌ران حه‌ز ناكه‌ن له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارتانه‌وه هیچ خێرو به‌ره‌كه‌تێك دابارێت بۆتان و ڕوتان تێبكات، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا خوا ڕه‌حمه‌تی خۆی تایبه‌ت ده‌كات به هه‌ر كه‌سێك (بیه‌وێت و شایسته بێت) هه‌ر خوایش خاوه‌نی فه‌زڵ و به‌خششی گه‌وره‌یه",
    "puxt": "  حه‌زناکه‌ن ئه‌وانه‌ی که‌بێ بڕوان له‌ خاوه‌ن نامه‌ و هاوبه‌ش په‌یداکه‌ره‌کان که‌ هیچ شتێکی باشتان له‌خواوه‌ بۆ بنێردرێته‌ خواره‌وه‌ به‌ڵام خواش به‌خششی خۆی بۆ که‌سێک که‌بیه‌وێ ته‌رخان ده‌کات و خوا خاوه‌نی چاکه‌ی گه‌وره‌یه‌.    "
  },
  {
    "number": 106,
    "text": "مَا نَنسَخْ مِنْ ءَايَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِّنْهَآ أَوْ مِثْلِهَآ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ",
    "english": "We do not abrogate a verse or cause it to be forgotten except that We bring forth [one] better than it or similar to it. Do you not know that Allah is over all things competent?",
    "asan": "هه‌ر ئایه‌تێكبسڕینه‌وه‌، یان بیخه‌ینه بارودۆخی فه‌رامۆشییه‌وه و پشتگوێی بخه‌ین، چاكتر له‌و، یان وێنه‌ی ئه‌و ده‌خه‌ینه ڕوو، مه‌گه‌ر نه‌تزانیوه كه خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا هه‌یه‌؟",
    "puxt": "  ئه‌گه‌ر ئایه‌تێک (له‌ ئایه‌ته‌کانی قورئان) بسڕینه‌وه‌ یان پشتگوێی بخه‌ین یه‌کێکی تری باشتر له‌و ، یان وه‌ک ئه‌و ده‌هێنین ئایا نازانییت خوا به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا به‌ده‌سه‌ڵاته‌.    "
  },
  {
    "number": 107,
    "text": "أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلْكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِن وَلِىٍّ وَلَا نَصِيرٍ",
    "english": "Do you not know that to Allah belongs the dominion of the heavens and the earth and [that] you have not besides Allah any protector or any helper?",
    "asan": "ئایا نه‌تزانیوه (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم)، ئه‌ی ئیماندار) كه به‌ڕاستی هه‌ر خوا خاوه‌نی هه‌موو ئاسمانه‌كان و زه‌وییه‌، جگه له‌و خوایه هیچ پشتیوان و یاریده‌ده‌رێكتان نیه‌؟",
    "puxt": "  ئایا نازانیت که‌ موڵکی ئاسمانه‌کان و زه‌وی هه‌ر بۆخوایه‌ ؟ وه‌ هیچ پشتیوان و یارییده‌ ده‌رێکتان نیه‌ ، خوا نه‌بێت.    "
  },
  {
    "number": 108,
    "text": "أَمْ تُرِيدُونَ أَن تَسْـَٔلُوا۟ رَسُولَكُمْ كَمَا سُئِلَ مُوسَىٰ مِن قَبْلُ وَمَن يَتَبَدَّلِ ٱلْكُفْرَ بِٱلْإِيمَٰنِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِيلِ",
    "english": "Or do you intend to ask your Messenger as Moses was asked before? And whoever exchanges faith for disbelief has certainly strayed from the soundness of the way.",
    "asan": "(ئه‌ی هاوه‌ڵان) ئاخۆ ئێوه‌ش ده‌تانه‌وێت داخوازی (گه‌وره‌و ناقۆڵا) له پێغه‌مبه‌ره‌كه‌تان (محمد (صلی الله علیه وسلم) بكه‌ن، هه‌ر وه‌ك كاتی خۆی داخوازی له موسا كرا، جا هه‌ر كه‌سێك ئیمان و باوه‌ڕ بگۆرێته‌وه به كوفر، ئه‌وه بێگومان ڕێبازی ڕاست و دروستی ون كردووه",
    "puxt": "  یا ئێوه‌ش ده‌تانه‌وێ داوا(ی شتی ناقۆڵا) بکه‌ن له‌پێغه‌مبه‌ره‌که‌تان ؟ وه‌ک له‌مه‌وپێش داوا کرا له‌مووسا وه‌ هه‌ر که‌سێک بێ بڕوایی بگۆڕێته‌وه‌ به‌ بڕوا ئه‌وه‌ بێگومان ڕێی ڕاستی ون کردوه‌ .    "
  },
  {
    "number": 109,
    "text": "وَدَّ كَثِيرٌ مِّنْ أَهْلِ ٱلْكِتَٰبِ لَوْ يَرُدُّونَكُم مِّنۢ بَعْدِ إِيمَٰنِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم مِّنۢ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلْحَقُّ فَٱعْفُوا۟ وَٱصْفَحُوا۟ حَتَّىٰ يَأْتِىَ ٱللَّهُ بِأَمْرِهِۦٓ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ",
    "english": "Many of the People of the Scripture wish they could turn you back to disbelief after you have believed, out of envy from themselves [even] after the truth has become clear to them. So pardon and overlook until Allah delivers His command. Indeed, Allah is over all things competent.",
    "asan": "زۆرێك له خاوه‌ن كتێبه‌كان ئاواته خوازن له‌به‌ر حه‌سوودی و ناپاكی خۆیان ئه‌گه‌ر بۆیان بكرێت بتانگێڕنه‌وه ڕیزی بێ باوه‌ڕان ئه‌مه‌ش دوای ئه‌وه‌ی كه حه‌ق و ڕاستییان به ته‌واوی بۆ ڕوون بۆته‌وه‌، به‌ڵام ئێوه هه‌ر لێیان ببورن و لێیان مه‌گرن و چاوپۆشییان لێ بكه‌ن، تا خوا كاری خۆی ئه‌نجام ده‌دات و ویستی خۆی جێبه‌جێ ده‌كات، بێگومان خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا هه‌یه",
    "puxt": "  زۆر له‌خاوه‌ن نامه‌کان ئاواته‌ خوازن که‌بتانکه‌نه‌وه‌ به‌ بێ بڕوا ، دوای بڕوا هێنانتان له‌به‌ر حه‌سوودییه‌ک که‌ له‌سرووشتیانه‌وه‌یه‌(ئه‌مه‌ش) دوای ئه‌وه‌ی که‌ڕاستیه‌که‌یان بۆ ڕوون بۆته‌وه‌ به‌ڵام ئێوه‌ لێیان خۆش بن و چاو پۆشیان لێبکه‌ن تا خوا فه‌رمانی خۆیتان بۆ ده‌نێرێت بێگومان خوا به‌ده‌سه‌ڵاته‌ به‌سه‌ هه‌موو شتێکدا.    "
  },
  {
    "number": 110,
    "text": "وَأَقِيمُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُوا۟ ٱلزَّكَوٰةَ وَمَا تُقَدِّمُوا۟ لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ",
    "english": "And establish prayer and give zakah, and whatever good you put forward for yourselves - you will find it with Allah. Indeed, Allah of what you do, is Seeing.",
    "asan": "(كه‌واته ئه‌ی ئیمانداران) نوێژه‌كانتان به‌چاكی ئه‌نجام بده‌ن و زه‌كاتیش بده‌ن (به خاوه‌ن مافه‌كان) و دڵنیا بن كه هه‌ر كارێكی چاكه بۆ خۆتانی ده‌كه‌ن، لای خوا بزر نابێت و ده‌ستتان ده‌كه‌وێته‌وه چونكه به‌ڕاستی خوا بیناو به ئاگایه به‌و كارو كرده‌وانه‌ی كه ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  نوێژ بکه‌ن وزه‌کات بده‌ن وه‌هه‌رچی پێش بخه‌ن له‌چاکه‌ بۆخۆتان لای خوا ده‌ستتان ده‌که‌وێته‌وه‌ بێگومان خوا بینایه‌ به‌وه‌ی که‌ده‌یکه‌ن .    "
  },
  {
    "number": 111,
    "text": "وَقَالُوا۟ لَن يَدْخُلَ ٱلْجَنَّةَ إِلَّا مَن كَانَ هُودًا أَوْ نَصَٰرَىٰ تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا۟ بُرْهَٰنَكُمْ إِن كُنتُمْ صَٰدِقِينَ",
    "english": "And they say, \"None will enter Paradise except one who is a Jew or a Christian.\" That is [merely] their wishful thinking, Say, \"Produce your proof, if you should be truthful.\"",
    "asan": "(جووله‌كه و گاوره‌كان) ده‌ڵێن: هه‌رگیز كه‌س ناچێته به‌هه‌شته‌وه بێجگه له جووله‌كه یان گاور، جا ئه‌وه ئاوات و خه‌یاڵی خۆیانه (تۆش ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم)، یان ئه‌ی ئیماندار) پێیان بڵێ: ئه‌گه‌ر ڕاستگۆن، به‌ڵگه‌تان له‌سه‌ر ئه‌م قسه‌یه بهێننه مه‌یدانه‌وه (ئه‌گه‌ر ئێوه به‌هه‌شتی بن، ئه‌وا موسوڵمانانیش به‌هه‌شتیه چونكه باوه‌ڕیان به موسا و عیسا هه‌یه‌)",
    "puxt": "  جووله‌که‌و گاووره‌کان وتیان: که‌س ناچێته‌ به‌هه‌شته‌وه‌ مه‌گه‌ر یه‌کێک که‌ جووله‌که‌ یا گاوور بێت ئه‌مه‌ ئاواتیانه‌ پێیان بڵێ: به‌ڵگه‌تان بهێنن ئه‌گه‌ر ڕاست ده‌که‌ن.    "
  },
  {
    "number": 112,
    "text": "بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُۥ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُۥٓ أَجْرُهُۥ عِندَ رَبِّهِۦ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ",
    "english": "Yes [on the contrary], whoever submits his face in Islam to Allah while being a doer of good will have his reward with his Lord. And no fear will there be concerning them, nor will they grieve.",
    "asan": "نه‌خێر وانی یه‌، هه‌ركه‌س به‌ڕاستی خۆی بداته ده‌ست خواو له‌هه‌مان كاتدا چاكه‌كارو موسوڵمان بێت، ئه‌وه پاداشتی خۆی لای په‌روه‌ردگاری ده‌ست ده‌كه‌وێت و نه‌ترسیان ده‌بێت و نه‌غه‌م و په‌ژاره دایان ده‌گرێت",
    "puxt": "  نه‌ء وانییه‌ به‌ڵکو هه‌ر که‌سێک به‌ڕاستی ڕووبکاته‌ خوا و له‌هه‌مان کاتدا چاکه‌کار بێت ئه‌وه‌ بۆی هه‌یه‌ پاداشت له‌لای په‌روه‌ردگاریه‌وه‌ نه‌ ترسیان له‌به‌ره‌ و نه‌خه‌میش ده‌خۆن.    "
  },
  {
    "number": 113,
    "text": "وَقَالَتِ ٱلْيَهُودُ لَيْسَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ عَلَىٰ شَىْءٍ وَقَالَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ لَيْسَتِ ٱلْيَهُودُ عَلَىٰ شَىْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ ٱلْكِتَٰبَ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَٱللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُوا۟ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ",
    "english": "The Jews say \"The Christians have nothing [true] to stand on,\" and the Christians say, \"The Jews have nothing to stand on,\" although they [both] recite the Scripture. Thus the polytheists speak the same as their words. But Allah will judge between them on the Day of Resurrection concerning that over which they used to differ.",
    "asan": "جوله‌كه ده‌ڵێن: گاوره‌كان له‌سه‌ر هیچ بنه‌ماو ڕاستییه‌ك نین، گاوره‌كانیش ده‌ڵێن جووله‌كه له‌سه‌ر هیچ بنه‌ماو ڕاستییه‌ك نین، له كاتێكدا ئه‌وانه كتێبی (ته‌ورات و ئینجیلیش ده‌خوێننه‌وه‌) هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ش كه هیچ نازانن (له بتپه‌رستانی عه‌ره‌ب) هه‌روا ده‌ڵێن (بڕوایان به‌ئایینی ئیسلام و ئه‌وانه‌ش نیه‌) خوایش له ڕۆژی قیامه‌تدا دادگایی نێوانیان ده‌كات له‌وه‌ی كه ناكۆكن تیایدا",
    "puxt": "  جووله‌که‌ ئه‌ڵێن: گاوور له‌سه‌ر هیچ(ئایینێک ) نین وه‌ گاوور ده‌ڵێن: جووله‌که‌ له‌سه‌ر هیچ(ئایینێک) نین له‌کاتێکدا‌ ئه‌وان ده‌وری نامه‌کان(یان) ده‌که‌نه‌وه‌،(یه‌کێکیان ته‌ورات و ئه‌وی تریش ئینجیل) هه‌ر به‌م ڕه‌نگه‌یان ده‌ووت، ئه‌وانه‌ی که‌ نه‌زانن (له‌ بت په‌رسته‌کان) ئینجا خوا له‌ ڕۆژی دوایی دا له‌ نێوانیاندا بڕیار ده‌دات له‌وشتانه‌ی که‌تیایدا جیاواز و ناکۆکن.    "
  },
  {
    "number": 114,
    "text": "وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ أَن يُذْكَرَ فِيهَا ٱسْمُهُۥ وَسَعَىٰ فِى خَرَابِهَآ أُو۟لَٰٓئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَن يَدْخُلُوهَآ إِلَّا خَآئِفِينَ لَهُمْ فِى ٱلدُّنْيَا خِزْىٌ وَلَهُمْ فِى ٱلْءَاخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ",
    "english": "And who are more unjust than those who prevent the name of Allah from being mentioned in His mosques and strive toward their destruction. It is not for them to enter them except in fear. For them in this world is disgrace, and they will have in the Hereafter a great punishment.",
    "asan": "جا كێ له‌وه تاوانبارترو سته‌مكارتره مزگه‌وته‌كانی خوا قه‌ده‌غه ده‌كات له‌وه‌ی ناوی پیرۆزی ئه‌وی تیادا ببرێت باسی ئاینی ئه‌وی تێدا بكرێت و هه‌وڵ بدات بۆ وێران كردنیان، ئه‌وانه بۆیان نیه بچنه مزگه‌وته‌كانه‌وه مه‌گه‌ر ترسی خوایان له‌دڵدا بێت، ئه‌وانه ته‌نها سوكی و ڕیسوایی به‌شیانه له دنیاداو له قیامه‌تیشدا سزای گه‌وره‌یان بۆ هه‌یه",
    "puxt": "  کێ سته‌مکارتره‌ له‌و که‌سه‌ی که‌ قه‌ده‌غه‌ی مزگه‌و‌تانی خوا ده‌کات له‌وه‌ی که‌ ناوی خوایان تێدا ببرێ وه‌ هه‌وڵ ده‌دات بۆ وێران کردنیان ئه‌وانه‌(که‌ قه‌ده‌غه‌ی خواپه‌رستی ده‌که‌ن له‌ مزگه‌وته‌کاندا) بۆیان نیه‌ بچنه‌ مزگه‌وته‌کانه‌وه‌ مه‌گه‌ر به‌ ترسه‌وه‌، هه‌یه‌ بۆ ئه‌وان له‌دنیادا ڕیسوایی وه‌ له‌ڕۆژی دواییدا سزای گه‌وره‌.    "
  },
  {
    "number": 115,
    "text": "وَلِلَّهِ ٱلْمَشْرِقُ وَٱلْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا۟ فَثَمَّ وَجْهُ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "And to Allah belongs the east and the west. So wherever you [might] turn, there is the Face of Allah. Indeed, Allah is all-Encompassing and Knowing.",
    "asan": "ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاواو (هه‌موولایه‌ك) هه‌ر خوا خاوه‌نیه‌تی، جا ڕوو بكه‌نه هه‌ر لایه‌ك خوا له‌و جێ یه ئاگای لێتانه‌، به‌ڕاستی خوا فراوانگیرو زانایه",
    "puxt": "  ڕۆژهه‌ڵات وڕۆژ ئاوا هه‌ر بۆخوایه‌ که‌واته‌ ڕووبکه‌نه‌ هه‌ر لایه‌ک(له‌ نوێژی سوننه‌تدا) ئه‌وه‌ ڕووگه‌ی خوا له‌وێیه‌ بێگومان خوا (به‌زه‌یی و میهره‌بانی) فراوانه‌و زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 116,
    "text": "وَقَالُوا۟ ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ وَلَدًا سُبْحَٰنَهُۥ بَل لَّهُۥ مَا فِى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ كُلٌّ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ",
    "english": "They say, \"Allah has taken a son.\" Exalted is He! Rather, to Him belongs whatever is in the heavens and the earth. All are devoutly obedient to Him,",
    "asan": "(جووله‌كه‌و گاورو بت په‌رستان) ده‌ڵێن: خوا منداڵی بۆ خۆی داناوه‌و فه‌راهه‌می هێناوه (له‌كاتێكدا خوا پێویستی به‌كه‌س نیه‌) نه‌خێر وانی یه‌، بێگومان هه‌رچی له ئاسمانه‌كان و زه‌ویدا هه‌یه هه‌ر خۆی خاوه‌نیه‌تی و هه‌ر هه‌مووشیان ملكه‌چ و فه‌رمانبه‌رداری ئه‌وزاته‌ن",
    "puxt": "  گاوورو جووله‌که‌ و  بت په‌رسته‌کان وتیان: خوا منداڵی بۆخۆی داناوه‌، ئه‌و(خوا) پاک و به‌دووره‌ له‌وه‌ به‌ڵکو هه‌رچی هه‌یه‌ له‌  ئاسمانه‌کان و زه‌وی دا هی ئه‌وه‌ هه‌موو فه‌رمان به‌ری ئه‌وین.    "
  },
  {
    "number": 117,
    "text": "بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰٓ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ",
    "english": "Originator of the heavens and the earth. When He decrees a matter, He only says to it, \"Be,\" and it is.",
    "asan": "(هه‌ر ئه‌و زاته‌) به‌دیهێنه‌ری ئاسمانه‌كان و زه‌ویه به‌جوانترین شێوه‌، جا هه‌ر كاتێك بڕیاری هه‌ر شتێك بدات، ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ی به‌سه كه فه‌رمانی بوون یان پێشهاتنی بدات، ئیتر خێرا ئه‌و شته‌، یان ئه‌و كاره‌، ده‌بێت و ئه‌نجام ده‌درێت",
    "puxt": "  خوا به‌دی هێنه‌ری ئاسمان و زه‌وی یه‌ وه‌کاتێک که‌ویستی شتێک بکات هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی پێ ئه‌وێ که‌ پێ ی بڵێ: ببه‌ ئیتر ئه‌بێ.    "
  },
  {
    "number": 118,
    "text": "وَقَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا ٱللَّهُ أَوْ تَأْتِينَآ ءَايَةٌ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَٰبَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا ٱلْءَايَٰتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ",
    "english": "Those who do not know say, \"Why does Allah not speak to us or there come to us a sign?\" Thus spoke those before them like their words. Their hearts resemble each other. We have shown clearly the signs to a people who are certain [in faith].",
    "asan": "جا ئه‌وانه‌ی نه‌فام و نه‌زانن ده‌یانگوت: بۆ خوا له‌گه‌ڵ ئێمه گفتوگۆ ناكات؟! یان موعجیزه‌و نیشانه‌یه‌كمان بۆ نایه‌ت؟!! (شایانی باسه‌) كه‌سانی تریش پێش ئه‌مان هه‌مان شتیان ده‌وت، ئه‌مانه دڵه‌كانیان چوونیه‌كه‌و له‌یه‌ك ده‌چێت (شێوازی ده‌ربڕینیان جیاوازه‌)، بێگومان ئێمه چه‌ننده‌ها به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ئاشكراو ڕوونمان دیاری كردووه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ڕاستی خوازن و به شوێن حه‌قیقه‌تدا ده‌گه‌ڕێن",
    "puxt": "  نه‌زانه‌کان وتیان: بۆچی خوا خۆی قسه‌مان له‌گه‌ڵ ناکات یان نیشانه‌یه‌کمان بۆ نایه‌ت ئه‌وانه‌ی که‌له‌پێش ئه‌مانیش دا بوون هه‌مان شتیان ده‌ووت دڵ و ده‌روونیان له‌یه‌ک ده‌چێت بێگومان نیشانه‌ی زۆرمان باس کردووه‌ بۆ که‌سانێک به‌شوێن دڵنیایی دا ده‌گه‌ڕێن.    "
  },
  {
    "number": 119,
    "text": "إِنَّآ أَرْسَلْنَٰكَ بِٱلْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَلَا تُسْـَٔلُ عَنْ أَصْحَٰبِ ٱلْجَحِيمِ",
    "english": "Indeed, We have sent you, [O Muhammad], with the truth as a bringer of good tidings and a warner, and you will not be asked about the companions of Hellfire.",
    "asan": "به‌ڕاستی (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) ئێمه تۆمان هاوڕێ له‌گه‌ڵ حه‌ق و ڕاسته‌قینه‌كاندا ڕه‌وانه كردووه تا مژده‌ده‌ر بیت به ئیمانداران و ترسێنه‌ر بیت بۆ بێ باوه‌ران، بێگومان تۆ هه‌رگیز به‌رپرسیار نیت له نیشته جێكانی دۆزه‌خ",
    "puxt": "  بێگومان ئێمه‌ تۆمان نارد به‌ ئاینێکی ڕاست و دروسته‌وه‌ به‌ مژده‌ده‌ر و‌ ترسێنه‌ر وه‌ تۆ به‌رپرسیار نیت له‌یارانی دۆزه‌خ.    "
  },
  {
    "number": 120,
    "text": "وَلَن تَرْضَىٰ عَنكَ ٱلْيَهُودُ وَلَا ٱلنَّصَٰرَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلْهُدَىٰ وَلَئِنِ ٱتَّبَعْتَ أَهْوَآءَهُم بَعْدَ ٱلَّذِى جَآءَكَ مِنَ ٱلْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِىٍّ وَلَا نَصِيرٍ",
    "english": "And never will the Jews or the Christians approve of you until you follow their religion. Say, \"Indeed, the guidance of Allah is the [only] guidance.\" If you were to follow their desires after what has come to you of knowledge, you would have against Allah no protector or helper.",
    "asan": "هه‌رگیز جوله‌كه و گاوره‌كان له تۆ (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم)، ئه‌ی ئیماندار) ڕازی نابن، هه‌تا به ته‌واوی شوێن ئاین و به‌رنامه‌یان نه‌كه‌ویت، پێیان بڵێ: به‌ڕاستی هه‌ر به‌رنامه‌ی خوا (ئاینی ئیسلام، شایسته‌ی ئه‌وه‌یه كه هه‌موولایه‌كمان شوێنی بكه‌وین) هیدایه‌تی ڕاست و دروست هه‌ر لای ئه‌وه‌، خۆ ئه‌گه‌ر شوێن ئاره‌زووه‌كانی ئه‌وان بكه‌ویت پاش ئه‌وه‌ی زانیاری و زانستیت پێگه‌یشتووه‌، ئه‌وه بزانه كه له لایه‌ن خواوه هیچ سه‌رپه‌رشتیاری و یارمه‌تییه‌كت ده‌ست ناكه‌وێت",
    "puxt": "  هه‌رگیز نه‌ جووله‌که‌ و نه‌‌ گاوور لێت ڕازی نابن تا دوای ئایینیان نه‌که‌ویت ( پێ یان) بڵێ: هه‌ر ڕێنموونیی خوایه‌ ڕینموونی ڕاست وه‌ ئه‌گه‌ر دوای ئاره‌زووه‌کانی ئه‌وان بکه‌ویت(ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)) دوای ئه‌و زانینه‌ی که‌(له‌خواوه‌) بۆت هاتووه‌ هیچ سه‌رپه‌رشتی که‌رو یارییده‌ده‌رێکت نابێ له‌لایه‌ن خواوه‌. "
  },
  {
    "number": 121,
    "text": "ٱلَّذِينَ ءَاتَيْنَٰهُمُ ٱلْكِتَٰبَ يَتْلُونَهُۥ حَقَّ تِلَاوَتِهِۦٓ أُو۟لَٰٓئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِۦ وَمَن يَكْفُرْ بِهِۦ فَأُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْخَٰسِرُونَ",
    "english": "Those to whom We have given the Book recite it with its true recital. They [are the ones who] believe in it. And whoever disbelieves in it - it is they who are the losers.",
    "asan": "ده‌سته‌یه‌ك له‌وانه‌ی كتێبمان پێبه‌خشیون (قورئان) به‌چاكی و به‌وردی ده‌وری ده‌كه‌نه‌وه‌، ئه‌وانه باوه‌ڕیان پێی هه‌یه‌و باوه‌ڕی پێ ده‌هێنن به‌ڵام ئه‌وه‌ی بڕوای پێی نه‌بێت، ئا ئه‌و جۆره كه‌سانه له خه‌ساره‌تمه‌ندو زه‌ره‌رمه‌نده‌كانن",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ که‌نامه‌مان پێداوون به‌ڕاستی ده‌وری ده‌که‌نه‌وه‌ ئه‌وانه‌ بڕوا ئه‌هێنن به‌ڕێنموونیی خوا(که‌ ئیسلامه‌) وه‌ ئه‌وانه‌ی بێ بڕوابن پێ ی هه‌رئه‌وانن زه‌ره‌ر مه‌ند.    "
  },
  {
    "number": 122,
    "text": "يَٰبَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ٱذْكُرُوا۟ نِعْمَتِىَ ٱلَّتِىٓ أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّى فَضَّلْتُكُمْ عَلَى ٱلْعَٰلَمِينَ",
    "english": "O Children of Israel, remember My favor which I have bestowed upon you and that I preferred you over the worlds.",
    "asan": "ئه‌ی نه‌وه‌ی ئیسرائیل یادی ئه‌و نازو نیعمه‌تانه بكه‌ن كه به‌سه‌رتاندا ڕژاندوومه و من كاتی خۆی ڕێزی ئێوه‌م دابوو به‌سه‌ر هه‌موو دانیشتوانی ئه‌م جیهانه‌دا",
    "puxt": "  ئه‌ی نه‌وه‌ی  یه‌عقوب بیری ئه‌و چاکانه‌ بکه‌نه‌وه‌ که‌ڕشتوومن به‌سه‌رتاندا وه‌بێگومان من (پێشتر) ڕێزی ئێوه‌م دا به‌سه‌ر هه‌موواندا.    "
  },
  {
    "number": 123,
    "text": "وَٱتَّقُوا۟ يَوْمًا لَّا تَجْزِى نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْـًٔا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا تَنفَعُهَا شَفَٰعَةٌ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ",
    "english": "And fear a Day when no soul will suffice for another soul at all, and no compensation will be accepted from it, nor will any intercession benefit it, nor will they be aided.",
    "asan": "خۆتان بپارێزن له ڕۆژێك كه كه‌س له جیاتی كه‌س تۆڵه‌و پاداشت ناداته‌وه‌، به هیچ شێوه‌یه‌ك كه‌س فریای كه‌س ناكه‌وێت، كه‌س بارمته‌ی لێوه‌رناگیرێت و، تكاو پاڕانه‌وه‌ی كه‌س بۆ كه‌سانی تر سوودی نابێت (یاخی و سته‌مكارانیش) سه‌ركه‌وتوونابن و سه‌رناخرێن",
    "puxt": "  وه‌ خۆتان بپارێزن له‌ڕۆژێک که‌که‌س له‌بری که‌س تۆڵه‌و پاداشت نادرێته‌وه‌ وه‌بارمته‌ی لێ وه‌رناگیرێت وه‌ هیچ تکایه‌ک که‌ڵکی ناگرێ وه‌یارمه‌تیی نادرێن و سه‌رناخرێن.    "
  },
  {
    "number": 124,
    "text": "وَإِذِ ٱبْتَلَىٰٓ إِبْرَٰهِۦمَ رَبُّهُۥ بِكَلِمَٰتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّى جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِى قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِى ٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "And [mention, O Muhammad], when Abraham was tried by his Lord with commands and he fulfilled them. [Allah] said, \"Indeed, I will make you a leader for the people.\" [Abraham] said, \"And of my descendants?\" [Allah] said, \"My covenant does not include the wrongdoers.\"",
    "asan": "(یادی ئه‌وه بكه‌نه‌وه‌) په‌روه‌ردگاری ئیبراهیم، ئیبراهیمی تاقیكرده‌وه به چه‌ند فه‌رمان و بڕیارێك، ئه‌ویش زۆر به جوانی ئه‌نجامیدان، دوایی (كه له هه‌موو تاقیكردنه‌وه‌كاندا سه‌ركه‌وت) خوا فه‌رمووی: من بڕیارمداوه بتكه‌مه پێشه‌وای خه‌ڵكی، ئیبراهیم وتی: حه‌ز ده‌كه‌م نه‌وه‌كانیشم له‌وكاره پیرۆزه بێ به‌هره نه‌بن، خوا فه‌رمووی: په‌یام و په‌یمانی من بۆ سته‌مكاران نابێت (با نه‌وه‌ی تۆش بن)",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک خوا ئیبراهیمی تاقی کرده‌وه‌ به‌چه‌ند بڕیار و فه‌رمایشتێک که‌ ئه‌ویش به‌جێ ی هێنان (خوا) فه‌رمووی: بێگومان من تۆ ده‌که‌م به‌ پێشه‌وای خه‌ڵکی (ئیبراهیم) وتی: له‌نه‌وه‌شم ئه‌که‌یت ؟ (به‌ پێشه‌وا) فه‌رمووی: پێغه‌مبه‌ریه‌تیی من ناگات به‌سته‌مکاران.    "
  },
  {
    "number": 125,
    "text": "وَإِذْ جَعَلْنَا ٱلْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا وَٱتَّخِذُوا۟ مِن مَّقَامِ إِبْرَٰهِۦمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَآ إِلَىٰٓ إِبْرَٰهِۦمَ وَإِسْمَٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِىَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلْعَٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ",
    "english": "And [mention] when We made the House a place of return for the people and [a place of] security. And take, [O believers], from the standing place of Abraham a place of prayer. And We charged Abraham and Ishmael, [saying], \"Purify My House for those who perform Tawaf and those who are staying [there] for worship and those who bow and prostrate [in prayer].\"",
    "asan": "(یادی ئه‌وه‌ش بكه‌نه‌وه‌) چۆن ئه‌م ماڵه‌مان (كه‌عبه‌) كرده جێگای كۆبوونه‌وه‌ی خه‌ڵكی، كه به‌وپه‌ڕی هێمنی و ئاسایش و ئاسووده‌ییه‌وه له‌وێ به‌یه‌ك بگه‌ن (ده ئێوه‌ش، خه‌ڵكینه‌) مه‌قامی ئیبراهیم كه شوێنی تایبه‌تی خواپه‌رستی ئه‌و بوو، بیكه‌نه جێگای خواپه‌رستی و نوێژ، ئینجا فه‌رمانماندا به ئیبراهیم و ئیسماعیل كه ئه‌و ماڵه‌م خاوێن بكه‌نه‌وه (له چه‌په‌ڵی ماددی و مه‌عنه‌وی) بۆ ئه‌وانه‌ی به‌ده‌وریدا ده‌سوڕێنه‌وه‌و (طواف) ده‌كه‌ن و تیایدا ده‌مێننه‌وه‌و (اعتكاف) ده‌كه‌ن هه‌روه‌ها بۆ كڕنووشبه‌ران و سووژده‌به‌ران",
    "puxt": "  بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌  که‌عبه‌مان گێڕا به‌په‌ناگای خه‌ڵکی و جێ ی ئاسایش (پێمان وتن) شوێنی ئیبراهیم بکه‌نه‌ جێگای نوێژ وه‌ سپاردمان به‌ ئیبراهیم و ئیسماعیل که‌ ماڵه‌که‌م پاک بکه‌نه‌وه‌ بۆ ئه‌وانه‌ی که‌ به‌ده‌وری که‌عبه‌دا ده‌سوڕێنه‌وه‌ و ئه‌وانه‌ی که‌ تیایدا ئه‌مێننه‌وه‌ هه‌روه‌ها کڕنوش به‌ران و سوژده‌ به‌ران.    "
  },
  {
    "number": 126,
    "text": "وَإِذْ قَالَ إِبْرَٰهِۦمُ رَبِّ ٱجْعَلْ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنًا وَٱرْزُقْ أَهْلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ مَنْ ءَامَنَ مِنْهُم بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ قَالَ وَمَن كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُۥ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُۥٓ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلنَّارِ وَبِئْسَ ٱلْمَصِيرُ",
    "english": "And [mention] when Abraham said, \"My Lord, make this a secure city and provide its people with fruits - whoever of them believes in Allah and the Last Day.\" [Allah] said. \"And whoever disbelieves - I will grant him enjoyment for a little; then I will force him to the punishment of the Fire, and wretched is the destination.\"",
    "asan": "(یادی ئه‌وه بكه‌نه‌وه‌) كاتێك ئیبراهیم دۆعای كردو وتی: په‌روه‌ردگارا ده‌وروبه‌ری ئه‌م ماڵه‌ت بگێڕه به‌شارێكی پڕ له ئاسایش و ڕزق و ڕۆزی هه‌مه‌جۆر ببه‌خشه به‌دانیشتوانی، (به‌تایبه‌ت) به‌وانه‌ی باوه‌ڕیان به‌خواو ڕۆژیی دوایی هێناوه‌. (خوای گه‌وره وه‌ڵامی دایه‌وه كه دۆعات گیرایه‌و) فه‌رمووی: به‌ڵام ئه‌وه‌ش كافره بێ به‌شی ناكه‌م له به‌رهه‌م و نازو نیعمه‌تی كه‌م ته‌مه‌نی ئه‌م دنیایه‌، به‌ڵام له‌وه‌ودوا به ناچاریی تووشی سزای ئاگری ده‌كه‌م كه سه‌رئه‌نجام و چاره‌نووسێكی خراپه",
    "puxt": "  وه‌ بیربکه‌نه‌وه‌ کاتێک که‌ئیبراهیم وتی: خوایه‌ ئه‌م شوێنه‌(که‌ مه‌ککه‌یه‌) بکه‌ به‌شارێکی پڕ له‌ئاسایش وه‌ ڕۆزی دانیشتوانی بده‌ له‌میوه‌هات ئه‌وانه‌یان که‌بڕوایان به‌خواو به‌ڕۆژی دوایی هه‌یه‌.(خوا) فه‌رمووی: ئه‌وه‌ش بێ بڕوابێ ڕۆزی پێ ئه‌ده‌م بۆچه‌ند ڕۆژێکی که‌م له‌پاشان ناچاری ده‌که‌م به‌سزای ئاگری دۆزه‌خ که‌خراپترین سه‌رئه‌نجامه‌.    "
  },
  {
    "number": 127,
    "text": "وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَٰهِۦمُ ٱلْقَوَاعِدَ مِنَ ٱلْبَيْتِ وَإِسْمَٰعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلْعَلِيمُ",
    "english": "And [mention] when Abraham was raising the foundations of the House and [with him] Ishmael, [saying], \"Our Lord, accept [this] from us. Indeed You are the Hearing, the Knowing.",
    "asan": "به یاد بهێنن ئه‌و كاته‌ی ئیبراهیم پایه‌كانی كه‌عبه‌ی به‌رز ده‌كرده‌وه له‌گه‌ڵ ئیسماعیلدا و (ده‌یانوت): په‌روه‌ردگارا ئه‌م كاره‌مان لێ وه‌ربگره‌و له ڕیزی چاكه‌كانماندا تۆماری بكه‌، چونكه به‌ڕاستی تۆ خوایه‌كی زۆر بیسه‌رو زانایت",
    "puxt": "  بیربکه‌ره‌وه‌ کاتێک که‌ ئیبراهیم و ئیسماعیل بناغه‌کانی که‌عبه‌یان به‌رز ده‌کرده‌وه‌ (ده‌یان وت) خوایه‌ ئه‌م کرده‌وه‌یه‌مان لێ گیرا بکه‌ به‌ڕاستی هه‌ر تۆی بیسه‌ری زانا.    "
  },
  {
    "number": 128,
    "text": "رَبَّنَا وَٱجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ",
    "english": "Our Lord, and make us Muslims [in submission] to You and from our descendants a Muslim nation [in submission] to You. And show us our rites and accept our repentance. Indeed, You are the Accepting of repentance, the Merciful.",
    "asan": "په‌روه‌ردگارا، هه‌ردووكمان وا لێ بكه ته‌نها فه‌رمانبه‌ردارو ملكه‌چی تۆبین و له نه‌وه‌كانیشمان ئوممه‌تێكی موسوڵمان و فه‌رمانبه‌ردار بۆ خۆت فه‌راهه‌م بهێنه و چۆنیه‌تی ڕێبازی به‌ندایه‌تیمان فێربكه و نیشانمان بده‌و ته‌وبه و په‌شیمانیمان لێ وه‌ربگره‌، بێگومان تۆ خوایه‌كی زۆر ته‌وبه وه‌رگرو میهره‌بان و دلۆڤانیت",
    "puxt": "  خوایه‌ هه‌ر دووکمان بکه‌ به‌ فه‌رمانبه‌ری خۆت وه‌ له‌نه‌وه‌شمان گه‌لێک بکه‌ به‌فه‌رمانبه‌ری خۆت وه‌ ڕێگاکانی خوا په‌رستیمان نیشان بده‌ وه‌ په‌شییمانی مان گییرابکه‌ به‌ڕاستی هه‌رتۆی گییراکه‌ری په‌شییمانی و میهره‌بان.    "
  },
  {
    "number": 129,
    "text": "رَبَّنَا وَٱبْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُوا۟ عَلَيْهِمْ ءَايَٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلْكِتَٰبَ وَٱلْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنتَ ٱلْعَزِيزُ ٱلْحَكِيمُ",
    "english": "Our Lord, and send among them a messenger from themselves who will recite to them Your verses and teach them the Book and wisdom and purify them. Indeed, You are the Exalted in Might, the Wise.\"",
    "asan": "په‌روه‌ردگارا، بۆ ئه‌و خه‌ڵكه‌ی كه له ئاینده‌دا دێن پێغه‌مبه‌رێك له خۆیان ڕه‌وانه بكه‌، تا ئایه‌ته‌كانی تۆیان به‌سه‌ردا بخوێنێته‌وه‌و فێری كتێبه پیرۆزه‌كه‌ی تۆ (واته قورئان) و داناییان بكات، تا دڵ و ده‌روونیان له ژه‌نگ و كرده‌وه‌یان له ڕه‌وشتی ناپه‌سه‌ند پاك بكاته‌وه‌، به‌ڕاستی هه‌ر تۆ خوایه‌كی باڵاده‌ست و دانایت",
    "puxt": "  خوایه‌ له‌ ناو نه‌وه‌کانماندا پێغه‌مبه‌رێک بنێره‌ له‌خۆیان ئایه‌ته‌کانی تۆیان به‌سه‌ردا بخوێنێته‌وه‌ قورئان و دانایی یان فێربکات و پاکیان بکاته‌وه‌ (له‌ هه‌موو گوناهێک) بێگومان هه‌رتۆی به‌توانای دانا.    "
  },
  {
    "number": 130,
    "text": "وَمَن يَرْغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبْرَٰهِۦمَ إِلَّا مَن سَفِهَ نَفْسَهُۥ وَلَقَدِ ٱصْطَفَيْنَٰهُ فِى ٱلدُّنْيَا وَإِنَّهُۥ فِى ٱلْءَاخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ",
    "english": "And who would be averse to the religion of Abraham except one who makes a fool of himself. And We had chosen him in this world, and indeed he, in the Hereafter, will be among the righteous.",
    "asan": "ئایا كێ له ئاینی ئیبراهیم پشت هه‌ڵ ده‌كات، جگه له‌و كه‌سه‌ی كه‌خۆی گێل و نه‌فام بكات، سوێندبێت بێگومان ئێمه ئیبراهیممان له‌م دنیایه‌دا هه‌ڵبژاردوه‌و (كردوومانه به‌پێشه‌وا) به‌ڕاستی له‌و دنیاش له ڕیزی پیاو چاكاندایه",
    "puxt": "  کێ ڕوو وه‌رئه‌گێڕێ له‌ ئایینی ئیبراهیم ؟ مه‌گه‌ر که‌سێک که‌خۆی هه‌رزه‌ کردبێت ؟ سوێند بێ بێگومان ئیبراهیم مان هه‌ڵ بژارد له‌ دونیادا وه‌ بێگومان  ئه‌و له‌ڕۆژی دوایی دا له‌چاکانه‌ .    "
  },
  {
    "number": 131,
    "text": "إِذْ قَالَ لَهُۥ رَبُّهُۥٓ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ",
    "english": "When his Lord said to him, \"Submit\", he said \"I have submitted [in Islam] to the Lord of the worlds.\"",
    "asan": "كاتێك په‌روه‌ردگاری پێی وت: ملكه‌چ و فه‌رمانبه‌ردار به‌، (ئه‌ویش خێرا) وتی: ته‌سلیمی په‌روه‌ردگاری هه‌موو جیهان بووم (باوه‌ڕی پته‌وم پێی هه‌یه‌)",
    "puxt": "  هه‌ڵی بژارد له‌کاتێکدا خوا پێ ی وت: فه‌رمانبه‌ردار به‌(ئیبراهیمیش) وتی: وا خۆم سپارد به‌ په‌روه‌ردگاری جیهانیان.    "
  },
  {
    "number": 132,
    "text": "وَوَصَّىٰ بِهَآ إِبْرَٰهِۦمُ بَنِيهِ وَيَعْقُوبُ يَٰبَنِىَّ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصْطَفَىٰ لَكُمُ ٱلدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ",
    "english": "And Abraham instructed his sons [to do the same] and [so did] Jacob, [saying], \"O my sons, indeed Allah has chosen for you this religion, so do not die except while you are Muslims.\"",
    "asan": "جا ئیبراهیم و یه‌عقوب ئه‌م وه‌سێته‌یان كرد بۆ كوڕه‌كان و نه‌وه‌كانیان، (هه‌ریه‌ك له‌وان فه‌رموویه‌تی): ڕۆڵه‌كانم؛ به‌ڕاستی خوا هه‌ر ئه‌م ئاینه‌ی بۆ ئێوه بڕیارداوه‌و هه‌ڵی بژاردووه‌، ئیتر ئێوه‌ش هه‌وڵ بده‌ن به موسوڵمانی نه‌بێت مه‌مرن (تا دوا هه‌ناسه‌تان په‌یڕه‌وی بكه‌ن)",
    "puxt": "  ئیبراهیم و یه‌عقوب ئامۆژگاری کوڕه‌کانی خۆیانیان کرد به‌ ئیسلامیه‌ت (وه‌ هه‌ریه‌که‌یان پێ ی وتن) ڕۆڵه‌کانم: خوا ئایینی ئیسلامی بۆ هه‌ڵ بژاردوون که‌واته‌ مه‌مرن به‌ موسوڵمانێتی نه‌بێت.    "
  },
  {
    "number": 133,
    "text": "أَمْ كُنتُمْ شُهَدَآءَ إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ ٱلْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعْبُدُونَ مِنۢ بَعْدِى قَالُوا۟ نَعْبُدُ إِلَٰهَكَ وَإِلَٰهَ ءَابَآئِكَ إِبْرَٰهِۦمَ وَإِسْمَٰعِيلَ وَإِسْحَٰقَ إِلَٰهًا وَٰحِدًا وَنَحْنُ لَهُۥ مُسْلِمُونَ",
    "english": "Or were you witnesses when death approached Jacob, when he said to his sons, \"What will you worship after me?\" They said, \"We will worship your God and the God of your fathers, Abraham and Ishmael and Isaac - one God. And we are Muslims [in submission] to Him.\"",
    "asan": "ئایا ئێوه (ئه‌ی جووله‌كه‌و گاورانێك كه باوه‌ڕ به‌محمد ناكه‌ن و خۆشتان به‌شوێنكه‌وته‌ی ئیبراهیم و یه‌عقوب ده‌زانن) ئاماده‌ی سه‌ره‌مه‌رگی یه‌عقوب بوون؟ ئه‌و كاته‌ی به‌كوڕه‌كانی وت: دوای مردنی من چی ده‌په‌رستن؟! هه‌موو وتیان: خوای تۆ و باوو باپیرانت ده‌په‌رستین، كه ئیبراهیم و ئیسماعیل و ئیسحاقن، خوایه‌كی تاك و ته‌نهایه‌و ئێمه هه‌موو ته‌سلیم و فه‌رمانبه‌رداری ئه‌وین",
    "puxt": "  ئه‌ی خاوه‌ن نامه‌کان ئایا ئێوه‌ ئاماده‌ بوون کاتێ یه‌عقوب له‌سه‌ره‌مه‌رگدا بوو کاتێ به‌ کوڕه‌کانی وت دوای من کێ ده‌په‌رستن ؟ (ئه‌وانیش) وتیان: خوای تۆو باوو باپیرانت ده‌په‌رستین که‌ ئیبراهیم و ئیسماعیل و ئیسحاقه‌ که‌ تاقه‌ خوایه‌ وه‌ ئێمه‌ فه‌رمانبه‌رداری ئه‌وین.    "
  },
  {
    "number": 134,
    "text": "تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُم مَّا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْـَٔلُونَ عَمَّا كَانُوا۟ يَعْمَلُونَ",
    "english": "That was a nation which has passed on. It will have [the consequence of] what it earned, and you will have what you have earned. And you will not be asked about what they used to do.",
    "asan": "ئه‌وانه ئوممه‌تێك بوون ڕۆشتن به‌خۆیان و كرده‌وه‌ی چاكیانه‌وه‌، ئێوه‌ش هه‌رچی ده‌یكه‌ن له چاكه بۆ خۆتانه و به‌رپرس نابن له كارو كرده‌وه‌ی ئه‌وان",
    "puxt": "  ئه‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ ده‌سته‌یه‌ک بوون تێپه‌ڕیین هه‌رچیان کرد بۆ خۆیانیان کردوه‌ (ئێوه‌ش) هه‌رچی بکه‌ن بۆخۆتانی ده‌که‌ن وه‌ ئێوه‌ به‌رپرسیار نین له‌کرده‌وه‌ی ئه‌وان.    "
  },
  {
    "number": 135,
    "text": "وَقَالُوا۟ كُونُوا۟ هُودًا أَوْ نَصَٰرَىٰ تَهْتَدُوا۟ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَٰهِۦمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ ٱلْمُشْرِكِينَ",
    "english": "They say, \"Be Jews or Christians [so] you will be guided.\" Say, \"Rather, [we follow] the religion of Abraham, inclining toward truth, and he was not of the polytheists.\"",
    "asan": "(كه‌چی هێشتا ئه‌وان به موسوڵمانان) ده‌ڵێن: وه‌رن ببنه جوله‌كه یان گاور تا بكه‌ونه سه‌ر ڕێگه‌ی ڕاست!! (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) پێیان) بڵێ: (نه‌خێر وانابین) به‌ڵكو شوێن ئاین و به‌رنامه‌ی ئیبراهیم ده‌كه‌وین كه پاك و دروسته‌و هه‌رگیز له ڕیزی بت په‌رستان و هاوه‌ڵگه‌راندا نه‌بووه",
    "puxt": "  جووله‌که‌و گاووره‌کان وتیان: (به‌موسڵمانه‌کان) ببن به‌ جووله‌که‌ یان گاوور تابکه‌ونه‌ سه‌ر ڕێ ی ڕاست بڵێ: به‌ڵکو په‌یڕه‌ویی ئایینی پاکی ئیبراهیم ده‌که‌ین که‌له‌ هاوبه‌ش په‌یداکه‌ران نه‌بووه‌.    "
  },
  {
    "number": 136,
    "text": "قُولُوٓا۟ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبْرَٰهِۦمَ وَإِسْمَٰعِيلَ وَإِسْحَٰقَ وَيَعْقُوبَ وَٱلْأَسْبَاطِ وَمَآ أُوتِىَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَآ أُوتِىَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُۥ مُسْلِمُونَ",
    "english": "Say, [O believers], \"We have believed in Allah and what has been revealed to us and what has been revealed to Abraham and Ishmael and Isaac and Jacob and the Descendants and what was given to Moses and Jesus and what was given to the prophets from their Lord. We make no distinction between any of them, and we are Muslims [in submission] to Him.\"",
    "asan": "(ئه‌ی په‌یڕه‌وانی محمد (صلی الله علیه وسلم) ئێوه‌) بڵێن: ئێمه باوه‌ڕمان به خوا هێناوه‌و به‌و قورئانه‌ش كه دابه‌زیوه بۆمان و به‌وه‌ش كه دابه‌زیوه بۆ ئیبراهیم و ئیسماعیل و ئیسحاق و یه‌عقوب و نه‌وه‌كانی یه‌عقوب، هه‌روه‌ها به‌و په‌یامه‌ی كه بۆ موساو عیسا هاتووه و به‌و په‌یامانه‌ی كه بۆ پێغه‌مبه‌ران به‌گشتی ڕه‌وانه كراوه له لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه و ئێمه جیاوازی ناكه‌ین له نێوان هیچ كام له‌و پێغه‌مبه‌رانه‌دا، ئێمه هه‌موومان ته‌نها ته‌سلیمی فه‌رمانی په‌روه‌ردگارین",
    "puxt": "  بڵێن:(ئه‌ی موسڵمانیینه‌) بڕوامان هێنا به‌ خواو به‌و قورئانه‌ی که‌بۆخۆمان نێرراوه‌ته‌ خواره‌وه‌ وه‌ به‌و نامه‌یه‌ی که‌ نێرراوه‌ بۆ ئیبراهیم و ئیسماعیل و ئیسحاق و یه‌عقوب و کوڕه‌کانی یه‌عقوب وه‌ به‌وه‌ی که‌دراوه‌ به‌ مووساو عیسا وه‌ به‌وه‌ی که‌ دراوه‌ به‌هه‌موو پێغه‌مبه‌ران له‌لایه‌ن په‌روه‌دگاریانه‌وه‌ جیاوازی ناکه‌ین له‌ نێوان هیچ کامێکیاندا وه‌ ئێمه‌ فه‌رمانبه‌ری خواین.    "
  },
  {
    "number": 137,
    "text": "فَإِنْ ءَامَنُوا۟ بِمِثْلِ مَآ ءَامَنتُم بِهِۦ فَقَدِ ٱهْتَدَوا۟ وَّإِن تَوَلَّوْا۟ فَإِنَّمَا هُمْ فِى شِقَاقٍ فَسَيَكْفِيكَهُمُ ٱللَّهُ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلْعَلِيمُ",
    "english": "So if they believe in the same as you believe in, then they have been [rightly] guided; but if they turn away, they are only in dissension, and Allah will be sufficient for you against them. And He is the Hearing, the Knowing.",
    "asan": "جا ئه‌گه‌ر ئه‌وان (جوله‌كه‌و گاوره‌كان) باوه‌ڕیان هێنا، وه‌ك ئه‌وه‌ی ئێوه باوه‌ڕتان پێ هێناوه‌، ئه‌وه به‌ڕاستی مانای وایه ڕێبازی هیدایه‌تیان دۆزیوه‌ته‌وه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر پشتیان تێكرد، ئه‌وه بێگومان ده‌كه‌ونه دژایه‌تی و دوبه‌ره‌كی یه‌وه (به‌ڵام دڵنیابه ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم)، ئه‌ی ئیماندار) خوا تۆ ده‌پارێزێت له پیلان و ته‌ڵه‌كه‌یان چونكه ئه‌و خوایه زۆر بیسه‌رو زانایه",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌گه‌ر بڕوایان هێنا به‌و وێنه‌یه‌ی که‌ ئێوه‌ بڕواتان پێ هێناوه‌ ئه‌وا بێگومان ڕێ ی ڕاستیان دۆزی یه‌وه‌ وه‌ ئه‌گه‌ر پشتیان هه‌ڵکرد ئه‌وا ئه‌وان له‌ دوو به‌ره‌کیی دان وه‌ خوا ئاگاداری تۆ ئه‌کات له‌وان وه‌ هه‌ر خوایه‌ بیسه‌ری زانا.    "
  },
  {
    "number": 138,
    "text": "صِبْغَةَ ٱللَّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ ٱللَّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُۥ عَٰبِدُونَ",
    "english": "[And say, \"Ours is] the religion of Allah. And who is better than Allah in [ordaining] religion? And we are worshippers of Him.\"",
    "asan": "(ئه‌م ئاین و به‌رنامه‌یه‌) ئه‌و ڕه‌نگ و نه‌خشه‌یه‌یه كه خوا دایڕشتووه‌، كێ هه‌یه له خوا چاكتر ڕه‌نگ و نه‌خشه‌ی جوان بكێشێت و دایڕێژێت، له هه‌موو بارو دۆخێكدا ئێمه‌ی ئیماندار هه‌ر ئه‌و ده‌په‌رستین",
    "puxt": "  خوا ڕه‌نگی کردیین به‌ڕه‌نگی خۆی(که‌ ئیسلامی یه‌ته‌) و کێ باشتره‌ له‌خوا له‌ڕه‌نگ ڕشتن دا وه‌ ئێمه‌ په‌رستش هه‌ر بۆ ئه‌و ده‌که‌ین.    "
  },
  {
    "number": 139,
    "text": "قُلْ أَتُحَآجُّونَنَا فِى ٱللَّهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ وَلَنَآ أَعْمَٰلُنَا وَلَكُمْ أَعْمَٰلُكُمْ وَنَحْنُ لَهُۥ مُخْلِصُونَ",
    "english": "Say, [O Muhammad], \"Do you argue with us about Allah while He is our Lord and your Lord? For us are our deeds, and for you are your deeds. And we are sincere [in deed and intention] to Him.\"",
    "asan": "(به‌و جووله‌كانه‌) بڵێ: ئایا ڕه‌وایه ئێوه ده‌رباره‌ی ئاینی خوا قڕه‌و گاڵه‌و كێشه‌مان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن (ده‌تانه‌وێت پێغه‌مبه‌رایه‌تی هه‌ر له‌ناو ئێوه‌دا بێت! له‌كاتێكدا كه قه‌دری خوایش نازانن و كوڕو هاوسه‌ری بۆ بڕیار ده‌ده‌ن!!)، خۆ خۆتان چاك ده‌زانن كه ئه‌و خوایه په‌روه‌ردگاری ئێمه و ئێوه‌شه‌، كاروكرده‌وه‌ی خۆمان بۆ خۆمان و كارو كرده‌وه‌ی ئێوه‌ش بۆ خۆتانه (ئێمه له بۆچوون و كاروكرده‌وه‌تان به‌رین)، ئێمه ته‌نها دڵسۆزو ملكه‌چی ئه‌و په‌روه‌ردگاره‌ین",
    "puxt": "  بڵێ: ئایا ده‌مه‌وه‌ریمان له‌گه‌ڵ ئه‌که‌ن له‌کاری خوا له‌کاتێکدا ئه‌و‌ په‌روه‌ر‌دگاری ئێمه‌و ئێوه‌یه‌ وه‌ کرده‌وه‌ی خۆمان بۆخۆمانه‌و کرده‌وه‌ی خۆتان بۆ خۆتانه‌ وه‌ ئێمه‌ ته‌نها دڵسۆزی ئه‌و خوایه‌ین.    "
  },
  {
    "number": 140,
    "text": "أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَٰهِۦمَ وَإِسْمَٰعِيلَ وَإِسْحَٰقَ وَيَعْقُوبَ وَٱلْأَسْبَاطَ كَانُوا۟ هُودًا أَوْ نَصَٰرَىٰ قُلْ ءَأَنتُمْ أَعْلَمُ أَمِ ٱللَّهُ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَٰدَةً عِندَهُۥ مِنَ ٱللَّهِ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ",
    "english": "Or do you say that Abraham and Ishmael and Isaac and Jacob and the Descendants were Jews or Christians? Say, \"Are you more knowing or is Allah?\" And who is more unjust than one who conceals a testimony he has from Allah? And Allah is not unaware of what you do.",
    "asan": "چۆن ده‌ڵێن كه‌: ئیبراهیم و ئیسماعیل و ئیسحاق و یه‌عقوب و كوڕه‌كانی، جوله‌كه یان گاور بوون؟!! پێیان بڵێ: باشه ئایا ئێوه ده‌زانن یان خوا؟ جا كێ له‌وه سته‌مكارتره كه شایه‌تیه‌كی خوایی له‌لابێت و شاردبێتیه‌وه‌، بێگومان خوا بێ ئاگانیه له‌و كاروكرده‌وانه‌ی ئه‌نجامی ده‌ده‌ن.",
    "puxt": "  یاخود ئێوه‌ ئه‌ڵێن: ئیبراهیم و ئیسماعیل و ئیسحاق و یه‌عقوب وکوڕه‌کانی یه‌عقوب جووله‌که‌ بوون یا گاوور ؟ بڵێ: ئایا ئێوه‌ زاناترن یا خوا ؟ کێ سته‌م کارتره‌ له‌و که‌سه‌ی که‌ شایه‌تیه‌کی له‌خوا وه‌رگرتبێ وبیشارێته‌وه‌ خودا بێ ئاگا نیه‌ له‌وه‌ی که‌ ئێوه‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 141,
    "text": "تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُم مَّا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْـَٔلُونَ عَمَّا كَانُوا۟ يَعْمَلُونَ",
    "english": "That is a nation which has passed on. It will have [the consequence of] what it earned, and you will have what you have earned. And you will not be asked about what they used to do.",
    "asan": "ئه‌وانه ئوممه‌تێك بوون ڕۆشتن به‌خۆیان و كرده‌وه‌ی چاكیانه‌وه‌، ئێوه‌ش هه‌رچی ده‌یكه‌ن له چاكه بۆ خۆتانه و به‌پرس نابن له كاروكرده‌وه‌ی ئه‌وان.",
    "puxt": "  ئه‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ ده‌سته‌یه‌ک بوون تێپه‌ڕین و ڕۆشتن هه‌رچییان کرد بۆ خۆیانیان کرد ، وه‌ ئێوه‌ش هه‌رچی بکه‌ن بۆخۆتانی ده‌که‌ن وه‌ ئێوه‌ به‌رپرسیار نین له‌ کرده‌وه‌ی ئه‌وان.    "
  },
  {
    "number": 142,
    "text": "سَيَقُولُ ٱلسُّفَهَآءُ مِنَ ٱلنَّاسِ مَا وَلَّىٰهُمْ عَن قِبْلَتِهِمُ ٱلَّتِى كَانُوا۟ عَلَيْهَا قُل لِّلَّهِ ٱلْمَشْرِقُ وَٱلْمَغْرِبُ يَهْدِى مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٍ مُّسْتَقِيمٍ",
    "english": "The foolish among the people will say, \"What has turned them away from their qiblah, which they used to face?\" Say, \"To Allah belongs the east and the west. He guides whom He wills to a straight path.\"",
    "asan": "نه‌فام و ده‌م به‌تاڵه‌كان له خه‌ڵكی (دوای گۆڕینی ڕووگه له قودسه‌وه بۆ كه‌عبه‌) ده‌ڵێن: باشه چی وای لێكردن كه واز له ڕووگه پێشوه‌كه بهێنن؟! كه جاران ڕوویان تێده‌كرد، پێیان بڵێ: ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاوا و (هه‌موولایه‌ك) خوا خاوه‌نیه‌تی، هه‌ر كه‌سێكی بوێت ڕێنموویی ده‌كات بۆ ڕێگه‌و ڕێبازی ڕاست و ڕه‌وان.",
    "puxt": "  هه‌ندێ نه‌زان وبێ ئاوازه‌ له‌خه‌ڵک ده‌ڵێن چی موسڵمانه‌کانی وه‌رگێڕا له‌و ڕووگه‌یان که‌جاران له‌سه‌ری بوون بڵێ ڕۆژهه‌ڵات وڕۆژئاوا هی خوایه‌ کێ ی بوێ ڕێنموونیی ده‌کات بۆ ڕێبازی ڕاست.    "
  },
  {
    "number": 143,
    "text": "وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَٰكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا۟ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَيَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا ٱلْقِبْلَةَ ٱلَّتِى كُنتَ عَلَيْهَآ إِلَّا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ ٱلرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ وَإِن كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَٰنَكُمْ إِنَّ ٱللَّهَ بِٱلنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "And thus we have made you a just community that you will be witnesses over the people and the Messenger will be a witness over you. And We did not make the qiblah which you used to face except that We might make evident who would follow the Messenger from who would turn back on his heels. And indeed, it is difficult except for those whom Allah has guided. And never would Allah have caused you to lose your faith. Indeed Allah is, to the people, Kind and Merciful.",
    "asan": "به‌و شێوه‌یه‌ش ئێوه‌مان به‌گه‌لێكی میانه‌ڕه‌و گێڕاوه (له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه‌، له ڕووی عیباده‌ت و خواپه‌رستیه‌وه‌، له ڕووی دنیاو قیامه‌ته‌وه‌، له ڕووی داخوازیه‌كانی ڕۆح و نه‌فسه‌وه‌.. هتد) تا ببنه شایه‌ت به‌سه‌ر خه‌ڵكیه‌وه (تا بزانن ئه‌م ئاین و به‌رنامه‌یه هه‌مووی مایه‌ی خێرو سه‌ربه‌رزیه بۆ تاك و كۆمه‌ڵ له هه‌موو سه‌رده‌مێكدا و له هه‌موو بواره‌كانی ژیاندا) و بۆ ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ریش (له هه‌موو ئه‌و بوارانه‌دا مامۆستاو ڕابه‌ری ئێوه بێت و له ڕۆژی قیامه‌تدا) شایه‌تی بدات (بۆ دڵسۆزانی ئوممه‌تی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی به‌ئه‌ركی سه‌رشانی خۆیان هه‌ستاون) و ئه‌و قیبله‌و ڕووگه‌یه‌ش ڕووت تێكردبوو (كه بیت المقدس بوو) گۆڕانكاریشمان به‌سه‌ردا هێنا ته‌نها بۆ ئه‌وه بوو بزانین و ده‌ربكه‌وێت، كێ شوێنكه‌وته‌ی پێغه‌مبه‌ر ده‌بێت و كێش پاشه‌و پاش هه‌ڵده‌گه‌ڕێته‌وه‌، هه‌رچه‌نده (گۆڕینی قیبله‌) بوو به‌هۆی ناڕه‌حه‌تییه‌كی گه‌وره‌، مه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی خوا دڵیانی دامه‌زراندبوو و ڕێنموویی كردبوون، بێگومان خوا ئیمان و باوه‌ڕداریی و (نوێژتان) زایه ناكات، چونكه به‌ڕاستی خوا بۆ خه‌ڵكی، زۆر به‌سۆزو به به‌زه‌یی یه‌.",
    "puxt": "  هه‌روه‌ها کردمانن به‌گه‌لێکی میانه‌ڕه‌و (ی هه‌ڵبژارده‌) تاببنه‌ چاودێر به‌سه‌ر مه‌ردوومه‌وه‌، وه‌ پێغه‌مبه‌ریش(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) چاودێر بێت به‌سه‌ر ئێوه‌وه‌ ئه‌و ڕووگه‌یه‌ی که‌جاران له‌سه‌ری بووی نه‌مان گێڕا (به‌ڕووگه‌و له‌پاشان گۆڕیمان به‌که‌عبه‌) ته‌نها بۆئه‌وه‌ی ده‌ربکه‌وێت کێ شوێن پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌که‌وێت( وه‌جیاده‌بێته‌وه‌) له‌وانه‌ی که‌پاش گه‌زده‌بنه‌وه‌ وه‌ به‌ڕاستی (ئه‌م گۆڕینه‌) کارێکی زۆر گه‌وره‌و گران بوو مه‌گه‌ر لای ئه‌وانه‌ی که‌خوا ڕێنموونیی کردوون وه‌خوای گه‌وره‌ بڕوا (و نوێژه‌کانی جاران) تانی به‌زایه‌ نه‌داوه‌ به‌ڕاستی خوا له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی دا دڵسۆزی میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 144,
    "text": "قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِى ٱلسَّمَآءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَىٰهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ ٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّوا۟ وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُۥ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ أُوتُوا۟ ٱلْكِتَٰبَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ ٱلْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ",
    "english": "We have certainly seen the turning of your face, [O Muhammad], toward the heaven, and We will surely turn you to a qiblah with which you will be pleased. So turn your face toward al-Masjid al-Haram. And wherever you [believers] are, turn your faces toward it [in prayer]. Indeed, those who have been given the Scripture well know that it is the truth from their Lord. And Allah is not unaware of what they do.",
    "asan": "(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم)) به‌ڕاستی چاوگێڕان و هه‌ڵسورانی ڕووخسارت ڕوو به‌ئاسمان ده‌بینین (كه به هیوای ڕووگه‌یه‌كی تایبه‌تیت، ئێمه‌ش ئاگاداری نیازی دڵت بووین) سوێند به‌خوا ئێمه‌ش ڕووت وه‌رده‌چه‌رخێنین بۆ ڕووگه‌یه‌ك پێی ڕازی و خۆشنوود بیت، ده ڕووت وه‌ربچه‌رخێنه به‌ره‌و لای كه‌عبه (المسجد الحرام) و ئێوه‌ش ئه‌ی موسوڵمانان له هه‌ر كوێ بوون، به‌ره‌و لای ئه‌وێ ڕووتان وه‌ربچه‌رخێنن، به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ش كتێبیان پێ گه‌یشتووه (له گاورو جوو) چاك ده‌زانن كه (ئه‌م گۆڕانی ڕووگه‌یه‌) حه‌قیقه‌ت و ڕاستیه و فه‌رمانی په‌روه‌ردگاریانه (له ته‌ورات و ئینجیلدا ئاماژه‌ی بۆ كراوه‌) و خوا هه‌رگیز بێ ئاگا نیه له‌و كارو كرده‌وانه‌ی كه ئه‌نجامی ده‌ده‌ن.",
    "puxt": "  به‌ڕاستی ئێمه‌ گه‌ڕانی ڕووخسارت ڕوو به‌ئاسمان ده‌بینین ده‌ی سوێند به‌خوا ڕووت ده‌که‌ینه‌ ڕووگه‌یه‌ک که‌په‌سه‌ندت بێ ئیتر ڕووت وه‌رچه‌رخێنه‌ به‌ره‌و لای که‌عبه ‌(مسجد الحرام) ئێوه‌ش ئه‌ موسڵمانان له‌هه‌ر لایه‌ک بوون (له‌نوێژدا) ڕووتان بکه‌نه‌ ئه‌وێوه‌(مسجد الحرام) به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی په‌ڕاویان پێدراوه‌ چاک ئه‌زانن که‌ئه‌مه‌ شتێکی ڕاسته‌ له ‌په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌، وه‌ خوا بێ ئاگا نیه‌ له‌وه‌ی که‌ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 145,
    "text": "وَلَئِنْ أَتَيْتَ ٱلَّذِينَ أُوتُوا۟ ٱلْكِتَٰبَ بِكُلِّ ءَايَةٍ مَّا تَبِعُوا۟ قِبْلَتَكَ وَمَآ أَنتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَمَا بَعْضُهُم بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَلَئِنِ ٱتَّبَعْتَ أَهْوَآءَهُم مِّنۢ بَعْدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلْعِلْمِ إِنَّكَ إِذًا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "And if you brought to those who were given the Scripture every sign, they would not follow your qiblah. Nor will you be a follower of their qiblah. Nor would they be followers of one another's qiblah. So if you were to follow their desires after what has come to you of knowledge, indeed, you would then be among the wrongdoers.",
    "asan": "سوێند به‌خوا ئه‌گه‌ر بچیت بۆ لای ئه‌وانه‌ی كتێبیان بۆ هاتووه‌، به هه‌ر به‌ڵگه‌یه‌ك بته‌وێت شوێنی ڕاستی بكه‌ون و ڕووبكه‌نه ڕووگه‌ی تۆ، ڕووی تێناكه‌ن و به‌قسه‌ت ناكه‌ن، تۆش هه‌رگیز شوێنكه‌وته‌ی ڕووگه‌ی ئه‌وان نابیت، ئه‌وانیش هه‌ندێكیان شوێنكه‌وته‌ی ڕووگه‌ی هه‌ندێكی تریان نین، سوێند به‌خوا ئه‌گه‌ر تۆ شوێن هه‌واو ئاره‌زووی ئه‌وان بكه‌ویت، دوای ئه‌وه‌ی زانیاری ته‌واوت پێڕاگه‌یه‌نرا له‌م باره‌یه‌وه‌، بێگومان تۆ ده‌چیته ڕیزی سته‌مكارانه‌وه (ئه‌سته‌مه تۆ وابیت، ئه‌ی فرستاده‌ی خوا).",
    "puxt": "  سوێند بێت ئه‌گه‌ر هه‌رچی به‌ڵگه‌و نیشانه‌ هه‌یه‌ بیهێنیته‌وه‌ بۆ ئه‌م خاوه‌ن نامانه‌ دوای ڕووگه‌ی تۆ ناکه‌وون وه‌ تۆش دوای ڕووگه‌ی ئه‌وان ناکه‌ویت وه‌ ئه‌وان دوای ڕووگه‌ی یه‌کتری ناکه‌وون سوێند بێت ئه‌گه‌ر تۆ دوای ئاره‌زووه‌کانی ئه‌وان بکه‌و‌یت دوای ئه‌و زانینه‌ی که‌ (به‌سرووش) بۆت هاتووه‌ به‌ڕاستی ئه‌و کاته‌ تۆ له‌سته‌مکاران ده‌بیت.    "
  },
  {
    "number": 146,
    "text": "ٱلَّذِينَ ءَاتَيْنَٰهُمُ ٱلْكِتَٰبَ يَعْرِفُونَهُۥ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَآءَهُمْ وَإِنَّ فَرِيقًا مِّنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ ٱلْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ",
    "english": "Those to whom We gave the Scripture know him as they know their own sons. But indeed, a party of them conceal the truth while they know [it].",
    "asan": "ئه‌وانه‌یكتێبمان پێ به‌خشیوون پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) ده‌ناسن هه‌روه‌ك چۆن نه‌وه‌كانی خۆیان ده‌ناسن، بێگومان ده‌سته‌یه‌ك له‌وان ئه‌و ڕاستییه ده‌شارنه‌وه‌، له‌كاتێكدا ده‌شزانن محمد (صلی الله علیه وسلم) فرستاده‌ی خوایه",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌ په‌ڕاومان پێ داوون پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌ناسن وه‌ک چۆن کوڕانی خۆیان ده‌ناسن بێگومان کۆمه‌ڵێک له‌وان ئه‌و ڕاستی یه‌ ده‌شارنه‌وه‌ له‌کاتێکدا ئه‌وان ده‌زانن(موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) پێغه‌مبه‌ره‌) .    "
  },
  {
    "number": 147,
    "text": "ٱلْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلْمُمْتَرِينَ",
    "english": "The truth is from your Lord, so never be among the doubters.",
    "asan": "حه‌ق و ڕاستی هه‌ر ئه‌وه‌یه له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارته‌وه پێت ڕاگه‌یه‌نراوه‌، نه‌كه‌ی له ڕیزی ئه‌و كه‌سانه‌دا بیت گومان و دوودڵی (بۆ خه‌ڵكی) دروست ده‌كه‌ن",
    "puxt": "  ڕاست ئه‌وه‌یه‌ (که‌بۆت هاتووه‌) له‌په‌روه‌ردگارته‌وه‌ که‌واته‌ له‌ گومانداران مه‌به‌.    "
  },
  {
    "number": 148,
    "text": "وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَٱسْتَبِقُوا۟ ٱلْخَيْرَٰتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا۟ يَأْتِ بِكُمُ ٱللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ",
    "english": "For each [religious following] is a direction toward which it faces. So race to [all that is] good. Wherever you may be, Allah will bring you forth [for judgement] all together. Indeed, Allah is over all things competent.",
    "asan": "بۆ هه‌ر گه‌ل و میلله‌تێك ڕوگه‌و قیبله‌یه‌ك هه‌یه‌، خوا ڕوویان وه‌رده‌چه‌رخێنێت بۆ لای، (ده ئێوه‌ی موسوڵمان) پێشبڕكێ بكه‌ن له چاكه‌كاندا، ڕوو له هه‌ركوێ بن خوا هه‌مووتان كۆ ده‌كاته‌وه چونكه به‌ڕاستی ئه‌و خوایه به‌توانایه به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا",
    "puxt": "  وه‌ هه‌موو گه‌لێک ڕووگه‌یه‌کی هه‌یه‌ که‌ ڕووی تێ ده‌کات ده‌ی ده‌ست پێشکه‌ری بکه‌ن له‌ کرداره‌ چاکه‌کاندا له‌هه‌ر کوێ بن خودا هه‌مووتان کۆده‌کاته‌وه‌ به‌ڕاستی خوا به‌ده‌سه‌ڵاته‌ به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا.    "
  },
  {
    "number": 149,
    "text": "وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ ٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ وَإِنَّهُۥ لَلْحَقُّ مِن رَّبِّكَ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ",
    "english": "So from wherever you go out [for prayer, O Muhammad] turn your face toward al- Masjid al-Haram, and indeed, it is the truth from your Lord. And Allah is not unaware of what you do.",
    "asan": "له هه‌ر شوێنێكه‌وه ده‌رچویته ده‌ره‌وه (له هه‌ركوێ بوویت له ماڵ یان سه‌فه‌ر، له‌كاتی نوێژه‌كاندا) ڕوو بكه‌ره كه‌عبه‌ی پیرۆز، بێگومان ئه‌و فه‌رمانه حه‌ق و ڕاستیه و له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارته‌وه‌یه‌، خوا غافل و بێ ئاگا نیه له‌و كارو كرده‌وانه‌ی كه ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  له‌هه‌ر کوێ چوویته‌ ده‌ره‌وه‌(به‌سه‌فه‌ر) ڕووت وه‌ربگێڕه‌ بۆ لای که‌عبه‌ی پیرۆز وه‌ ئه‌م ڕووکردنه‌ت ڕاسته‌و‌ له‌ په‌روه‌ردگارته‌وه‌یه‌ وه‌ خودا بێ ئاگا نیه‌ له‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 150,
    "text": "وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ ٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّوا۟ وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُۥ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ إِلَّا ٱلَّذِينَ ظَلَمُوا۟ مِنْهُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَٱخْشَوْنِى وَلِأُتِمَّ نِعْمَتِى عَلَيْكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ",
    "english": "And from wherever you go out [for prayer], turn your face toward al-Masjid al-Haram. And wherever you [believers] may be, turn your faces toward it in order that the people will not have any argument against you, except for those of them who commit wrong; so fear them not but fear Me. And [it is] so I may complete My favor upon you and that you may be guided.",
    "asan": "له هه‌ر لایه‌كه‌وه ڕۆیشتیته ده‌ره‌وه و له هه‌ركوێ بوویت (له‌كاتی نوێژه‌كاندا) ڕوو بكه‌ره كه‌عبه‌ی پیرۆز و ئێوه‌ش (ئه‌ی موسوڵمانان) له هه‌ر كوێ بوون و هه‌ن ڕووتان وه‌رچه‌رخێنن به‌لای ئه‌ودا، تا خه‌ڵكی و میلله‌تانی تر هیچ به‌ڵگه‌یه‌كیان نه‌بێت به‌سه‌رتانه‌وه‌، مه‌گه‌ر سته‌مكارانیان (كه به‌هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك قایل نابن و هه‌ر ئاشووب و پیلان ده‌گێڕن)، جا له‌و تاوانبارو پیلانگێڕانه مه‌ترسن، به‌ڵكو ته‌نها له من بترسن، تا نازو نیعمه‌تی خۆمتان به‌ته‌واوی به‌سه‌ردا بڕێژم (كه مانه‌وه‌یه له‌سه‌ر ڕێگه‌ی ڕاست له دنیادا و به‌هه‌شتی به‌رین و ڕه‌زامه‌ندی خوایه له دواڕۆژدا) بۆ ئه‌وه‌ی هه‌وڵ بده‌ن به‌رده‌وام ڕێبازی هیدایه‌ت بگرنه‌به‌ر",
    "puxt": "  له‌هه‌رکوێ چوویته‌ ده‌رێ (له‌کاتی نوێژ کردندا) ڕووت وه‌ربگێڕه‌ بۆ لای که‌عبه‌ی پیرۆز وه‌ ئێوه‌ش( ئه‌ی موسڵمانینه‌) له‌هه‌ر کوێ بوون ڕوو وه‌رگێڕن بۆلای ئه‌و (مزگه‌وته‌) تا بیانوی خه‌ڵکتان نه‌یه‌ته‌سه‌ر مه‌گه‌ر سته‌م کاره‌کانیان جا لێیان مه‌ترسن و له‌ من بترسن بۆ ئه‌وه‌ی به‌خششی خۆمتان به‌ته‌واوی به‌سه‌ردا بڕێژم وه‌ به‌ڵکو ڕێبازی ڕاست بگرن.    "
  },
  {
    "number": 151,
    "text": "كَمَآ أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِّنكُمْ يَتْلُوا۟ عَلَيْكُمْ ءَايَٰتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ ٱلْكِتَٰبَ وَٱلْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُم مَّا لَمْ تَكُونُوا۟ تَعْلَمُونَ",
    "english": "Just as We have sent among you a messenger from yourselves reciting to you Our verses and purifying you and teaching you the Book and wisdom and teaching you that which you did not know.",
    "asan": "هه‌ر وه‌كو (بۆ ته‌واو كردنی نازو نیعمه‌تم) له نێوتاندا پێغه‌مبه‌رێكم له خۆتان بۆ ڕه‌وانه كردوون كه ئایه‌ته‌كانی منتان به‌سه‌ردا ده‌خوێنێته‌وه‌، دڵ و ده‌روون و ڕواڵه‌ت و ئاشكراتان خاوێن ده‌كاته‌وه‌، فێری قورئان و حیكمه‌ت و داناییتان ده‌كات، ئه‌و شتانه‌تان فێر ده‌كات كه هه‌رگیز خۆتان نه‌تانده‌زانی",
    "puxt": "  وه‌ک ڕه‌وانه‌مان کرد له‌ ناوتاندا پێغه‌مبه‌رێک له‌ خۆتان که‌ئایه‌ته‌کانی ئێمه‌تان به‌سه‌ردا بخوێنێته‌وه‌، وه‌ پاکتان بکاته‌وه‌ وه‌فێرتان کات قورئان ودانایی (فه‌رمووده‌ی خۆی) وه‌ فێرتان کات ئه‌و شتانه‌ی که‌نه‌تان ده‌زانی.    "
  },
  {
    "number": 152,
    "text": "فَٱذْكُرُونِىٓ أَذْكُرْكُمْ وَٱشْكُرُوا۟ لِى وَلَا تَكْفُرُونِ",
    "english": "So remember Me; I will remember you. And be grateful to Me and do not deny Me.",
    "asan": "(ده‌ی كه‌واته‌) ئه‌ی ئیمانداران ئه‌گه‌ر یادی من بكه‌ن، منیش یادی ئێوه ده‌كه‌م و سوپاسگوزاری من بن و سوپاس ناپه‌زێرو سپڵه‌یی به‌رامبه‌رم مه‌كه‌ن",
    "puxt": "  که‌واته‌ یادم بکه‌ن تامنیش له‌بیرتان نه‌که‌م وه‌ سوپاسم بکه‌ن پێ نه‌زان و ناسوپاسییم مه‌که‌ن.    "
  },
  {
    "number": 153,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ ٱسْتَعِينُوا۟ بِٱلصَّبْرِ وَٱلصَّلَوٰةِ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ",
    "english": "O you who have believed, seek help through patience and prayer. Indeed, Allah is with the patient.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی ئیمان و باوه‌ڕتان هێناوه داوای كۆمه‌ك و یارمه‌تی له خوا بكه‌ن به‌هۆی ئارامگرتن و نوێژ كردنه‌وو، دڵنیابن كه خوا یارو یاوه‌ری خۆگرو ئارامگرانه",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ بڕواتان هێناوه‌ پشت ببه‌ستن به‌خۆڕاگرتن و نوێژ(کردن) به‌ڕاستی خوا له‌گه‌ڵ خۆڕاگرانه‌.    "
  },
  {
    "number": 154,
    "text": "وَلَا تَقُولُوا۟ لِمَن يُقْتَلُ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمْوَٰتٌۢ بَلْ أَحْيَآءٌ وَلَٰكِن لَّا تَشْعُرُونَ",
    "english": "And do not say about those who are killed in the way of Allah, \"They are dead.\" Rather, they are alive, but you perceive [it] not.",
    "asan": "جا هه‌رگیز به‌و كه‌سانه‌ی له ڕێگه‌ی خوادا ده‌كوژرێن و شه‌هید ده‌بن، مه‌ڵێن: مردوون، نه‌خێر ئه‌وانه زیندوون و به‌ڵام ئێوه هه‌ست به زیندوویه‌تی ئه‌وان ناكه‌ن",
    "puxt": "  هه‌رگیز مه‌ڵێن به‌و که‌سانه‌ی ده‌کوژرێن له‌ڕێگه‌ی خوادا مردوون به‌ڵکو زیندوون به‌ڵام ئێوه‌ هه‌ستی پێ ناکه‌ن .    "
  },
  {
    "number": 155,
    "text": "وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَىْءٍ مِّنَ ٱلْخَوْفِ وَٱلْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ ٱلْأَمْوَٰلِ وَٱلْأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ",
    "english": "And We will surely test you with something of fear and hunger and a loss of wealth and lives and fruits, but give good tidings to the patient,",
    "asan": "سوێند به‌خوا تاقیتان ده‌كه‌ینه‌وه به كه‌مێك له ترس و بیم و برسێتی و كه‌م بوونی ماڵ و سامان و مردنی كه‌س و كارو تیاچوونی به‌رو بوومی كشتوكاڵ، جا مژده بده به‌و كه‌سانه‌ی خۆگرو ئارامگرن",
    "puxt": "  سوێند به‌خوا تاقیتان ده‌که‌ینه‌وه‌ به‌ هه‌ندێک له‌ترس و برسێتی و که‌م بوونی ماڵ و دارایی و خه‌ڵکی(که‌س وکارتان) و به‌رووبووم  جامژده‌ بده‌ به‌ خۆڕاگران.    "
  },
  {
    "number": 156,
    "text": "ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُوٓا۟ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيْهِ رَٰجِعُونَ",
    "english": "Who, when disaster strikes them, say, \"Indeed we belong to Allah, and indeed to Him we will return.\"",
    "asan": "كه ئه‌وانه‌ن هه‌ر كاتێك تووشی به‌ڵاو ناخۆشیه‌ك ده‌بن ده‌ڵێن: ئێمه موڵكی خواین و هه‌رچی هه‌مانه به‌خششی خوایه‌، سه‌ر ئه‌نجامیش ته‌نها هه‌ر بۆ لای ئه‌و زاته‌یه گه‌ڕانه‌وه‌مان",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌ له‌گه‌ڵ دووچاری سه‌ختی یه‌ک بوون ده‌ڵێن ئێمه‌ هه‌ر هی خواین و هه‌ر بۆلای ئه‌و ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 157,
    "text": "أُو۟لَٰٓئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَٰتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْمُهْتَدُونَ",
    "english": "Those are the ones upon whom are blessings from their Lord and mercy. And it is those who are the [rightly] guided.",
    "asan": "ئا ئه‌وانه چه‌نده‌ها ستایش و ڕه‌حمه‌ت و میهره‌بانی هه‌ر به‌سه‌ر ئه‌واندا ده‌بارێت له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه و ئه‌وانه ئه‌و كه‌سانه‌ن ڕێبازی هیدایه‌تیان وه‌رگرتووه",
    "puxt": "  ئا  ئه‌وانه‌ دروودوو به‌زه‌یی به‌سه‌ر ئه‌واندا ده‌بارێ له‌ لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه‌ و ئه‌وانه‌ ئه‌و که‌سانه‌ن هیدایه‌تیان وه‌رگرتووه‌.    "
  },
  {
    "number": 158,
    "text": "إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ فَمَنْ حَجَّ ٱلْبَيْتَ أَوِ ٱعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ",
    "english": "Indeed, as-Safa and al-Marwah are among the symbols of Allah. So whoever makes Hajj to the House or performs 'umrah - there is no blame upon him for walking between them. And whoever volunteers good - then indeed, Allah is appreciative and Knowing.",
    "asan": "به‌ڕاستی سه‌فا و مه‌روه (كه دوو جێگه‌ن له پاڵ كه‌عبه‌دا) له دروشمه‌كانی خوای په‌روه‌ردگارن، جا ئه‌وه‌ی حه‌جی ماڵی خوا ده‌كات، یاخود عه‌مره ئه‌نجام ده‌دات (كه له هه‌موو كاتێكی ساڵدا ده‌كرێت) ئه‌وه هیچ گوناهێكی له‌سه‌ر نییه ئه‌گه‌ر هاتوچۆو بكات له نێوانیاندا، ئه‌وه‌ش خۆبه‌خشی ده‌كات و (عه‌مره و ته‌واف)ی زیاتر ده‌كات با بزانێت كه خوا سوپاسگوزارو زانایه",
    "puxt": "  به‌ڕاستی صه‌فاو مه‌ڕوه‌ له‌دروشمه‌کانی(دینی) خوان جا هه‌ر که‌سێک حه‌جی ماڵی خوای کرد یا عه‌مره‌ی کرد هیچ تاوانی ناگات که‌ ته‌وافی ئه‌و دووانه‌ش بکات وه‌ هه‌رکه‌سێک به‌ ئاره‌زووی خۆی چاکه‌یه‌کی کرد ئه‌وه‌ بێگومان خودا سوپاسگوزارێکی زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 159,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَآ أَنزَلْنَا مِنَ ٱلْبَيِّنَٰتِ وَٱلْهُدَىٰ مِنۢ بَعْدِ مَا بَيَّنَّٰهُ لِلنَّاسِ فِى ٱلْكِتَٰبِ أُو۟لَٰٓئِكَ يَلْعَنُهُمُ ٱللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ ٱللَّٰعِنُونَ",
    "english": "Indeed, those who conceal what We sent down of clear proofs and guidance after We made it clear for the people in the Scripture - those are cursed by Allah and cursed by those who curse,",
    "asan": "به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی كه به‌رنامه و ڕێنمووییه‌كانی ئاشكرای ڕه‌وانه كراوی ئێمه ده‌شارنه‌وه كه ناردوومانه‌، دوای ئه‌وه‌ی بۆ خه‌ڵكیمان ڕوون كردۆته‌وه له كتێبه‌كاندا، ئا ئه‌وانه خوا نه‌فرینیان لێده‌كات و نه‌فرین كارانیش نه‌فره‌تیان لێده‌كه‌ن",
    "puxt": "  بێ گومان ئه‌وانه‌ی ده‌یشارنه‌وه‌ ئه‌وه‌ی که ‌ناردوومانه‌ته‌ خواره‌وه‌ له‌ ئایه‌تانی ڕۆشن و ڕێنمایی دوای ئه‌وه‌ی که‌ ڕوونمان کردۆته‌وه‌ بۆ خه‌ڵکی له‌ نامه‌(ی ته‌ورات و ئینجیل) دا ئه‌وانه‌ خودا نه‌فره‌تیان لێ ده‌کات وه‌ نه‌فره‌تکه‌رانیش نه‌فره‌تیان لێ ده‌که‌ن.    "
  },
  {
    "number": 160,
    "text": "إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُوا۟ وَأَصْلَحُوا۟ وَبَيَّنُوا۟ فَأُو۟لَٰٓئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ",
    "english": "Except for those who repent and correct themselves and make evident [what they concealed]. Those - I will accept their repentance, and I am the Accepting of repentance, the Merciful.",
    "asan": "جگه له‌وانه‌ی كه ته‌وبه‌یان كردووه و چاكسازیان ئه‌نجامداوه‌و ئه‌و حه‌قیقه‌ت و ڕاستیان ڕوون كردۆته‌وه كه جاران شاردبوویانه‌وه‌، ئا ئه‌وانه گه‌ڕانه‌وه‌كه‌یان لێ وه‌رده‌گرم و ته‌نها منیشم زۆر ته‌وبه وه‌رگرو دلۆڤان و میهره‌بانم",
    "puxt": "  مه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ی که‌ په‌شیمان بووبنه‌وه‌ وه‌ کرده‌وه‌ی باشیان کردبێ و (ئه‌وه‌ی شاردبویانه‌وه‌) ئاشکرایان کردبێ ئا ئه‌وانه‌ په‌شیمانیان لێ گیراده‌که‌م وه‌ هه‌ر منم گیراکه‌ری میهره‌بان.    "
  },
  {
    "number": 161,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ وَمَاتُوا۟ وَهُمْ كُفَّارٌ أُو۟لَٰٓئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ ٱللَّهِ وَٱلْمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلنَّاسِ أَجْمَعِينَ",
    "english": "Indeed, those who disbelieve and die while they are disbelievers - upon them will be the curse of Allah and of the angels and the people, all together,",
    "asan": "به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی كه بێ باوه‌ڕ بوون و به بێ باوه‌ڕی مردوون، ئا ئه‌وانه له‌عنه‌ت و نه‌فرینی خواو فریشته‌كان و هه‌موو خه‌ڵكیان به‌گشتی به‌سه‌ردا داده‌بارێت",
    "puxt": "  به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی بێ بڕوابوون و مردوون و بێ بڕوا بوون ئه‌وانه‌ له‌سه‌ریانه‌ نه‌فرینی خواو فریشته‌کان و خه‌ڵکی به‌تێکڕایی .    "
  },
  {
    "number": 162,
    "text": "خَٰلِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ ٱلْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنظَرُونَ",
    "english": "Abiding eternally therein. The punishment will not be lightened for them, nor will they be reprieved.",
    "asan": "ئه‌وانه به‌و نه‌فرینه‌وه له ئاگری دۆزه‌خدا بۆ هه‌میشه ده‌مێننه‌وه و ئه‌و سزایه‌یان له‌سه‌ر سووك ناكرێت و به چاوی سۆزه‌وه ته‌ماشا ناكرێن",
    "puxt": "  تێیدا ده‌مێننه‌وه‌ به‌هه‌میشه‌یی سزایان له‌سه‌ر سووک ناکرێته‌وه‌ وه‌ دواناخرێن له‌سزا .    "
  },
  {
    "number": 163,
    "text": "وَإِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَٰحِدٌ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلرَّحْمَٰنُ ٱلرَّحِيمُ",
    "english": "And your god is one God. There is no deity [worthy of worship] except Him, the Entirely Merciful, the Especially Merciful.",
    "asan": "خوای ئێوه خوایه‌كی تاك و ته‌نهایه‌، جگه له‌و زاته خوایه‌كی تر نیه‌، هه‌ر ئه‌و خوایه‌ش به‌خشنده‌و میهره‌بان و به‌به‌زه‌ییه",
    "puxt": "  په‌رستراوی ئێوه‌  په‌رستراوێکی تاک و ته‌نهایه‌ هیچ په‌رستراوێکی تر نی یه‌ به‌ته‌نیا ئه‌و نه‌بێت که‌ به‌خشنده‌ی میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 164,
    "text": "إِنَّ فِى خَلْقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَٱخْتِلَٰفِ ٱلَّيْلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱلْفُلْكِ ٱلَّتِى تَجْرِى فِى ٱلْبَحْرِ بِمَا يَنفَعُ ٱلنَّاسَ وَمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن مَّآءٍ فَأَحْيَا بِهِ ٱلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِيفِ ٱلرِّيَٰحِ وَٱلسَّحَابِ ٱلْمُسَخَّرِ بَيْنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلْأَرْضِ لَءَايَٰتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ",
    "english": "Indeed, in the creation of the heavens and earth, and the alternation of the night and the day, and the [great] ships which sail through the sea with that which benefits people, and what Allah has sent down from the heavens of rain, giving life thereby to the earth after its lifelessness and dispersing therein every [kind of] moving creature, and [His] directing of the winds and the clouds controlled between the heaven and the earth are signs for a people who use reason.",
    "asan": "به‌ڕاستی له دروستكردنی ئاسمانه‌كان و زه‌وی و ئاڵو گۆڕی شه‌وو ڕۆژدا و له‌و كه‌شتیانه‌دا كه ده‌گه‌ڕێن به ده‌ریادا و به‌هۆیه‌وه سوود به خه‌ڵكی ده‌گه‌یه‌نن و له‌و ئاوه‌ی كه خوا له ئاسمانه‌وه ده‌یبارێنێت و ئینجا به‌هۆیه‌وه زه‌وی پێ زیندوو ده‌كاته‌وه دوای وشك بوون و مردنی، هه‌روه‌ها جۆره‌ها زینده‌وه‌ر و گیانله‌به‌ر و مارو مێرووی له‌سه‌ر ڕووكاری زه‌ویدا بڵاو كردۆته‌وه و گۆڕاندن و هاتووچۆ پێكردنی باو شه‌ماڵ و ڕاگیر كردنی هه‌وره‌كان له نێوان ئاسمان و زه‌ویدا، ئه‌مانه هه‌موو به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی به‌هێزن بۆ ئه‌وانه‌ی كه عه‌قڵ و بیروهۆشیان ده‌خه‌نه‌كارو بیر له ده‌سه‌ڵاتی بێ سنووری خوا ده‌كه‌نه‌وه",
    "puxt": "  به‌ڕاستی هه‌یه‌ له‌ دروست کردنی ئاسمانه‌کان وزه‌وی و جیاوازی شه‌ووڕۆژ(به‌ کورتی و درێژی) و ئه‌و که‌شتیانه‌ی که‌دێن وده‌چن له‌ده‌ریادا به‌وشتانه‌ که‌قازانج ده‌گه‌یه‌نن به‌خه‌ڵکی وه‌ ئه‌وه‌ی که‌ خوا له‌ئاسمانه‌وه‌ باراندی له‌ ئاو (باران) پاشان زه‌وی پێ زیندوو کرده‌وه‌ (پێ بووژانده‌وه‌) پاش مردنی وه‌ بڵاوی کرده‌وه‌ تێیدا له‌هه‌موو جۆره‌ زینده‌وه‌رێک وه‌  گێڕانی بایه‌کان(به‌ هه‌موولایه‌کدا) وه‌ ئه‌و هه‌ورانه‌ی ڕام کراوون له‌ناوه‌ندی ئاسمان و زه‌وی دا چه‌ند به‌ڵگه‌ن بۆ که‌سانێک که‌ تێبگه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 165,
    "text": "وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓا۟ أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّهِ وَلَوْ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓا۟ إِذْ يَرَوْنَ ٱلْعَذَابَ أَنَّ ٱلْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلْعَذَابِ",
    "english": "And [yet], among the people are those who take other than Allah as equals [to Him]. They love them as they [should] love Allah. But those who believe are stronger in love for Allah. And if only they who have wronged would consider [that] when they see the punishment, [they will be certain] that all power belongs to Allah and that Allah is severe in punishment.",
    "asan": "  وه‌ که‌سانی واهه‌یه‌ له‌ خه‌ڵکی که‌هاوبه‌شی زۆر بۆ خوا په‌یدا ده‌که‌ن خۆشیان ده‌وێن وه‌ک خۆشه‌ویستی(ئیمانداران بۆ) خوا به‌ڵام ئه‌وانه‌ی بڕوایان هێناوه‌ زۆر زیاتر خوایان خۆش ده‌وێت ئه‌گه‌ر ببینن ئه‌وانه‌ی سته‌میان کردوه‌ (به‌ هاوبه‌شی په‌یدا کردن بۆخوا) کاتێک که‌ چاویان ده‌که‌وێت به‌سزا(ی خوا ده‌زانن) که‌ هه‌رچی ده‌سه‌ڵات هه‌یه‌ هه‌مووی بۆ خوایه‌ وه‌ بێگومان سزای خوا زۆر سه‌خته‌.    ",
    "puxt": ""
  },
  {
    "number": 166,
    "text": "إِذْ تَبَرَّأَ ٱلَّذِينَ ٱتُّبِعُوا۟ مِنَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوا۟ وَرَأَوُا۟ ٱلْعَذَابَ وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ ٱلْأَسْبَابُ",
    "english": "[And they should consider that] when those who have been followed disassociate themselves from those who followed [them], and they [all] see the punishment, and cut off from them are the ties [of relationship],",
    "asan": "له‌و كاته‌دا سزای ڕۆژی دوایی ده‌بینن، ئه‌وانه‌ی كه خه‌ڵكی شوێنیان كه‌وتبوون خۆیان به‌ریی ده‌كه‌ن و له شوێنكه‌وته‌كانیان حاشا ده‌كه‌ن، به‌تایبه‌ت كاتێك ئه‌و سزا توندو تیژه ده‌بینن، هه‌موو په‌یوه‌ندیه‌كان ده‌بچڕێت كه له نێوانیاندا هه‌بوو و هیچ به‌ڵگه‌و بیانویه‌كیان به‌ده‌سته‌وه نامێنێت كه خۆیانی پێ ڕزگار بكه‌ن",
    "puxt": "   کاتێک که‌ پێشه‌واکان یه‌خه‌ هه‌ڵئه‌ته‌کێنن له‌وانه‌ی(له‌ دنیادا) دوایان که‌وتوون وه‌ سزایان (به‌چاوی خۆیان) بینی وه‌ هه‌موو په‌یوه‌ندی یه‌کیان بچڕایه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 167,
    "text": "وَقَالَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوا۟ لَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ كَمَا تَبَرَّءُوا۟ مِنَّا كَذَٰلِكَ يُرِيهِمُ ٱللَّهُ أَعْمَٰلَهُمْ حَسَرَٰتٍ عَلَيْهِمْ وَمَا هُم بِخَٰرِجِينَ مِنَ ٱلنَّارِ",
    "english": "Those who followed will say, \"If only we had another turn [at worldly life] so we could disassociate ourselves from them as they have disassociated themselves from us.\" Thus will Allah show them their deeds as regrets upon them. And they are never to emerge from the Fire.",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی كه شوێنكه‌وته بوون ده‌ڵێن: خۆزگه نۆره‌یه‌كمان بۆ بلوایه ئێمه‌ش ئاوا خۆمان به‌ری ده‌كرد له‌وان، هه‌روه‌ك ئه‌وان خۆیان به‌ریی كرد له ئێمه‌، ئا به‌و شێوه‌یه خوا سه‌رئه‌نجامی كارو كرده‌وه‌كانیان نیشان ده‌دات و بۆیان ده‌كاته ئاخ و حه‌سره‌ت له‌سه‌ریان، به‌ڕاستی ئه‌وانه هه‌رگیز له دۆزه‌خ ده‌رچوونیان نییه",
    "puxt": "  وه‌ ئه‌وانه‌ی که‌ دوایان که‌وتبوون وتیان خۆزگه‌ ئێمه‌ بگه‌ڕاینایه‌ته‌وه‌ (بۆ دنیا) تا یه‌خه‌مان لێ هه‌ڵبته‌کاندنایه‌ هه‌ر وه‌ک(ئه‌وان) یه‌خیان له‌ئێمه‌ هه‌ڵته‌کاند ئاوا خوا کرده‌وه‌کانیان نیشان ئه‌دات به‌داخ له‌سه‌ر دڵیان وه‌ ئه‌وان ده‌رچوونیان نیه‌ له‌ ئاگر.    "
  },
  {
    "number": 168,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ كُلُوا۟ مِمَّا فِى ٱلْأَرْضِ حَلَٰلًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا۟ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيْطَٰنِ إِنَّهُۥ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ",
    "english": "O mankind, eat from whatever is on earth [that is] lawful and good and do not follow the footsteps of Satan. Indeed, he is to you a clear enemy.",
    "asan": "ئه‌ی خه‌ڵكینه‌! له ڕزق و ڕۆزی حه‌ڵاڵ و پاكی زه‌وی بخۆن (توخنی قه‌ده‌غه كراوه‌كان مه‌كه‌ون) و شوێن هه‌نگاوه‌كانی شه‌یتان مه‌كه‌ون، چونكه بێگومان ئه‌و دوژمنێكی ئاشكراتانه",
    "puxt": "  ئه‌ی خه‌ڵکینه‌ بخۆن له‌وه‌ی که‌له‌ زه‌ویی دایه‌ به‌حه‌ڵاڵی و پاکی وه‌ دوای هه‌نگاوه‌کانی شه‌یتان مه‌که‌وون به‌ڕاستی شه‌یتان دوژمنێکی ئاشکراتانه‌.    "
  },
  {
    "number": 169,
    "text": "إِنَّمَا يَأْمُرُكُم بِٱلسُّوٓءِ وَٱلْفَحْشَآءِ وَأَن تَقُولُوا۟ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ",
    "english": "He only orders you to evil and immorality and to say about Allah what you do not know.",
    "asan": "بێگومان ئه‌و شه‌یتانه هه‌ر فه‌رمان به خراپه‌و گوناهو تاوان ده‌كات و هه‌روه‌ها هانتان ده‌دات بۆ وتنی هه‌ندێك شت یان هه‌ڵبه‌ستنی هه‌ندێك گوفتار به‌ده‌م خواوه بێ ئه‌وه‌ی بزانن (كه سه‌رئه‌نجامی ئه‌و كاره‌تان چه‌نده مه‌ترسیداره‌)",
    "puxt": "  به‌ڕاستی (شه‌یتان) فه‌رمانتان پێ ده‌دات به‌تاوان و خراپه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ڵبه‌ستنی شتی وا به‌ده‌م خواوه‌ که‌ نازانن.    "
  },
  {
    "number": 170,
    "text": "وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُوا۟ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُوا۟ بَلْ نَتَّبِعُ مَآ أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ ءَابَآءَنَآ أَوَلَوْ كَانَ ءَابَآؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْـًٔا وَلَا يَهْتَدُونَ",
    "english": "And when it is said to them, \"Follow what Allah has revealed,\" they say, \"Rather, we will follow that which we found our fathers doing.\" Even though their fathers understood nothing, nor were they guided?",
    "asan": "ئه‌گه‌ر به‌و خه‌ڵكه نادانه بوترێت: شوێنی ئه‌و به‌رنامه‌یه بكه‌ون كه له‌لایه‌ن خواوه ڕه‌وانه كراوه‌، ده‌ڵێن: نه‌خێر، هه‌ر شوێنی ئه‌وه ده‌كه‌وین كه باوو باپیرانمان پێوه‌ی ئالووده بوون و له‌سه‌ری ڕاهاتوون، ئایا ئه‌گه‌ر باوو باپیرانیشیان تێ نه‌گه‌یشتوو هیچ نه‌زان و ناشاره‌زاو ڕێنمووییش وه‌رنه‌گرن (هه‌ر شوێنیان ده‌كه‌ون؟!)",
    "puxt": "  کاتێک پێتان بووترێت شوێن ئه‌و (قورئان) ه‌ بکه‌ون که‌ خوا ناردویه‌ته‌ خواره‌وه‌ ده‌ڵێن: نه‌خێر به‌ڵکو شوێن ئه‌وه‌ ده‌که‌وین که‌ باوو باپیرانمان له‌سه‌ری بوون ئه‌گه‌ر چی باوو باپیرانیشمان هیچ تێ نه‌گه‌یشتبن و گوومڕا بووبن *ڕێنمایش وه‌رنه‌گرن  .    "
  },
  {
    "number": 171,
    "text": "وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ كَمَثَلِ ٱلَّذِى يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَآءً وَنِدَآءً صُمٌّۢ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ",
    "english": "The example of those who disbelieve is like that of one who shouts at what hears nothing but calls and cries cattle or sheep - deaf, dumb and blind, so they do not understand.",
    "asan": "نموونه‌ی بێ باوه‌ڕان (له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ردا له‌وه‌ی كه سوود وه‌رناگرن له‌م قورئانه‌) وه‌كو ئه‌و شوانه وایه‌: كه هاوار ده‌كات به‌سه‌ر ئاژه‌ڵه‌كه‌یدا، به‌ڵام تێی ناگه‌ن، ته‌نها ئه‌وه‌یه كه گوێیان له هات و هاوارێكه‌، ئه‌وانه كه‌ڕو لاڵ و كوێرن و ژیری و هۆشمه‌ندیان له ده‌ستداوه",
    "puxt": "  وه‌ نموونه‌ی ئه‌و بێ بڕوایانه‌ وه‌ک یه‌کێک وایه‌ که‌ ده‌نگ له‌ ئاژه‌ڵێک بکات ته‌نیا ده‌نگ و هاواره‌که‌ نه‌بێ هیچ نابیستێ ئه‌مانه‌ که‌ڕن لاڵن ، (له‌ وتنی قسه‌ی دروست) کوێرن(له‌ بینینی ڕێ ی ڕاست) بۆیه‌ تێ ناگه‌ن و ژیر نین.    "
  },
  {
    "number": 172,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ كُلُوا۟ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقْنَٰكُمْ وَٱشْكُرُوا۟ لِلَّهِ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ",
    "english": "O you who have believed, eat from the good things which We have provided for you and be grateful to Allah if it is [indeed] Him that you worship.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌، بخۆن له‌و ڕزق و ڕۆزیه چاك و باشانه‌ی كه پێمان به‌خشیوون و به‌رده‌وام سوپاسگوزاری خوا بكه‌ن ئه‌گه‌ر ئێوه ته‌نها ئه‌و ده‌په‌رستن",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ بڕواتان هێناوه‌ بخۆن له‌و خوارده‌مه‌نی یه‌ پاکانه‌ی کردومانه‌ به‌ڕۆزیتان وه‌ سوپاسی خوا بکه‌ن ئه‌گه‌ر ئێوه‌ هه‌ر ئه‌و ده‌په‌رستن.    "
  },
  {
    "number": 173,
    "text": "إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ ٱلْمَيْتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحْمَ ٱلْخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَيْرِ ٱللَّهِ فَمَنِ ٱضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَآ إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "He has only forbidden to you dead animals, blood, the flesh of swine, and that which has been dedicated to other than Allah. But whoever is forced [by necessity], neither desiring [it] nor transgressing [its limit], there is no sin upon him. Indeed, Allah is Forgiving and Merciful.",
    "asan": "(خوای په‌روه‌ردگار) ته‌نها مرداره‌وه بوو و خوێن و گۆشتی به‌راز و ئه‌و ماڵاتانه‌ی كه ناوی غه‌یری خوایان له‌كاتی سه‌ربڕیندا له‌سه‌ر هێنراوه‌، حه‌رامی كردووه لێتان، جا ئه‌گه‌ر كه‌سێك پێویستی ناچاری كرد به‌خواردنیان بێ زیاده‌ڕه‌وی و له سنوور ده‌رچوون، ئه‌وه هیچ گوناهێكی له‌سه‌رنی یه‌، به‌ڕاستی خوا زۆر لێخۆشبوو به به‌زه‌یی و دلۆڤانه",
    "puxt": "  ئه‌وه‌ی (که‌ خوا) قه‌ده‌غه‌ی کردوه‌ لێتان ته‌نها مرداره‌وه‌ بوو و خوێن (ی ڕه‌وان) و گۆشتی به‌راز و ئه‌وه‌ی که‌ سه‌ر بڕابێ به‌ ناوی غه‌یری خواوه‌ ئینجا هه‌ر که‌سێک ناچار بوو (به‌ خواردنی یه‌کێک له‌مانه‌) به‌بێ یاخی بوون و ده‌رچوون له‌سنوور ئه‌وه‌ هیچ گوناهێکی له‌سه‌ر نی یه‌ بێگومان خوا لێ خۆشبووی میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 174,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلْكِتَٰبِ وَيَشْتَرُونَ بِهِۦ ثَمَنًا قَلِيلًا أُو۟لَٰٓئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ إِلَّا ٱلنَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ يَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ",
    "english": "Indeed, they who conceal what Allah has sent down of the Book and exchange it for a small price - those consume not into their bellies except the Fire. And Allah will not speak to them on the Day of Resurrection, nor will He purify them. And they will have a painful punishment.",
    "asan": "بێگومان ئه‌وانه‌ی نیگای خوا ده‌شارنه‌وه كه له كتێبه‌كانیاندا ڕه‌وانه‌ی كردوون (ته‌ورات و ئینجیل و قورئان) و به‌و شاردنه‌وه‌یه نرخێكی كه‌م به‌ده‌ست ده‌هێنن (ئه‌گه‌ر هه‌موو دنیاشیان ده‌ستكه‌وێت له به‌رامبه‌ریه‌وه هه‌ركه‌مه‌)، ئا ئه‌وانه ته‌نها ئاگر ده‌خۆن و سكیانی لێ پڕ ده‌كه‌ن و له ڕۆژی قیامه‌تدا خوای گه‌وره نایاندوێنێت و خاوێنیان ناكاته‌وه (له چڵك و چه‌په‌ڵی گوناهیان) و هه‌ر سزای به‌ئێشیان بۆ هه‌یه",
    "puxt": "  بێگومان ئه‌وانه‌ی ئه‌و ئایه‌تانه‌ ده‌شارنه‌وه‌ که‌خودا ناردونیه‌ته‌ خواره‌وه‌ له‌ ته‌ورات و ده‌یگۆڕنه‌وه‌ به‌نرخێکی که‌م ئه‌وانه‌ ئاگر نه‌بێت هیچی تر ناچێته‌ سکیانه‌وه‌ وه‌ خوا له‌ڕۆژی دوایی دا قسه‌یان له‌گه‌ڵ ناکات و پاکیان ناکاته‌وه‌ و سزای سه‌ختیان ده‌بێت.    "
  },
  {
    "number": 175,
    "text": "أُو۟لَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشْتَرَوُا۟ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلْهُدَىٰ وَٱلْعَذَابَ بِٱلْمَغْفِرَةِ فَمَآ أَصْبَرَهُمْ عَلَى ٱلنَّارِ",
    "english": "Those are the ones who have exchanged guidance for error and forgiveness for punishment. How patient they are in pursuit of the Fire!",
    "asan": "ئا ئه‌وانه كه‌سانێكن كه گومڕاییان وه‌رگرتووه له باتی هیدایه‌ت و سزایان كڕیوه له باتی چاوپۆشی و لێبووردن، ئای چه‌نده خۆگرن له‌سه‌ر ئاگری دۆزه‌خ",
    "puxt": "  ئا ئه‌وانه‌ که‌سانێکن که‌ گومڕایی یان کڕی به‌ڕێنموونیی وه‌ سزا به‌لێ خۆشبوون ئای چه‌ند خۆڕاگرن له‌سه‌ر ئاگر.    "
  },
  {
    "number": 176,
    "text": "ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلْكِتَٰبَ بِٱلْحَقِّ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخْتَلَفُوا۟ فِى ٱلْكِتَٰبِ لَفِى شِقَاقٍۭ بَعِيدٍ",
    "english": "That is [deserved by them] because Allah has sent down the Book in truth. And indeed, those who differ over the Book are in extreme dissension.",
    "asan": "(ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه‌) له‌به‌ر ئه‌وه‌یه به‌ڕاستی خوا كتێبه پیرۆزه‌كانی به‌حه‌ق و ڕاستی دابه‌زاندووه‌، بێگومان ئه‌وانه‌ش كه ناكۆكیان له‌سه‌ری هه‌یه‌و هه‌ر ڕایان جیاوازه له به‌رامبه‌ر كتێبه ئاسمانیه‌كانه‌وه‌، ئه‌وانه هه‌ر له كێشمه كێش و به‌ربه‌ره‌كانیه‌كی دوور له ڕاستیدان",
    "puxt": "  ئه‌مه‌(هه‌مووی) به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌ که‌ خوا کتێبه‌ (پیرۆزه‌) کانی ناردۆته‌ خواره‌وه‌ به‌ڕاستی وه‌ بێگومان ئه‌وانه‌ی دووبه‌ره‌کی که‌وتن له‌ ته‌وراتدا له‌ دووبه‌ره‌کی یه‌کی (وادان) که‌ دوورن *له‌یه‌ک که‌وتن.    "
  },
  {
    "number": 177,
    "text": "لَّيْسَ ٱلْبِرَّ أَن تُوَلُّوا۟ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ ٱلْمَشْرِقِ وَٱلْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلْبِرَّ مَنْ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَٱلْمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلْكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّۦنَ وَءَاتَى ٱلْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِى ٱلْقُرْبَىٰ وَٱلْيَتَٰمَىٰ وَٱلْمَسَٰكِينَ وَٱبْنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِى ٱلرِّقَابِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَٰهَدُوا۟ وَٱلصَّٰبِرِينَ فِى ٱلْبَأْسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَحِينَ ٱلْبَأْسِ أُو۟لَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُوا۟ وَأُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلْمُتَّقُونَ",
    "english": "Righteousness is not that you turn your faces toward the east or the west, but [true] righteousness is [in] one who believes in Allah, the Last Day, the angels, the Book, and the prophets and gives wealth, in spite of love for it, to relatives, orphans, the needy, the traveler, those who ask [for help], and for freeing slaves; [and who] establishes prayer and gives zakah; [those who] fulfill their promise when they promise; and [those who] are patient in poverty and hardship and during battle. Those are the ones who have been true, and it is those who are the righteous.",
    "asan": "كرداری چاك و كاری باش ته‌نها بریتی نیه له ڕووكردنتان به‌ره‌و ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاوا (چونكه جوله‌كه زۆر له‌سه‌ر گۆڕانی قیبله دووان و پڕو پاگه‌نده‌ی زۆریان كرد)، به‌ڵكو كرداری چاك و كاری باش بریتیه له‌وه‌ی كه ئاده‌میزاد باوه‌ڕی هێنابێت به خواو به ڕۆژی دوایی و به فریشته‌كان و به‌كتێبه‌كان و به پێغه‌مبه‌ران، هه‌روه‌ها ماڵ و سامانی به‌خشی بێت ـ له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویستیدا بۆی ـ به‌خزمان و هه‌تیوان و هه‌ژاران و ڕێبواران و داواكاران و له پێناوی ئازادكرنی به‌نده‌كاندا؛ هه‌روه‌ها نوێژی به‌چاكی ئه‌نجام دابێت و زه‌كاتیشی له ماڵ و سامانی ده‌ركردبێت و ئه‌وانه‌ی وه‌فاداربن به‌په‌یمانه‌كانیان كاتێك په‌یمانیان دابێت، ئه‌وانه‌ش كه له كاتی نه‌داری و هه‌ژاری و نه‌خۆشی و ناخۆشی و كاتی جه‌نگ و شه‌ڕو شۆڕدا ئارامگرن، ئا ئه‌وانه كه‌سانێكن ڕاستیان كردووه و هه‌ر ئه‌وانه‌شن پارێزكارو خواناس و دیندارن",
    "puxt": "  چاکه‌ ئه‌وه‌ نی یه‌ که‌ڕوو بکه‌نه‌ به‌ره‌و ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاوا به‌ڵکو چاکه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ مرۆڤ بڕوای ببێ به‌خوا و ڕۆژی دوایی و فریشته‌کان و کتێبه‌کان و پێغه‌مبه‌ران و دارایی خۆی ببه‌خشێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌خۆشی ده‌وێت به‌خزمان و هه‌تیوان و بێ نه‌وایان (هه‌ژاران) و ڕێبواران و سواڵکه‌ران و له‌ڕێ ی ئازاد کردنی کۆیله‌کاندا وه‌ نوێژی به‌چاکی کردبێت و زه‌کاتی دابێت و په‌یمان به‌جێ هێنه‌ران کاتێک که‌په‌یمانیان دابێت و خۆڕاگران له‌کاتی ته‌نگده‌ستی وه‌ نه‌خۆشی و له‌کاتی جه‌نگدا ئا ئه‌وانه‌ن که‌ڕاستیان کرد وه‌ هه‌رئه‌وانه‌ن پارێزکاران.    "
  },
  {
    "number": 178,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ كُتِبَ عَلَيْكُمُ ٱلْقِصَاصُ فِى ٱلْقَتْلَى ٱلْحُرُّ بِٱلْحُرِّ وَٱلْعَبْدُ بِٱلْعَبْدِ وَٱلْأُنثَىٰ بِٱلْأُنثَىٰ فَمَنْ عُفِىَ لَهُۥ مِنْ أَخِيهِ شَىْءٌ فَٱتِّبَاعٌۢ بِٱلْمَعْرُوفِ وَأَدَآءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَٰنٍ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ ٱعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِيمٌ",
    "english": "O you who have believed, prescribed for you is legal retribution for those murdered - the free for the free, the slave for the slave, and the female for the female. But whoever overlooks from his brother anything, then there should be a suitable follow-up and payment to him with good conduct. This is an alleviation from your Lord and a mercy. But whoever transgresses after that will have a painful punishment.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌، پێویست كراوه له‌سه‌رتان: تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه بۆ كوژراوه‌كان، كه‌سێكی ئازاد به‌كه‌سێكی ئازاد و به‌نده‌ش له جیاتی به‌نده و ئافره‌ت له جیاتی ئافره‌ت (واته هه‌ر كه‌سێك به تاوانی كوشتنی ناحه‌ق هه‌ستا ده‌بێت بكوژرێته‌وه‌)، جا ئه‌وه‌ی چاوپۆشی شتێكی لێكرا له‌لایه‌ن براكه‌یه‌وه‌، با حه‌قداری كوژراوه‌كه چاك ڕه‌فتاربێت له‌گه‌ڵ بكوژه‌كه‌داو بكوژه‌كه به‌جوانی خوێن به‌های كوژراوه‌كه بدات و ئه‌وه كار ئاسانكردن و سۆزو میهره‌بانیه‌كه له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارتانه‌وه (كه له‌جیاتی كوشتنه‌وه خوێنبایی وه‌ربگیرێت) ئه‌وسا ئیتر ئه‌وه‌ی له‌وه‌ودوا ده‌ستدرێژی بكات و له سنوور بترازێت سزای به‌ئێشی بۆ ئاماده‌كراوه",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ بڕواتان هێناوه‌ پێویست کراوه‌ له‌سه‌ر تان تۆڵه ‌سه‌ندن له‌ کوژراواندا(به‌یه‌کسانی) ئازاد به‌ ئازادو به‌نده‌ به‌ به‌نده‌ و ژن به‌ ژن (مێینه‌ به‌ مێینه‌) ئینجا هه‌رکه‌سێک به‌خشرا له‌لایه‌ن برایه‌کی دینیه‌وه‌ به‌به‌شێک(له‌ خوێنه‌که‌) ئه‌بێ(خزمه‌کانی تر) په‌یڕه‌وی بکه‌ن به‌باشی(بکوژیش) به‌چاکی خوێنه‌که‌ بدات ئه‌مه‌ سووک کردنه‌ له‌په‌روه‌ردگارتانه‌وه‌و میهره‌ بانی یه‌ ئینجا هه‌رکه‌سێک دوای ئه‌مه‌ ده‌ست درێژیی کرد بۆئه‌و هه‌یه‌ سزای به‌سوێ، واته‌ سزای به‌ئازار.    "
  },
  {
    "number": 179,
    "text": "وَلَكُمْ فِى ٱلْقِصَاصِ حَيَوٰةٌ يَٰٓأُو۟لِى ٱلْأَلْبَٰبِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ",
    "english": "And there is for you in legal retribution [saving of] life, O you [people] of understanding, that you may become righteous.",
    "asan": "ئه‌ی هۆشمه‌نده‌كان ژیانتان ته‌نها له تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌دایه (له‌و كه‌سانه‌ی خه‌ڵكی به‌ناحه‌ق ده‌كوژن)، بۆ ئه‌وه‌ی ته‌قواو له خوا ترسان ببێته پیشه‌تان و خۆ له ده‌ستدرێژی و تاوان به دوور بگرن",
    "puxt": "  له‌ کوشتنه‌وه‌دا ژیان بۆ ئێوه‌ هه‌یه‌ ئه‌ی هۆشمه‌ندان به‌ڵکو خۆتان بپارێزن .    "
  },
  {
    "number": 180,
    "text": "كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيْرًا ٱلْوَصِيَّةُ لِلْوَٰلِدَيْنِ وَٱلْأَقْرَبِينَ بِٱلْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلْمُتَّقِينَ",
    "english": "Prescribed for you when death approaches [any] one of you if he leaves wealth [is that he should make] a bequest for the parents and near relatives according to what is acceptable - a duty upon the righteous.",
    "asan": "پێویستكراوه له‌سه‌رتان كاتێك یه‌كێكتان مه‌رگی نزیك بوه‌وه‌و سامان و ماڵ و داراییه‌كی به‌جێ ده‌هێشت، با وه‌سیه‌ت بكات كه هه‌ندێكی بدرێت به دایك و باوكی و خزمانی به‌شێوه‌یه‌كی جوان و له‌بارو ئه‌مه پێویست و ئه‌ركه له‌سه‌ر خواناس و پارێزكاران",
    "puxt": "  پێویست کراوه‌ له‌سه‌رتان کاتێک یه‌کێکتان له‌سه‌ره‌مه‌رگدا بوو ئه‌گه‌ر ماڵی له‌پاش به‌جێما وه‌سێت کردن به‌باشی بۆ دایک وباوک وخزمان(ێک که‌ که‌له‌پوریان به‌رنه‌که‌وێ) به‌جوانی وڕێکو پێکی ؟ پێویست کراوه‌ له‌سه‌ر پارێزکاران.    "
  },
  {
    "number": 181,
    "text": "فَمَنۢ بَدَّلَهُۥ بَعْدَمَا سَمِعَهُۥ فَإِنَّمَآ إِثْمُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُۥٓ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "Then whoever alters the bequest after he has heard it - the sin is only upon those who have altered it. Indeed, Allah is Hearing and Knowing.",
    "asan": "جا ئه‌وه‌ی ئه‌و وه‌سیه‌ته ده‌گۆڕێت دوای ئه‌وه‌ی بیستی و به‌باشی وه‌ری گرت، گوناهی ته‌نها له‌سه‌ر ئه‌وانه‌یه كه ده‌یگۆڕن، به‌ڕاستی خوای په‌روه‌ردگار بیسه‌رو زانایه (به گوفتار و نیه‌تیان)",
    "puxt": "  ئینجا هه‌ر که‌سێک وه‌سێته‌که‌ی گۆڕی دوای بیستنی ئه‌وه‌ گوناهی(تاوانی) هه‌ر له‌ ملی ئه‌و که‌سانه‌دایه‌ که‌ ده‌ی گۆڕن بێگومان خواش بیسه‌ری زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 182,
    "text": "فَمَنْ خَافَ مِن مُّوصٍ جَنَفًا أَوْ إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلَآ إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "But if one fears from the bequeather [some] error or sin and corrects that which is between them, there is no sin upon him. Indeed, Allah is Forgiving and Merciful.",
    "asan": "جا هه‌ر كه‌س ده‌ترسا له وه‌سیه‌ت كاره‌كه هه‌ڵه یان گوناهێك یان ماف خۆرییه‌كی ئه‌نجام بدات (گیروگرفت بۆ وه‌ره‌سه دروست بكات) ئینجا ڕێكی خستن، ئه‌وه هیچ گوناهی له‌سه‌رنیه (به‌ڵكو به‌خێرخواز له قه‌ڵه‌م ده‌درێت) به‌ڕاستی خوا زۆر لێخۆشبوو میهره‌بانه",
    "puxt": "  ئینجا هه‌رکه‌سێک ترسا له‌وه‌سیه‌تکار که‌هه‌ڵه‌ یان گوناهێک بکات جا (ئه‌و که‌سه‌) میرات گرانی پێک بێنێ ئه‌وه‌ هیچ گوناهێکی له‌سه‌ر نی یه‌ به‌ڕاستی خودا لێخۆش بوو به‌به‌زه‌یی یه‌ .    "
  },
  {
    "number": 183,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ كُتِبَ عَلَيْكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ",
    "english": "O you who have believed, decreed upon you is fasting as it was decreed upon those before you that you may become righteous -",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه ڕۆژووی ڕه‌مه‌زان له‌سه‌رتان پێویست كراوه هه‌ر وه‌كو له‌سه‌ر گه‌لانی پێش ئێوه پێویست كرابوو، بۆ ئه‌وه‌ی خواناسی و پارێزكاری بكه‌ن",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌وانه‌ی که‌ بڕواتان هێناوه‌ ڕۆژووتان له‌سه‌ر نووسراوه‌ هه‌ر وه‌ک نووسراوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی له‌پێش ئێوه‌ دا بوون به‌ڵکو خۆتان بپارێزن.    "
  },
  {
    "number": 184,
    "text": "أَيَّامًا مَّعْدُودَٰتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُۥ وَأَن تَصُومُوا۟ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ",
    "english": "[Fasting for] a limited number of days. So whoever among you is ill or on a journey [during them] - then an equal number of days [are to be made up]. And upon those who are able [to fast, but with hardship] - a ransom [as substitute] of feeding a poor person [each day]. And whoever volunteers excess - it is better for him. But to fast is best for you, if you only knew.",
    "asan": "چه‌ند ڕۆژێكی ژمێرراوی دیاریكراو (كه مانگی ڕه‌مه‌زانه‌) خۆ ئه‌گه‌ر كه‌سێك له ئێوه نه‌خۆش بوو یان له سه‌فه‌ردا بوو با به ئه‌ندازه‌ی ئه‌و ڕۆژانه‌ی بۆی نه‌گیراوه له ڕۆژانێكی تردا بیانگێڕێته‌وه‌و ئه‌وانه‌ش كه به زه‌حمه‌ت ده‌توانن به‌ڕۆژوو بن (وه‌كو پیره‌مێردو نه‌خۆشه به‌رده‌وامه‌كان) ئه‌وه با ژه‌مێك خواردن ببه‌خشن به هه‌ژارێك، ئه‌وه‌ی زیاتر ببه‌خشێت ئه‌وه باشتره بۆی، بێگومان ئه‌گه‌ر به‌ڕۆژوو بن چاكتره‌و پاداشتی زۆرتره ئه‌گه‌ر بزانن و (بتوانن)",
    "puxt": "  ڕۆژووتان له‌سه‌ر دانرا بۆ چه‌ند ڕۆژێکی دیاری کراوی ژمێراو جاهه‌ر که‌سێک له‌ئێوه‌ نه‌خۆش بوو یان له‌سه‌فه‌ردا بوو(وه ‌به‌ڕۆژوو نه‌بوو) ئه‌وه‌ پێویسته‌ به‌ئه‌ندازه‌ ئه‌و ڕۆژانه‌ی (به‌ڕۆژوو نه‌بووه‌) قه‌زای بکاته‌وه‌ له‌ڕۆژانی تردا وه‌ پێویسته‌ له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ که‌ زۆر به‌ناڕه‌حه‌تی ئه‌توانن به‌ڕۆژوو بن (و به‌ڕۆژوو نابن) بریتی(یان له‌سه‌ره‌) ، که‌خۆراکی هه‌ژارێکه‌ ئینجا هه‌رکه‌سێک زۆرتر بریتی بدات ئه‌وه‌ باشتره‌ بۆی و‌ ئه‌گه‌ر به‌ڕۆژوو بن بۆخۆتان باشتره‌ ئه‌گه‌ر بزانن.    "
  },
  {
    "number": 185,
    "text": "شَهْرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِىٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلْقُرْءَانُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٍ مِّنَ ٱلْهُدَىٰ وَٱلْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا۟ ٱلْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا۟ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ",
    "english": "The month of Ramadhan [is that] in which was revealed the Qur'an, a guidance for the people and clear proofs of guidance and criterion. So whoever sights [the new moon of] the month, let him fast it; and whoever is ill or on a journey - then an equal number of other days. Allah intends for you ease and does not intend for you hardship and [wants] for you to complete the period and to glorify Allah for that [to] which He has guided you; and perhaps you will be grateful.",
    "asan": "مانگی ڕه‌مه‌زان (ئه‌و مانگه‌یه‌) كه قورئانی تیادا هاتۆته خواره‌وه‌، له‌كاتێكدا ئه‌م قورئانه ڕێنموویی به‌خشه به خه‌ڵكی و به‌ڵگه‌ی زۆری تیادایه‌، له ڕێنموویی و جیاكردنه‌وه‌ی ڕاست و ناڕاست و حه‌ق و ناحه‌ق، جا كه‌سێك له ئێوه مانگی ڕه‌مه‌زانی بینی (یان هه‌واڵی بینینی پێدرا)، ده‌با ئه‌و مانگه به‌ڕۆژوو بێت، ئه‌وه‌ش كه نه‌خۆش بێت یان له سه‌فه‌ردا بێت با له‌ڕۆژانی تردا به‌و ئه‌ندازه بیگرێته‌وه‌، چونكه خوا ئاسانكاری بۆ ئێوه ده‌وێت و نایه‌وێت (په‌رستن و فه‌رزه‌كانتان) له‌سه‌ر قورس و گران بكات و بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ماوه دیاریكراوه ته‌واو بكه‌ن و خوا به‌گه‌وره بگرن و سوپاسگوزاریشی بكه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه ڕێنموویی كردوون (سروودی جه‌ژن: الله اكبر الله اكبر الله اكبر، لا اله الا الله والله اكبر، الله اكبر ولله الحمد، به‌جێهێنانی ئه‌م فه‌رمانه خواییه‌یه‌)",
    "puxt": "  مانگی ڕه‌مه‌زان مانگێکه‌ قورئانی تێدا نێرراوه‌ته‌ خواره‌وه‌ به‌ ڕێنما بۆخه‌ڵکی وه‌ به‌ڵگه‌یانی ڕۆشن بۆ ڕێنموونیی و جیاکردنه‌وه‌(ی دروست ونادروست) ئینجا هه‌رکه‌سێک له‌ئێوه‌ مانگی ڕه‌مه‌زانی بینی با به‌ڕۆژوو بێت وه‌ هه‌رکه‌سێک نه‌خۆش بوو یان له‌سه‌فه‌ردا بوو با به‌ئه‌ندازه‌ی ئه‌وڕۆژانه‌ قه‌زای بکاته‌وه‌ له‌چه‌ند ڕۆژێکی تردا خوا ئاسانی ئه‌وێ بۆئێوه‌ وه‌ گرانی ناوێت بۆتان(قه‌زای ڕه‌مه‌زانتان له‌سه‌ر دانرا) تا مانگه‌که‌ (بگرن) به‌ته‌واوی وه‌ به‌گه‌وره‌ ناوی خوا به‌رن له‌سه‌ر ئه‌و ڕێنموونی یه‌ی که‌ کردونی وه‌ تا سوپاسی (خوا) بکه‌ن .    "
  },
  {
    "number": 186,
    "text": "وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا۟ لِى وَلْيُؤْمِنُوا۟ بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ",
    "english": "And when My servants ask you, [O Muhammad], concerning Me - indeed I am near. I respond to the invocation of the supplicant when he calls upon Me. So let them respond to Me [by obedience] and believe in Me that they may be [rightly] guided.",
    "asan": "(ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) ئه‌گه‌ر به‌نده‌كانم پرسیارت لێبكه‌ن ده‌رباره‌م، ئه‌وه من نزیكم لێیانه‌وه‌، به هاناو هاواری دۆعا گۆیانه‌وه ده‌چم هه‌ر كاتێك لێم بپاڕێنه‌وه‌و نزا بكه‌ن، ده‌با ئه‌وانیش به‌ده‌م بانگه‌وازی منه‌وه بێن و باوه‌ڕی دامه‌زراو به من بهێنن، بۆ ئه‌وه‌ی ڕێگای هۆشیاری و ئاگایی بگرنه‌به‌ر (بۆ به‌ده‌ستهێنانی سه‌ربه‌رزی و سه‌رفرازی هه‌ردوو جیهان",
    "puxt": "  هه‌رده‌مێ به‌نده‌کانی من پرسیاریان لێ کردیت ده‌رباره‌ی من ئه‌وا بێگومان من لێیانه‌وه‌ نزیکم گیرا ده‌که‌م نزای نزاکاران هه‌رکاتێک هاوار و نزام لێبکه‌ن ده‌ی با ئه‌وانیش به‌ده‌نگ منه‌وه‌ بێن وه‌ بڕوام پێ بهێنن به‌ڵکو ڕێ ی ڕاست بدۆزنه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 187,
    "text": "أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ ٱلصِّيَامِ ٱلرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَآئِكُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنكُمْ فَٱلْـَٰٔنَ بَٰشِرُوهُنَّ وَٱبْتَغُوا۟ مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَكُمْ وَكُلُوا۟ وَٱشْرَبُوا۟ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ ٱلْخَيْطُ ٱلْأَبْيَضُ مِنَ ٱلْخَيْطِ ٱلْأَسْوَدِ مِنَ ٱلْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا۟ ٱلصِّيَامَ إِلَى ٱلَّيْلِ وَلَا تُبَٰشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَٰكِفُونَ فِى ٱلْمَسَٰجِدِ تِلْكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ",
    "english": "It has been made permissible for you the night preceding fasting to go to your wives [for sexual relations]. They are clothing for you and you are clothing for them. Allah knows that you used to deceive yourselves, so He accepted your repentance and forgave you. So now, have relations with them and seek that which Allah has decreed for you. And eat and drink until the white thread of dawn becomes distinct to you from the black thread [of night]. Then complete the fast until the sunset. And do not have relations with them as long as you are staying for worship in the mosques. These are the limits [set by] Allah, so do not approach them. Thus does Allah make clear His ordinances to the people that they may become righteous.",
    "asan": "له شه‌وگاری ڕه‌مه‌زاندا تێكه‌ڵ بوونتان له‌گه‌ڵ هاوسه‌رانتاندا حه‌ڵاڵكراوه‌، ئه‌وان پۆشاكن بۆ ئێوه و ئێوه‌ش پۆشاكن بۆ ئه‌وان، خوای گه‌وره ده‌یزانی كه ئێوه خۆتان ده‌خه‌ڵه‌تاند (له نزیك بوونه‌وه‌تان له هاوسه‌ره‌كانتانه‌وه‌، چونكه دوودڵ بوون و نه‌تانده‌زانی حه‌ڵاڵه یان نا)، به‌ڵام خوای میهره‌بان تۆبه‌ی لێ وه‌رگرتن و لێتان خۆشبوو، كه‌وابوو له ئێسته به‌دواوه (له شه‌وگاردا) نزیكییان بكه‌ن و ئه‌وه داوابكه‌ن خوا بۆی بڕیار داون (له نه‌وه‌ی چاك و خواناس)، ده بخۆن و بخۆنه‌وه هه‌تا به ڕوونی به‌ره‌به‌یان و سپێده‌تان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت و له ڕۆژهه‌ڵاته‌وه دیارده‌دات و تاریكی شه‌و لاده‌بات، له‌وه‌ودوا ڕۆژووه‌كه‌تان ببه‌نه سه‌ر تا شه‌و دادێت و (خۆرئاوا ده‌بێت) و نزیكیی له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كانتاندا مه‌كه‌ن له كاتێكدا كه ئێوه بڕیاری مانه‌وه‌تان (بۆ خوا په‌رستی) له مزگه‌وته‌كاندا داوه‌، جا ئه‌وانه‌ی كه باسكران چه‌ند سنوورێكی خوان و مه‌یانبه‌زێنن و نزیكیان مه‌كه‌ون، ئا به‌وشێوه‌یه خوا ئایه‌ت و ڕێنمووییه‌كانی خۆی ڕوون ده‌كاته‌وه بۆ خه‌ڵكی بۆ ئه‌وه‌ی پارێزكاری بكه‌ن",
    "puxt": "  ڕێتان پێ دراوه‌ له‌شه‌وانی ڕۆژوو(ی ڕه‌مه‌زان) دا درووست بوون له‌گه‌ڵ ژنه‌کانتان ئه‌وان بۆ ئێوه‌ پۆشاکن وه‌ ئێوه‌ش بۆ ئه‌وان پۆشاکن خوا ده‌یزانی که‌ئێوه‌ ناپاکیتان له‌خۆتان ده‌کرد بۆیه‌ په‌شیمانی لێ گیراکردن وه‌لێتان خۆش بوو ئیتر له‌ئێستاوه‌(به‌ شه‌ودا) بچنه‌ لایان وه‌ به‌دڵ بخوازن ئه‌وی که‌ خوا بۆی نوسیوون(له‌ منداڵ) وه‌ بخۆن و بخۆنه‌وه‌ هه‌تا بۆتان جیا ده‌بێته‌وه‌ ڕوشته‌ی سپی(ڕۆژ) له‌ ڕوشته‌ی ڕه‌ش(ی شه‌و) له‌شه‌به‌قدا له‌پاشان ڕۆژووه‌که‌تان ته‌واو بکه‌ن تاشه‌وی دوایی وه‌مه‌چنه‌لای ژنه‌کانتان له‌کاتێکدا که‌ له‌مزگه‌وتدا مابنه‌وه‌ بۆ خواپه‌رستی ئه‌مانه‌ سنوورانی خودان و نزیکیان مه‌که‌ونه‌وه‌ ئاوا خوا باسی فرمانی خۆی ده‌کات بۆ خه‌ڵکی تا خۆیان بپارێزن.    "
  },
  {
    "number": 188,
    "text": "وَلَا تَأْكُلُوٓا۟ أَمْوَٰلَكُم بَيْنَكُم بِٱلْبَٰطِلِ وَتُدْلُوا۟ بِهَآ إِلَى ٱلْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا۟ فَرِيقًا مِّنْ أَمْوَٰلِ ٱلنَّاسِ بِٱلْإِثْمِ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ",
    "english": "And do not consume one another's wealth unjustly or send it [in bribery] to the rulers in order that [they might aid] you [to] consume a portion of the wealth of the people in sin, while you know [it is unlawful].",
    "asan": "نه‌كه‌ن ماڵ و دارایی یه‌كتر له نێوانتاندا به ناحه‌ق بخۆن (وه‌ك به‌رتیل و سوو، یان داگیركردن و فڕوفێڵ...) نه‌كه‌ن هه‌ندێكی بده‌ن به‌كاربه‌ده‌ستان بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ندێك ماڵی خه‌ڵكی بخۆن له ڕێگه‌ی ناحه‌ق و گوناهه‌وه‌، له كاتێكدا خۆشتان ده‌زانن كه ئه‌و كاره ڕه‌وا نیه",
    "puxt": "  ماڵی یه‌کتری مه‌خۆن له‌ناو خۆتاندا به‌ناڕه‌وا وه‌ به‌(به‌رتییل) مه‌یده‌ن به‌فه‌رمانداران بۆ ئه‌وه‌ی به‌شێک له‌ماڵی خه‌ڵکی بخۆن به‌گوناه‌ له‌ کاتێکدا ئێوه‌ش ده‌زانن.    "
  },
  {
    "number": 189,
    "text": "يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلْأَهِلَّةِ قُلْ هِىَ مَوَٰقِيتُ لِلنَّاسِ وَٱلْحَجِّ وَلَيْسَ ٱلْبِرُّ بِأَن تَأْتُوا۟ ٱلْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَٰكِنَّ ٱلْبِرَّ مَنِ ٱتَّقَىٰ وَأْتُوا۟ ٱلْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَٰبِهَا وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ",
    "english": "They ask you, [O Muhammad], about the new moons. Say, \"They are measurements of time for the people and for Hajj.\" And it is not righteousness to enter houses from the back, but righteousness is [in] one who fears Allah. And enter houses from their doors. And fear Allah that you may succeed.",
    "asan": "پرسیارت لێده‌كه‌ن ده‌رباره‌ی نوێ بوونه‌وه‌ی مانگه‌كان، پێیان بڵێ ئه‌وه بۆ دیاریكردنی كاته‌كانه بۆ خه‌ڵكی و بۆ زانینی كاتی حه‌ج (خوای گه‌وره ڕێكی خستووه‌)، چاكه و چاكه‌كاریش ئه‌وه نیه كه له پشته‌وه خۆتان بكه‌ن به ماڵاندا (كه ئه‌مه كارێك بوو له سه‌رده‌می نه‌فامیدا ئه‌نجام ده‌درا دوای گه‌ڕانه‌وه له حه‌ج) به‌ڵكو چاكه ئه‌وه‌یه كه ئه‌و كه‌سه له خواترس و پارێزكار بێت، له ده‌رگای ماڵه‌كانه‌وه بچنه ژوره‌وه‌، له خوا بترسن بۆ ئه‌وه‌ی سه‌رفراز بن",
    "puxt": "  پرسیارت لێ ده‌که‌ن ده‌رباره‌ی نوێ بونه‌وه‌ی مانگه‌ نوێکان بڵێ ئه‌مانه‌ نیشانه‌ی کاته‌کانن بۆ خه‌ڵکی و بۆ حه‌ج  وه‌چاکه‌ ئه‌وه‌ نی یه‌ که‌له‌پشتی خانووه‌کانه‌وه‌ بچنه‌ ژووره‌وه‌ به‌ڵکو چاکه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و که‌سه‌ پارێزکارو له‌ خوا ترس بێت وه‌بچنه‌ ماڵه‌کان له‌ ده‌رگاکانیه‌وه‌ وه‌ له‌خوا بترسن تا ڕزگار ببن.    "
  },
  {
    "number": 190,
    "text": "وَقَٰتِلُوا۟ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يُقَٰتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوٓا۟ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلْمُعْتَدِينَ",
    "english": "Fight in the way of Allah those who fight you but do not transgress. Indeed. Allah does not like transgressors.",
    "asan": "بجه‌نگن له پێناوی ڕێبازی خوادا دژی ئه‌وانه‌ی كه دژتان ده‌جه‌نگن، نه‌كه‌ن ده‌ستدرێژی بكه‌ن (دژی ژن و مناڵ و ماڵات و... هتد) چونكه به‌ڕاستی خوا ئه‌و ده‌ستدرێژكه‌رانه‌ی خۆش ناوێت",
    "puxt": "  جه‌نگ بکه‌ن له‌ڕێ ی خوادا له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی جه‌نگتان له‌گه‌ڵدا ده‌که‌ن وه‌ده‌ست درێژی مه‌که‌ن به‌ڕاستی خودا ده‌ست درێژی که‌رانی خۆش ناوێت.    "
  },
  {
    "number": 191,
    "text": "وَٱقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُم مِّنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَٱلْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ ٱلْقَتْلِ وَلَا تُقَٰتِلُوهُمْ عِندَ ٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ حَتَّىٰ يُقَٰتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِن قَٰتَلُوكُمْ فَٱقْتُلُوهُمْ كَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "And kill them wherever you overtake them and expel them from wherever they have expelled you, and fitnah is worse than killing. And do not fight them at al-Masjid al- Haram until they fight you there. But if they fight you, then kill them. Such is the recompense of the disbelievers.",
    "asan": "(ده‌ستدرێژكه‌ران) بكوژن له هه‌ر كوێدا ده‌ستان كه‌وتن و ده‌ستان به‌سه‌ریاندا ڕۆیشت و ده‌ریان بكه‌ن له‌و شوێنه‌ی كه ده‌ریان كردوون (كه شاری مه‌ككه بوو)، بێگومان هاوه‌ڵگه‌ری و زۆر كردن له ئیماندار تا پاشگه‌ز ببێته‌وه له ئاینه‌كه‌ی له كوشتن خراپتره‌، مه‌جه‌نگن دژی كافران له سنووری مزگه‌وتی حه‌رام و (كه‌عبه‌)دا هه‌تا ئه‌وان شه‌ڕتان پێ نه‌فرۆشن و نه جه‌نگن دژتان، خۆ ئه‌گه‌ر شه‌ڕیان پێ فرۆشتن و جه‌نگان دژتان ئێوه‌ش بجه‌نگن دژیان، چونكه هه‌ر ئاوایه پاداشتی ئه‌و بێباوه‌ڕانه",
    "puxt": "  بیان کوژن(کافران) له‌هه‌ر شوێنێ ده‌ستان که‌وتن و زاڵ بوون به‌سه‌ریاندا وه‌ ده‌ریان بکه‌ن له‌و شوێنانه‌ی که‌ ئێوه‌یان لێ ده‌رکردوه‌ لادان له‌ ڕێ ی ئایین (ڕێی ئایین گرتن) له‌کوشتن سه‌خت تره‌ جه‌نگیان له‌گه‌ڵ مه‌که‌ن له‌لای مزگه‌وتی که‌عبه‌دا تا ئه‌وان له‌وێدا نه‌جه‌نگن له‌گه‌ڵتان دا ئینجا ئه‌گه‌ر جه‌نگین له‌گه‌ڵتاندا ئێوه‌ش بجه‌نگن له‌گه‌ڵیاندا ئه‌مه‌یه‌ تۆڵی بێ بڕوایان.    "
  },
  {
    "number": 192,
    "text": "فَإِنِ ٱنتَهَوْا۟ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "And if they cease, then indeed, Allah is Forgiving and Merciful.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌وانه كۆڵیانداو شه‌ڕیان وه‌ستان، ئه‌وه خوا زۆر لێبورده و میهره‌بانه",
    "puxt": "  به‌ڵام ئه‌گه‌ر ده‌ستیان هه‌ڵگرت (له‌ چنگ) ئه‌وا خوای گه‌وره‌ لێخۆشبوو میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 193,
    "text": "وَقَٰتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ ٱلدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ ٱنتَهَوْا۟ فَلَا عُدْوَٰنَ إِلَّا عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "Fight them until there is no [more] fitnah and [until] worship is [acknowledged to be] for Allah. But if they cease, then there is to be no aggression except against the oppressors.",
    "asan": "(خۆ ئه‌گه‌ر كافران كۆڵیان نه‌داو هه‌ر جه‌نگان و پیلانیان گێڕا) ئێوه‌ش بجه‌نگن دژیان تا وه‌كو هاوه‌ڵگه‌ری و ئاشوب و ناخۆشی نه‌مێنێت، هه‌روه‌ها تا دین و ئاین و به‌رنامه‌و فه‌رمانڕه‌وایی هه‌ر بۆ خوای گه‌وره بێت، خۆ ئه‌گه‌ر كۆڵیانداو وازیان هێنا، ئه‌وا هیچ جۆره دژایه‌تیه‌كیان نامێنێت ته‌نها دژ به سته‌مكاره‌كانیان نه‌بێت",
    "puxt": "  جه‌نگیان له‌گه‌ڵ بکه‌ن تا دوژمنایه‌تی ئاین نه‌مێنێ وه‌ ئاین و ملکه‌چی هه‌ر بۆ خوا ده‌بێت ئینجا ئه‌گه‌ر ده‌ستیان هه‌ڵگرت ئیتر ده‌ست درێژیی نی یه‌ مه‌گه‌ر له‌سه‌ر سته‌م کاران.    "
  },
  {
    "number": 194,
    "text": "ٱلشَّهْرُ ٱلْحَرَامُ بِٱلشَّهْرِ ٱلْحَرَامِ وَٱلْحُرُمَٰتُ قِصَاصٌ فَمَنِ ٱعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ فَٱعْتَدُوا۟ عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا ٱعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلْمُتَّقِينَ",
    "english": "[Fighting in] the sacred month is for [aggression committed in] the sacred month, and for [all] violations is legal retribution. So whoever has assaulted you, then assault him in the same way that he has assaulted you. And fear Allah and know that Allah is with those who fear Him.",
    "asan": "ڕێزی مانگی حه‌رام په‌یوه‌سته به ڕێز گرتنی ئه‌وان بۆ مانگی حه‌رام (واته‌: ئه‌گه‌ر له‌و مانگانه‌دا جه‌نگان دژتان كه جه‌نگ تیایدا حه‌رامه ئێوه حه‌قی به‌رگریتان هه‌یه‌) و ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر هه‌ر شتێكی حورمه‌تدار ده‌بێت تۆڵه‌ی بسه‌نرێت به‌بێ زیاده‌ڕه‌وی، جا ئه‌وه‌ی كه ده‌ستدرێژی ده‌كاته سه‌رتان، ئێوه‌ش مافتان هه‌یه به‌قه‌ده‌ر ده‌ست درێژییه‌كه‌ی ئه‌و، تۆڵه‌ی خۆتان بكه‌نه‌وه و له خوا بترسن و، چاك بزانن كه به‌ڕاستی خوا یارو یاوه‌ری پارێزكارانه",
    "puxt": "  مانگی ئاگربه‌ست به‌رانبه‌ر به‌ مانگی ئاگربه‌ست شکاندنی هه‌ر ڕێزێکیش تۆڵه‌ی هه‌یه‌ جا هه‌ر که‌سێک ده‌ست درێژی کرده‌ سه‌رتان ئێوه‌ش ده‌ست درێژی بکه‌نه‌ سه‌ری به‌وێنه‌ی ده‌ست درێژ کردنه‌که‌ی ئه‌و بۆ ئێوه‌ وه‌ له‌خوا بترسن وه‌ بزانن که‌خوا له‌گه‌ڵ پارێزکارانه‌.    "
  },
  {
    "number": 195,
    "text": "وَأَنفِقُوا۟ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا تُلْقُوا۟ بِأَيْدِيكُمْ إِلَى ٱلتَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوٓا۟ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلْمُحْسِنِينَ",
    "english": "And spend in the way of Allah and do not throw [yourselves] with your [own] hands into destruction [by refraining]. And do good; indeed, Allah loves the doers of good.",
    "asan": "له ڕێ و ڕێبازی خوادا بۆ ڕه‌زامه‌ندی ئه‌و، ماڵ و سامانتان ببه‌خشن، به‌ده‌ستی خۆتان، خۆتان به‌ره‌و تیاچوون مه‌به‌ن (چونكه ڕه‌زیلی و ده‌ست نوقاوی مایه‌ی تیاچوونه‌)، هه‌میشه خێرو چاكه ئه‌نجام بده‌ن و چاكه‌خواز بن و (ماڵ و سامانتان له پێناوی خوادا ببه‌خشن) چونكه به‌ڕاستی خوا ئه‌و چاكه كارانه‌ی خۆشده‌وێت",
    "puxt": "  وه‌ دارایی خۆتان به‌خت بکه‌ن له‌ ڕێ ی خوادا وه‌ به‌ده‌ستی خۆتان خۆتان مه‌خه‌نه‌ تیاچوونه‌وه‌ وه‌ چاکه‌ بکه‌ن به‌ڕاستی خوا چاکه‌کارانی خۆش ده‌وێت.    "
  },
  {
    "number": 196,
    "text": "وَأَتِمُّوا۟ ٱلْحَجَّ وَٱلْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا ٱسْتَيْسَرَ مِنَ ٱلْهَدْىِ وَلَا تَحْلِقُوا۟ رُءُوسَكُمْ حَتَّىٰ يَبْلُغَ ٱلْهَدْىُ مَحِلَّهُۥ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ بِهِۦٓ أَذًى مِّن رَّأْسِهِۦ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَآ أَمِنتُمْ فَمَن تَمَتَّعَ بِٱلْعُمْرَةِ إِلَى ٱلْحَجِّ فَمَا ٱسْتَيْسَرَ مِنَ ٱلْهَدْىِ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَٰثَةِ أَيَّامٍ فِى ٱلْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَٰلِكَ لِمَن لَّمْ يَكُنْ أَهْلُهُۥ حَاضِرِى ٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلْعِقَابِ",
    "english": "And complete the Hajj and 'umrah for Allah. But if you are prevented, then [offer] what can be obtained with ease of sacrificial animals. And do not shave your heads until the sacrificial animal has reached its place of slaughter. And whoever among you is ill or has an ailment of the head [making shaving necessary must offer] a ransom of fasting [three days] or charity or sacrifice. And when you are secure, then whoever performs 'umrah [during the Hajj months] followed by Hajj [offers] what can be obtained with ease of sacrificial animals. And whoever cannot find [or afford such an animal] - then a fast of three days during Hajj and of seven when you have returned [home]. Those are ten complete [days]. This is for those whose family is not in the area of al-Masjid al-Haram. And fear Allah and know that Allah is severe in penalty.",
    "asan": "حه‌ج و عه‌مره به‌چاكی و ته‌واوی بۆ به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی خوا ئه‌نجام بده‌ن، جا ئه‌گه‌ر ڕێتان لێگیراو ئه‌ركه‌كانتان بۆ ئه‌نجام نه‌درا (به‌هۆی نه‌خۆشی یان هه‌ر هۆیه‌كی تر) ئه‌وه ده‌توانن ماڵاتێك بكه‌ن به‌قوربانی به‌گوێره‌ی توانا، سه‌رتان مه‌تاشن و (ئیحرام مه‌شكێنن) تا قوربانییه‌كه ئه‌نجام نه‌درێت و به‌جێی خۆی نه‌گات، جا هه‌ر كه‌سێكتان نه‌خۆش بوو یان برین و ئازارێك له سه‌ریدا هه‌بوو (پێویست بوو مووی سه‌ری یان هه‌ندێكی لاببات) با فیدیه بدات (كه بریتیه له‌وه‌ی) به‌ڕۆژوو بێت، یان خێرێك یان قوربانیه‌ك بكات، جا هه‌ر كاتێك كه له ئاسووده‌یی و ئاسایدا بوون، ئه‌وه‌ی كه ده‌یه‌وێت نێوان حه‌ج و عه‌مره (ئیحرام بشكێنێت و پۆشاكی ئاسایی له‌به‌ر بكات) ده‌بێت به گوێره‌ی توانای خۆی قوربانییه‌ك بكات، ئه‌وه‌ش كه نه‌یبوو قوربانی بكات، با سێ ڕۆژ له حه‌ج به‌رۆژوو بێت و حه‌وت ڕۆژیش كه گه‌ڕانه‌وه (ناو ماڵ و حاڵی خۆیان) ئه‌وه ده‌كاته‌، ده‌، ڕۆژی ته‌واو، جا ئه‌مه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌یه كه خه‌ڵكی مه‌ككه‌و ده‌ورو به‌ری نین، له خوا بترسن و پارێزكاربن و بزانن كه به‌ڕاستی خوا سزاو تۆڵه‌ی زۆر سه‌خته (له‌وانه‌ی كه سه‌رپێچی ده‌كه‌ن)",
    "puxt": "  حه‌ج و عومره‌ (تان که‌ ده‌ست پێ کرد) ته‌نها بۆ خوا به‌ ته‌واوی بیکه‌ن ئینجا ئه‌گه‌ر هه‌ر ڕێگه‌ نه‌دران (قه‌ده‌غه‌کران) ئه‌وسا چیتان بۆ هه‌ڵسوڕا له‌قوربانی(سه‌ری بڕن) وه‌ سه‌رتان مه‌تاشن تا قوربانیه‌که‌ ده‌گاته‌ جێ ی دیاری کراوی خۆی ئینجا هه‌ر کامێک له‌ ئێوه‌ نه‌خۆش بوو یان ئازارێک له‌سه‌ریدا بوو (ئه‌گه‌ر سه‌ری تاشی) بریتی یه‌ک بدات که‌ ڕۆژوو (ی سێ ڕۆژه‌) یان خێرێک یان قوربانییه‌ک بکات جا کاتێک دڵنیا بوون(ترس نه‌بوو) ئینجا ئه‌و که‌سه‌ی به‌هره‌مه‌ند بوو به‌ به‌جێهێنانی عومره‌ تاکاتی حه‌ج ئه‌وه‌ چی بۆ هه‌ڵسوڕا له‌ قوربانی(بیکات) وه‌ ئه‌گه‌ر یه‌کێک نه‌یبوو با سێ ڕۆژ به‌ڕۆژوو بێت له‌ کاتی حه‌جدا وه‌ حه‌وت ڕۆژ کاتێ گه‌ڕانه‌وه‌ ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ ده‌ ڕۆژی ته‌واو ئه‌مه‌ بۆ که‌سێکه‌ که‌ (خۆی) و که‌س و کاری دانیشتووی ده‌وروبه‌ری (مسجد الحرام) نه‌بێت وه‌ له‌خوا بترسن وه‌ بزانن که‌ به‌ڕاستی خوا خاوه‌نی تۆڵه‌ و سزای سه‌خته‌.    "
  },
  {
    "number": 197,
    "text": "ٱلْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَٰتٌ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِى ٱلْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُوا۟ مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ ٱللَّهُ وَتَزَوَّدُوا۟ فَإِنَّ خَيْرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقْوَىٰ وَٱتَّقُونِ يَٰٓأُو۟لِى ٱلْأَلْبَٰبِ",
    "english": "Hajj is [during] well-known months, so whoever has made Hajj obligatory upon himself therein [by entering the state of ihram], there is [to be for him] no sexual relations and no disobedience and no disputing during Hajj. And whatever good you do - Allah knows it. And take provisions, but indeed, the best provision is fear of Allah. And fear Me, O you of understanding.",
    "asan": "حه‌ج له چه‌ند مانگێکی دیاریکراودایه و (خۆی بۆ ئاماده ده‌کرێت و نیه‌تی لێده‌هێنرێت) جا ئه‌وه‌ی که له‌و مانگانه‌دا ده‌ستبه‌کار بوو و بڕیاریدا حه‌ج بکات، ئه‌وه ده‌بێت نزیکی هاوسه‌ری نه‌که‌وێت و شه‌ڕه چه‌پۆک و گوناهو موجاده‌له و گوفتاری نادروست ئه‌نجام نه‌دات، بێگومان هه‌ر خێرو چاکه‌یه‌ک ئه‌نجام بده‌ن خوا پێی ده‌زانێت و ئاگاداره لێی، به‌رده‌وام هه‌وڵ بده‌ن که زه‌خیره‌و توێشوو بخه‌ن، بێگومان چاکترین زه‌خیره‌ش ته‌قواو پارێزکاریه‌، به‌رده‌وامیش له من بترسن ئه‌ی خاوه‌ن بیرو هۆشه‌کان",
    "puxt": "  کاتی حه‌ج له‌چه‌ند مانگێکی دیاری کراودایه‌ ئینجا هه‌رکه‌سێک له‌م مانگانه‌‌دا حه‌جی له‌سه‌ر خۆی پێویست کرد بائیتر نه‌چێته‌ لای ژن وه‌ به‌دکاری نه‌کات وه‌ ده‌مه‌قاڵه‌ نه‌کات له‌حه‌جدا وه‌ هه‌رچی بکه‌ن له‌چاکه‌ خوا پێ ی ده‌زانێ وه‌ توێشوو(ی پارێزکاری) هه‌ڵبگرن که‌باشترین توێشوو له‌خوا ترسانه‌ وه‌له‌من بترسن ئه‌ی هۆشمه‌ندان.    "
  },
  {
    "number": 198,
    "text": "لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُوا۟ فَضْلًا مِّن رَّبِّكُمْ فَإِذَآ أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَٰتٍ فَٱذْكُرُوا۟ ٱللَّهَ عِندَ ٱلْمَشْعَرِ ٱلْحَرَامِ وَٱذْكُرُوهُ كَمَا هَدَىٰكُمْ وَإِن كُنتُم مِّن قَبْلِهِۦ لَمِنَ ٱلضَّآلِّينَ",
    "english": "There is no blame upon you for seeking bounty from your Lord [during Hajj]. But when you depart from 'Arafat, remember Allah at al- Mash'ar al-Haram. And remember Him, as He has guided you, for indeed, you were before that among those astray.",
    "asan": "هیچ گوناهبار نابن ئه‌گه‌ر له کاتی حه‌جدا له فه‌زڵی په‌روه‌ردگارتان، خۆتان به‌هره‌وه‌ر بکه‌ن (وه‌ک بازرگانی و شت کڕین) هه‌ر کاتێک له عه‌ره‌فات دابه‌زین و گه‌ڕانه‌وه‌، یادی خوا بکه‌ن له‌لای (مشعر الحرام که‌: کێوێکه له داوێنی مزدلفة دا) و یادیشی بکه‌ن وه‌ک چۆن ڕێنموویی کردوون و هیدایه‌تی داوون، چونکه به‌ڕاستی ئێوه پێش ئه‌م ئاین و ڕێنووماییه سه‌رگه‌ردان و گومڕا بوون",
    "puxt": "  گوناهتان له‌سه‌ر نی یه‌ که‌دوای ڕۆزی په‌روه‌ردگارتان بکه‌ون ئینجا کاتێک گه‌ڕانه‌وه‌ له‌عه‌ره‌فات ناوی خوا بێنن له‌لای(مشعر الحرام) دا وه‌یادی خودا بکه‌ن که‌ ڕێنموونی کردن با له‌پێش ئه‌وه‌شا ئێوه‌ له‌ گومڕایان بووبن.    "
  },
  {
    "number": 199,
    "text": "ثُمَّ أَفِيضُوا۟ مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ وَٱسْتَغْفِرُوا۟ ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "Then depart from the place from where [all] the people depart and ask forgiveness of Allah. Indeed, Allah is Forgiving and Merciful.",
    "asan": "له‌وه‌ودوا (روو به قوڕه‌یش و سه‌رکرده و ده‌وڵه‌مه‌ندان ده‌فه‌رموێت): خه‌ڵکی له کوێوه دابه‌زین و گه‌ڕانه‌وه ئێوه‌ش له‌وێوه دابه‌زن و بگه‌ڕێنه‌وه‌و (خۆتان جیامه‌که‌نه‌وه) و داوای لێخۆشبوون له خوا بکه‌ن، چونکه به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارتان زۆر لێخۆشبوو میهره‌بانه",
    "puxt": "  له‌ پاشان بگه‌ڕێنه‌وه‌ له‌وشوێنه‌ی خه‌ڵکی لێ ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ وه‌داوای لێ خۆشبوون بکه‌ن له‌خوا بێگومان خوا لێ خۆشبوو میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 200,
    "text": "فَإِذَا قَضَيْتُم مَّنَٰسِكَكُمْ فَٱذْكُرُوا۟ ٱللَّهَ كَذِكْرِكُمْ ءَابَآءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْرًا فَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِى ٱلدُّنْيَا وَمَا لَهُۥ فِى ٱلْءَاخِرَةِ مِنْ خَلَٰقٍ",
    "english": "And when you have completed your rites, remember Allah like your [previous] remembrance of your fathers or with [much] greater remembrance. And among the people is he who says, \"Our Lord, give us in this world,\" and he will have in the Hereafter no share.",
    "asan": "جا هه‌ر کاتێک ئه‌رک و مه‌ناسیکه‌کانتان به‌جێ هێنا، ئه‌وکاته یادی خوا بکه‌ن هه‌روه‌کو چۆن یادی باو وباپیرانتان ده‌که‌ن (کاتی خۆی عه‌ره‌ب زۆر خۆیان هه‌ڵکێشاوه به باوو باپیریانه‌وه‌و باسیان کردوون) یاخود زۆر زیاتریش له‌وان، جا هه‌ندێک له خه‌ڵکی هه‌یه که ده‌ڵێت: په‌روه‌ردگارا هه‌رچیمان پێ ده‌به‌خشیت له دنیادا پێمان ببه‌خشه‌، بێگومان ئه‌و جۆره که‌سه له قیامه‌تدا بێ به‌هره‌و بێ به‌ش و بێ ڕێزه",
    "puxt": "  ئینجا کاتێک کرده‌وه‌کانی حه‌جتان ته‌واوکرد یادی خوا بکه‌ن وه‌ک ناوبردنتان بۆ باوو باپیرانتان یان زۆرتر له‌ناوی ئه‌وان ئینجا هی وا هه‌یه‌ له‌خه‌ڵکی (هه‌ر داوای دنیا ده‌کات و) ده‌ڵێت خوایه‌ بمانده‌رێ له‌دنیادا وه‌ (ئه‌وانه‌) هیچ به‌شێکیان نی یه‌ له‌ڕۆژی دوایی دا.    "
  },
  {
    "number": 201,
    "text": "وَمِنْهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِى ٱلدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى ٱلْءَاخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ",
    "english": "But among them is he who says, \"Our Lord, give us in this world [that which is] good and in the Hereafter [that which is] good and protect us from the punishment of the Fire.\"",
    "asan": "هه‌شیانه که ده‌ڵێت: په‌روه‌ردگارا له دنیادا خێرو چاکه‌و نازو نیعمه‌تمان پێ ببه‌خشه‌و، له قیامه‌تیشدا له نازو نیعمه‌ته‌کانی به‌هه‌شت به‌هره‌مه‌ندمان بکه‌و، له سزای ئاگری دۆزه‌خ بمانپارێزه",
    "puxt": "  وه‌هی واش هه‌یه‌ ده‌ڵێت خوایه‌ هه‌م له‌دنیا و هه‌م له‌ ڕۆژی دواییدا خێرو خۆشیمان پێ بده‌ وه‌ بمان پارێزه‌ له‌سزای ئاگر.    "
  },
  {
    "number": 202,
    "text": "أُو۟لَٰٓئِكَ لَهُمْ نَصِيبٌ مِّمَّا كَسَبُوا۟ وَٱللَّهُ سَرِيعُ ٱلْحِسَابِ",
    "english": "Those will have a share of what they have earned, and Allah is swift in account.",
    "asan": "ئا ئه‌وانه له هه‌ندێک له‌و کارو کرده‌وانه‌ی که ئه‌نجامیانداوه به‌هره‌وه‌ر ده‌بن له دنیاو قیامه‌تدا و خوا زۆر به خێرایی لێپرسینه‌وه ئه‌نجام ده‌دات (هه‌رکه‌سه به‌و شوێنه ده‌گه‌یه‌نێت که له دنیادا ده‌ست پێشخه‌ری بۆ کردووه‌)",
    "puxt": "  ئا ئه‌وانه‌ به‌شێکیان هه‌یه‌ له‌وه‌ی که‌ کردوویانه‌ وه‌ خوا لێ پرسینه‌وه‌ به‌ زوویی ده‌کات.    "
  },
  {
    "number": 203,
    "text": "وَٱذْكُرُوا۟ ٱللَّهَ فِىٓ أَيَّامٍ مَّعْدُودَٰتٍ فَمَن تَعَجَّلَ فِى يَوْمَيْنِ فَلَآ إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَن تَأَخَّرَ فَلَآ إِثْمَ عَلَيْهِ لِمَنِ ٱتَّقَىٰ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ",
    "english": "And remember Allah during [specific] numbered days. Then whoever hastens [his departure] in two days - there is no sin upon him; and whoever delays [until the third] - there is no sin upon him - for him who fears Allah. And fear Allah and know that unto Him you will be gathered.",
    "asan": "له ڕۆژانێکی دیاریکراودا (که ڕۆژانی جه‌ژنی قوربانه‌) یادی خوا بکه‌ن ئه‌وه‌ی که په‌له بکات و له دوو ڕۆژدا شه‌یتان ڕه‌جم بکات ئه‌وه هیچ گوناهی له‌سه‌رنییه‌، ئه‌وه‌ش دوای بخات و (به سێ ڕۆژ ئه‌نجامی بدات) هه‌رگوناهی له‌سه‌ر نییه‌، به‌تایبه‌ت بۆ ئه‌وانه‌ی که خۆیان له نافه‌رمانی خوا ده‌پارێزن، جا له خوا بترسن و بزانن سه‌رئه‌نجام ئێوه بۆ لای ئه‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌، (له‌به‌رده‌م دادگای ئه‌ودا) کۆ ده‌کرێنه‌وه",
    "puxt": "  ناوی خوا به‌رن(الله‌ اکبر بکه‌ن) له‌چه‌ند ڕۆژێکی دیاری کراودا هه‌رکه‌سێک په‌له‌ بکات له‌ دوو ڕۆژدا(شه‌یتان ڕه‌جم بکات) گوناهی ناگات وه‌ هه‌ر که‌سێکیش دوا بکه‌وێت (سێ ڕۆژ ڕه‌جم بکات) گوناهی له‌سه‌ر نی یه‌ بۆکه‌سێک پارێزکاری بکات له‌(سزای) خوا خۆتان بپارێزن وه‌ بزانن که‌ ئێوه‌ بۆ لای ئه‌و(ئه‌گه‌ڕێنه‌وه‌و) کۆده‌کرێنه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 204,
    "text": "وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يُعْجِبُكَ قَوْلُهُۥ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا وَيُشْهِدُ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا فِى قَلْبِهِۦ وَهُوَ أَلَدُّ ٱلْخِصَامِ",
    "english": "And of the people is he whose speech pleases you in worldly life, and he calls Allah to witness as to what is in his heart, yet he is the fiercest of opponents.",
    "asan": "هه‌ندێ که‌س هه‌ن قسه‌و گوفتارو ده‌م پاراوییان له باره‌ی ژیانی ئه‌م دنیایه‌وه سه‌رسامت ده‌کات، خوایش به شایه‌ت ده‌گرێت و ده‌ڵێت: دڵ و زمانم یه‌کسانن، له کاتێکدا ئه‌و سه‌رسه‌ختترین که‌سه له هه‌موو جۆره دوژمنایه‌تیه‌کدا",
    "puxt": "  وه‌ هی واهه‌یه‌ له‌خه‌ڵکی که‌ به‌ قسه‌ سه‌رسامت ده‌کات له‌م ژیانی دنیادا وه‌ خوا ده‌کات به‌شاهید له‌سه‌ر(ڕاستیی) ئه‌وه‌ی له‌ دڵیایه‌تی که‌چی ئه‌و دوژمنێکی سه‌ر سه‌خته‌.    "
  },
  {
    "number": 205,
    "text": "وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِى ٱلْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ ٱلْحَرْثَ وَٱلنَّسْلَ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلْفَسَادَ",
    "english": "And when he goes away, he strives throughout the land to cause corruption therein and destroy crops and animals. And Allah does not like corruption.",
    "asan": "هه‌ر کاتێک ئه‌و جۆره که‌سه پشتی هه‌ڵکردو ده‌سه‌ڵاتی په‌یدا کرد؛ هه‌وڵ و کۆشش ده‌دات له زه‌ویدا تا ئاشوب به‌رپا بکات و خراپه بڕوێنێت و کشتوکاڵ له‌ناو ببات و پاکتاو کردنی ڕه‌گه‌زی ئه‌نجام بدات، بێگومان خوا فه‌سادو خراپه و تاوانی ناوێت",
    "puxt": "  وه‌کاتێک پشتی هه‌ڵکرد هه‌وڵ ده‌دات له‌ زه‌وی دا (له‌ وڵاتدا) بۆ ئه‌وه‌ی خراپه‌ی تێدا بکات وه‌ کشتوکاڵ و وه‌چه‌و نه‌وه‌ له‌ناو ببات وه‌خوا خراپه‌کاری خۆش ناوێت.    "
  },
  {
    "number": 206,
    "text": "وَإِذَا قِيلَ لَهُ ٱتَّقِ ٱللَّهَ أَخَذَتْهُ ٱلْعِزَّةُ بِٱلْإِثْمِ فَحَسْبُهُۥ جَهَنَّمُ وَلَبِئْسَ ٱلْمِهَادُ",
    "english": "And when it is said to him, \"Fear Allah,\" pride in the sin takes hold of him. Sufficient for him is Hellfire, and how wretched is the resting place.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر پێی بوترێت: له خوا بترسه‌، (هه‌روا بۆت نالوێت)، غه‌ڕڕایی ده‌یگرێت و شانازیی به گوناهو تاوانه‌وه ده‌کات و سوور ده‌بێت له‌سه‌ری، تۆڵه له ئیمانداره دڵسۆزه‌که ده‌سێنێت و تاوانباریشی ده‌کات، جا ئه‌و خوانه‌ناسه دۆزه‌خی به‌سه‌، سوێند به‌خوا ئه‌و دۆزه‌خه شوێن و جێگه‌و لانکه‌یه‌کی ناله‌باره",
    "puxt": "  وه‌ کاتێک پێ ی بووترێت له‌خوا بترسه‌ ده‌مار ده‌یگرێ بۆ به‌د کرداریی جا ئه‌و دۆزه‌خی به‌سه‌ که‌ به‌دترین جێگایه‌.    "
  },
  {
    "number": 207,
    "text": "وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَشْرِى نَفْسَهُ ٱبْتِغَآءَ مَرْضَاتِ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ رَءُوفٌۢ بِٱلْعِبَادِ",
    "english": "And of the people is he who sells himself, seeking means to the approval of Allah. And Allah is kind to [His] servants.",
    "asan": "هه‌ندێ خه‌ڵکیش هه‌ن (پێچه‌وانه‌ی ئه‌وانه‌ی باسکران) خۆیان ده‌فرۆشن بۆ به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی به‌خوا، خوای گه‌وره‌ش به‌سۆزو میهره‌بانه به‌رامبه‌ر به‌رامبه‌ر ئه‌و جۆره به‌ندانه‌ی",
    "puxt": "  وه‌ هی واش هه‌یه‌ له‌ خه‌ڵکی که‌ گیانی خۆی ده‌فرۆشێت بۆ ڕه‌زامه‌ندی خوا  وه‌ خوا میهره‌بانه‌ به‌به‌نده‌کان.    "
  },
  {
    "number": 208,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ ٱدْخُلُوا۟ فِى ٱلسِّلْمِ كَآفَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا۟ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيْطَٰنِ إِنَّهُۥ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ",
    "english": "O you who have believed, enter into Islam completely [and perfectly] and do not follow the footsteps of Satan. Indeed, he is to you a clear enemy.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی ئیمان و باواڕتان هێناوه هه‌ر هه‌مووتان خۆتان بخه‌نه ژێر سایه‌ی ئیسلامه‌وه و به ته‌واوی په‌یڕه‌وی بکه‌ن و شوێنی هه‌نگاوه‌کانی شه‌یتان مه‌که‌ون، چونکه به‌ڕاستی ئه‌و دوژمنی ئاشکراتانه (هه‌میشه ده‌یه‌وێت شه‌ڕو جه‌نگ له نێوان خه‌ڵکیدا به‌رپا بکات و له ئیسلام دووریان بخاته‌وه‌)",
    "puxt": "  ئه‌ی بڕواداران هه‌موو بچنه‌ ناو ئیسلامه‌وه‌ وه‌دوای هه‌نگاوه‌کانی شه‌یتان مه‌که‌ون چونکه‌ بێگومان ئه‌و دوژمنێکی ئاشکراتانه‌.    "
  },
  {
    "number": 209,
    "text": "فَإِن زَلَلْتُم مِّنۢ بَعْدِ مَا جَآءَتْكُمُ ٱلْبَيِّنَٰتُ فَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ",
    "english": "But if you deviate after clear proofs have come to you, then know that Allah is Exalted in Might and Wise.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر لاتانداو هه‌ڵه‌و گوناهتان کرد دوای ئه‌وه‌ی که هه‌موو شتێکتان بۆ ڕوون کرابۆوه‌، ئه‌وه چاک بزانن که خوا به‌ده‌سه‌‌ڵاته (تۆڵه‌تان لێ بسێنێت)و دانایه (په‌له ناکات به‌ڵکو بگه‌ڕێنه‌وه بۆ سه‌ر ڕاسته شه‌قام)",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌گه‌ر لاتاندا(هه‌ڵخلیسکان) دوای ئه‌وه‌ی که‌ نیشانه‌ ئاشکراکانتان بۆهات ئه‌وه‌ چاک بزانن که‌ خوا زاڵ و کار دروسته‌.    "
  },
  {
    "number": 210,
    "text": "هَلْ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن يَأْتِيَهُمُ ٱللَّهُ فِى ظُلَلٍ مِّنَ ٱلْغَمَامِ وَٱلْمَلَٰٓئِكَةُ وَقُضِىَ ٱلْأَمْرُ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرْجَعُ ٱلْأُمُورُ",
    "english": "Do they await but that Allah should come to them in covers of clouds and the angels [as well] and the matter is [then] decided? And to Allah [all] matters are returned.",
    "asan": "ئایا ئه‌وانه‌ی که ڕێبازی ئیسلامیان ناوێت چاوه‌ڕێی چی ده‌که‌ن؟ جگه له هاتنی خوای گه‌وره بۆ لایان له نێو سێبه‌ری په‌ڵه هه‌وری سپی له‌گه‌ڵ فریشته‌کاندا، ئه‌وکاته هه‌موو شتێک کۆتایی پێ هێنرا (ده‌رگای ته‌وبه داخراو کۆتایی به دنیا هات)، ئه‌وسا هه‌موو کارو فرمانێک هه‌ر بۆ لای خوای په‌روه‌ردگار ده‌گه‌ڕێته‌وه",
    "puxt": "  ئایا ئه‌وانه‌ چاوه‌ڕوانن خوایان بۆ بێت له‌ناو چه‌ند پارچه‌ هه‌ورێکی سپی دا هه‌روه‌ها فریشته‌کان(یان بۆبێ) وه‌ کاره‌که‌ کۆتایی پێ بێت وه‌ هه‌موو کارێک هه‌ر بۆلای خوا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 211,
    "text": "سَلْ بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ كَمْ ءَاتَيْنَٰهُم مِّنْ ءَايَةٍۭ بَيِّنَةٍ وَمَن يُبَدِّلْ نِعْمَةَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعْدِ مَا جَآءَتْهُ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلْعِقَابِ",
    "english": "Ask the Children of Israel how many a sign of evidence We have given them. And whoever exchanges the favor of Allah [for disbelief] after it has come to him - then indeed, Allah is severe in penalty.",
    "asan": "(ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) له نه‌وه‌ی ئیسرائیل بپرسه‌: چه‌نده به‌ڵگه‌ی ڕوون و ئاشکرامان پێ به‌خشیوون؟ جا ئه‌وه‌ی نیعمه‌تی خوا بگۆڕێت، (له یه‌کخواناسی لابدات) دوای ئه‌وه‌ی بۆی هاتووه‌، ئه‌وه به‌ڕاستی خوا تۆڵه‌ی زۆر سه‌خت و به ئازاره (له‌و جۆره که‌سانه‌)",
    "puxt": "  ئه‌ی موحه‌ممه‌د(د.خ) له‌نه‌وه‌ی یه‌عقوب بپرسه‌ چه‌ند به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ڕۆشنمان داوه‌ به‌وان وه‌ هه‌ر که‌سێک بیگۆڕێت به‌هره‌ی(ڕێنموونی) خوا دوای ئه‌وه‌ی که‌ده‌ستی که‌وت ئه‌وه‌ بێگومان خودا سزای زۆر سه‌خته‌.    "
  },
  {
    "number": 212,
    "text": "زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا۟ ٱلْحَيَوٰةُ ٱلدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَٱلَّذِينَ ٱتَّقَوْا۟ فَوْقَهُمْ يَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ وَٱللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ",
    "english": "Beautified for those who disbelieve is the life of this world, and they ridicule those who believe. But those who fear Allah are above them on the Day of Resurrection. And Allah gives provision to whom He wills without account.",
    "asan": "ژیانی دنیا ڕازێنراوه‌ته‌وه بۆ بێ باوه‌ڕان (به‌ڵام له‌باتی سوپاسگوزاری) گاڵته ده‌که‌ن به باوه‌ڕداران (له‌به‌ر هه‌ژاری و نه‌داری و که‌م ده‌سه‌ڵاتی)، بێگومان ئه‌وانه‌ی که خاوه‌نی ته‌قواو له خوا ترسان بوون له ڕۆژی قیامه‌تدا له سه‌رویانه‌وه‌ن (له به‌هه‌شتی به‌رزو به‌ریندا، ئه‌وانیش له ناخی دۆزه‌خدان) و خوا (له دنیادا) ڕزق و ڕۆزی ده‌به‌خشێت به هه‌موو که‌س بێ ئه‌وه‌ی گوێ بداته بیرو باوه‌ڕیان",
    "puxt": "  جوان کراوه‌ بۆ بێ بڕوایان(ناسوپاس که‌ران) ژیانی دنیا(به‌ جۆرێک) که‌ گاڵته ‌ده‌که‌ن به‌ بڕواداران(به‌ڵام پایه‌ی) ئه‌وانه‌ی له‌خوا ترسن گه‌لێ به‌رزتره‌ له‌وان له‌ ڕۆژی دواییدا وه‌ خودا ڕزق و ڕۆزی ده‌دات به‌هه‌ر که‌سێک که‌بیه‌وێت به‌بێ شومار.    "
  },
  {
    "number": 213,
    "text": "كَانَ ٱلنَّاسُ أُمَّةً وَٰحِدَةً فَبَعَثَ ٱللَّهُ ٱلنَّبِيِّۦنَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ ٱلْكِتَٰبَ بِٱلْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ ٱلنَّاسِ فِيمَا ٱخْتَلَفُوا۟ فِيهِ وَمَا ٱخْتَلَفَ فِيهِ إِلَّا ٱلَّذِينَ أُوتُوهُ مِنۢ بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ ٱلْبَيِّنَٰتُ بَغْيًۢا بَيْنَهُمْ فَهَدَى ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ لِمَا ٱخْتَلَفُوا۟ فِيهِ مِنَ ٱلْحَقِّ بِإِذْنِهِۦ وَٱللَّهُ يَهْدِى مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٍ مُّسْتَقِيمٍ",
    "english": "Mankind was [of] one religion [before their deviation]; then Allah sent the prophets as bringers of good tidings and warners and sent down with them the Scripture in truth to judge between the people concerning that in which they differed. And none differed over the Scripture except those who were given it - after the clear proofs came to them - out of jealous animosity among themselves. And Allah guided those who believed to the truth concerning that over which they had differed, by His permission. And Allah guides whom He wills to a straight path.",
    "asan": "(له سه‌ره‌تای په‌یدابونی خه‌ڵکیدا، پێش تۆفانه‌که‌ی نوح) خه‌ڵکی یه‌ک ئوممه‌ت بوون و خاوه‌نی ته‌نها بیروباوه‌ڕی یه‌کتاناسین بون، (به‌ڵام به‌ره‌به‌ره لایاندا) خوایش وێڵی نه‌کردن و پێغه‌مبه‌رانی ڕه‌وانه‌کرد، تا مژده‌ده‌رو ترسێنه‌ربن هاوڕێ له‌گه‌ڵ کتێبی ئاسمانیدا، بۆ ڕوون کردنه‌وه‌ی حه‌ق و ڕاستی، تا له‌نێوان خه‌ڵکیدا فه‌رمانڕه‌وایی و دادوه‌ری ئه‌نجام بدات له‌سه‌ر ئه‌و شتانه‌ی که بۆته کێشه‌یان و ڕاو بۆچوونیان له‌سه‌ری جیاوازه‌، که‌سیش جیاوازی و کێشه‌ی له‌سه‌ر به‌رپا نه‌کرد جگه له‌وانه‌ی که ئه‌و کتێبانه‌یان پێ به‌خشراوه (که گاورو جوله‌که‌ن) دوای ئه‌وه‌ی به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ڕوون و ئاشکرایان بۆ هات (که قورئانه‌، ئینجا کێشه و دووبه‌ره‌کیان تێدا دروست بوو)، ئه‌مه‌ش به‌هۆی حه‌ساده‌ت و سته‌م کردنیانه‌وه (بۆیه په‌یڕه‌وی حه‌ق و ڕاستیان نه‌کرد)، ئه‌وسا خوا هیدایه‌ت و ڕێنمووی ئیماندارانی کرد بۆ دۆزینه‌وه‌ی حه‌ق و په‌یڕه‌وی کردنی له نێوان ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ی که ئه‌وان کێشه‌یان له سه‌ری هه‌بوو و خوا ڕێنموویی هه‌رکه‌سێک ده‌کات که بیه‌وێت و (شایسته بێت) بۆ ڕێگه و ڕێبازی ڕاست و دروست",
    "puxt": "  ئاده‌می یه‌ک کۆمه‌ڵ بوون (به‌ سرووشت) ئینجا خودا پێغه‌مبه‌رانی نارد به‌ مژده‌ده‌ر و ترسێنه‌ر وه‌ کتێبی ڕاستی و دروستی له‌گه‌ڵدا ناردونه‌ خواره‌وه‌ تا بڕیار بدات له‌ناو خه‌ڵکی دا له‌و شتانه‌ی که‌ دووبه‌ره‌کی بوون تیایدا وه‌ که‌س دووبه‌ره‌کی نه‌کرد له‌ کتێبی ئاسمانیدا مه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ی که‌ کتێبیان پێ درابوو دوای ئه‌وه‌ی نیشانه‌و به‌ڵگه‌ی ڕۆشنیان بۆ هات به‌هۆی حه‌ساده‌تی ناو خۆیانه‌وه‌ ئینجا خوا خۆی ڕێنموونی بڕوادارانی کرد بۆ ئه‌و ڕێگا ڕاسته‌ی که‌ دووبه‌ره‌کیان تیادا ده‌کرد وه‌ خوا کێ ی بوێ ڕێنموونی ده‌کات بۆ ڕێبازی ڕاست.    "
  },
  {
    "number": 214,
    "text": "أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا۟ ٱلْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ ٱلَّذِينَ خَلَوْا۟ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ ٱلْبَأْسَآءُ وَٱلضَّرَّآءُ وَزُلْزِلُوا۟ حَتَّىٰ يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصْرُ ٱللَّهِ أَلَآ إِنَّ نَصْرَ ٱللَّهِ قَرِيبٌ",
    "english": "Or do you think that you will enter Paradise while such [trial] has not yet come to you as came to those who passed on before you? They were touched by poverty and hardship and were shaken until [even their] messenger and those who believed with him said, \"When is the help of Allah?\" Unquestionably, the help of Allah is near.",
    "asan": "ئایا لاتان وایه هه‌روا به ئاسانی ده‌چنه به‌هه‌شته‌وه (بێ ته‌نگانه و ناخۆشی)؟! مه‌گه‌ر نموونه‌ی ئیماندارانی پێشووتان بۆ باس نه‌کراوه‌، که تووشی شه‌ڕو ناخۆشی و ته‌نگانه‌و گرانی و نه‌داری بوون و ته‌کانیان خواردوه و زۆریان بۆ هاتووه به‌ڕادایه‌ک، هه‌تا پیغه‌مبه‌ره‌که‌یان و ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه له‌گه‌ڵیدا، ده‌یانوت: که‌ی په‌روه‌ردگار سه‌رکه‌وتن ده‌به‌خشێت؟! ئیتر که‌ی خوا یارمه‌تی ده‌نێرێت؟! ئاگاداربن و دڵنیابن به‌ڕاستی یارمه‌تی خوایی زۆر نزیکه‌. له تۆ ده‌پرسن (ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر",
    "puxt": "  ئایا واتان زانییوه‌ که‌ ده‌چنه‌ به‌هه‌شت که‌چی هێشتا نه‌هاتۆته‌ ڕێتان ئه‌وه‌ی تووشی ئه‌وانه‌ بوون که‌ له‌ پێش ئێوه‌دا تێپه‌ڕین(که‌ له‌ ڕێی خوادا) دووچاری سه‌ختی و زه‌ره‌ر و زیان بوون وه‌ زۆر به‌ توندی ته‌کان دران به‌ڕه‌نگێک که‌ پێغه‌مبه‌ر و ئه‌وانه‌ی که‌بڕوایان هێنابوو له‌گه‌ڵیدا ده‌یان وت سه‌رکه‌وتنی خوا که‌ی دێت ئاگادار بن و دڵنیابن به‌ ڕاستی سه‌رکه‌وتنی خوا نزیکه‌.    "
  },
  {
    "number": 215,
    "text": "يَسْـَٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلْ مَآ أَنفَقْتُم مِّنْ خَيْرٍ فَلِلْوَٰلِدَيْنِ وَٱلْأَقْرَبِينَ وَٱلْيَتَٰمَىٰ وَٱلْمَسَٰكِينِ وَٱبْنِ ٱلسَّبِيلِ وَمَا تَفْعَلُوا۟ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ",
    "english": "They ask you, [O Muhammad], what they should spend. Say, \"Whatever you spend of good is [to be] for parents and relatives and orphans and the needy and the traveler. And whatever you do of good - indeed, Allah is Knowing of it.\"",
    "asan": "جه‌نگ له‌سه‌رتان بڕیار دراوه که‌شتێکی گرانه لاتان (ئیماندار به جه‌سته لای گرانه به‌ڵام ڕۆحی پێی ئاسووده‌یه بۆ به‌رگری له ئیسلام و لابردنی کۆسپه‌کان) به‌ڵام له‌وانه‌یه شتێکتان لا ناخۆش بێت که‌چی خێر له‌وه‌دا بێت، هه‌روه‌ها له‌وانه‌یه شتێکتان پێ خۆش بێت که‌چی شه‌ڕ له‌وه‌دا بێت، بێگومان هه‌ر خوا خۆی ده‌زانێت (خێر له چیدایه‌)، ئێوه نایزانن. (جه‌نگ له ئیسلامدا بۆ به‌رهه‌ڵستی کردنی دوژمنانی داگیرکه‌رو دوژمنانی دینه و بۆ لابردنی ئه‌و کۆسپانه‌یه که نایه‌ڵن خه‌ڵک ئازادانه بژین و ئازادانه ئه‌و ڕێبازه هه‌ڵبژێرن که خۆیان قه‌ناعه‌تیان پێیه‌تی، هه‌رگیز بۆ ئه‌وه نیه که به زۆر خه‌ڵک موسوڵمان ببێت و مێژووی ئیسلام شایه‌تی حاڵه‌و ئه‌گه‌ر کارێکی وا ڕووی دابێت ئه‌وه ئاینی ئیسلام لێی به‌رییه‌)",
    "puxt": "  پرسیارت لێ ده‌که‌ن چی ببه‌خشن (له‌ ڕێی خوادا) بڵێ: ئه‌وی ده‌یبه‌خشن له‌ ماڵی پاک و حه‌ڵاڵ با بۆ باوک و دایک و خزمانی نزیک و هه‌تیوان و هه‌ژاران و ڕێبواران بێت وه‌ هه‌رچی بکه‌ن له‌ چاکه‌ ئه‌وه‌ بێگومان خوا ئاگاداره‌ لێ ی.    "
  },
  {
    "number": 216,
    "text": "كُتِبَ عَلَيْكُمُ ٱلْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَىٰٓ أَن تَكْرَهُوا۟ شَيْـًٔا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّوا۟ شَيْـًٔا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَٱللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ",
    "english": "Fighting has been enjoined upon you while it is hateful to you. But perhaps you hate a thing and it is good for you; and perhaps you love a thing and it is bad for you. And Allah Knows, while you know not.",
    "asan": "جەنگتان لەسەر پێویست کرا کەلاتان ناخۆشە وەئەگونجێ شتێکتان پێ ناخۆش بێ کەچی باش وخێر بێت بۆتان وەئەگونجێ شتێکتان پێ خۆش بێ و خراپ بێت بۆتان وە خوا ( چاک وخراپی ئێوە ) ئەزانێت و ئێوە نایزانن    ",
    "puxt": "  جه‌نگتان له‌سه‌ر پێویست کرا که‌لاتان ناخۆشه‌ وه‌ ئه‌گونجێ شتێکتان پێ ناخۆش بێت و باش بێ بۆتان وه‌ ئه‌گونجێ شتێکتان پێ خۆش بێت و خراپ بێ بۆتان وه‌خوا(چاک و خراپی ئێوه‌) ئه‌زانێ و ئێوه‌ نایزانن.    "
  },
  {
    "number": 217,
    "text": "يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهْرِ ٱلْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَكُفْرٌۢ بِهِۦ وَٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِۦ مِنْهُ أَكْبَرُ عِندَ ٱللَّهِ وَٱلْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ ٱلْقَتْلِ وَلَا يَزَالُونَ يُقَٰتِلُونَكُمْ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمْ عَن دِينِكُمْ إِنِ ٱسْتَطَٰعُوا۟ وَمَن يَرْتَدِدْ مِنكُمْ عَن دِينِهِۦ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُو۟لَٰٓئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَٰلُهُمْ فِى ٱلدُّنْيَا وَٱلْءَاخِرَةِ وَأُو۟لَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "They ask you about the sacred month - about fighting therein. Say, \"Fighting therein is great [sin], but averting [people] from the way of Allah and disbelief in Him and [preventing access to] al-Masjid al-Haram and the expulsion of its people therefrom are greater [evil] in the sight of Allah. And fitnah is greater than killing.\" And they will continue to fight you until they turn you back from your religion if they are able. And whoever of you reverts from his religion [to disbelief] and dies while he is a disbeliever - for those, their deeds have become worthless in this world and the Hereafter, and those are the companions of the Fire, they will abide therein eternally.",
    "asan": "پرسیارت لێده‌که‌ن ده‌رباره‌ی جه‌نگ له مانگی حه‌رامدا (که بریتین له ـ ذوالعقدة ـ ذوالحجة ـ محرم ـ ڕجب)، بڵێ: جه‌نگ له‌و جۆره مانگا‌نه‌دا کاره‌سات و هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌یه‌، به‌رهه‌ڵستی ڕێبازی خواو بێ باوه‌ڕی پێی، جه‌نگ له‌مزگه‌وتی حه‌رامدا و ده‌ربه‌ده‌ر کردنی خه‌ڵکه‌که‌ی زۆر گه‌وره‌تره لای خوا (له کوشتنی که‌سێک یان چه‌ند که‌سێک له مانگی حه‌رامدا) هه‌روه‌ها ئازاردانی ئیماندار تا هاوه‌ڵگه‌ر بێت پاشگه‌ز بێته‌وه تاوانێکه له کوشتن گه‌وره‌تره‌، (بێگومان بێ باوه‌ڕان) به‌رده‌وام دژتان ده‌جه‌نگن هه‌تا واتان لێبکه‌ن له دین و ئاینتان پاشگه‌ز ببنه‌وه‌، ئه‌گه‌ر بۆیان بکرێت، جا هه‌ر که‌س له ئێوه پاشگه‌ز بێته‌وه له ئاینه‌که‌ی و به کافریش بمرێت، ئا ئه‌و جۆره که‌سانه کاره‌کانیان پووچه‌ڵ ده‌بێت له دنیاو قیامه‌تدا و ئه‌وانه جێنشینی ناو ئاگری دۆزه‌خن و ژیانی هه‌میشه‌یی تیایدا ده‌به‌نه سه‌ر",
    "puxt": "  پرسیارت لێ ده‌که‌ن ده‌رباره‌ی مانگی حه‌رام جه‌نگ کردن تیایدا بڵێ: جه‌نگ له‌مانگی ئاگر به‌ست دا گوناهێکی گه‌وره‌یه‌ به‌ڵام به‌رهه‌ڵستیی ڕێبازی خوا وه‌بێ بڕوایی پێ ی وه‌(ڕێ گری موسوڵمانان) له‌ مزگه‌وتی حه‌رام و ده‌رکردنی خه‌ڵکی ئه‌و مزگه‌وته‌ لێ ی گه‌وره‌تره‌ لای خوا(له‌ جه‌نگ کردن له‌ مانگی حه‌رامدا) وه‌ هه‌وڵ دان بۆ په‌شیمان کردنه‌وه‌ی موسوڵمان گه‌وره‌تره‌ له‌ (پیاو) کوشتن (له‌و مانگه‌دا) به‌رده‌وام ده‌ست هه‌ڵناگرن و جه‌نگتان له‌گه‌ڵدا ده‌که‌ن تاپه‌شیمانتان بکه‌نه‌وه‌ له‌ دینه‌که‌تان ئه‌گه‌ر بتوانن وه‌ هه‌رکه‌سێک له‌ئێوه‌ له‌دینی خۆی هه‌ڵ بگه‌ڕێته‌وه‌ وه‌ به‌بێ بڕوایی بمرێ ئا ئه‌وانه‌ هه‌موو کرده‌وه‌یه‌کیان پوچ ئه‌بێته‌وه‌ له‌ هه‌ردوو جیهاندا وه‌ ئه‌وانه‌ یارو هاوده‌می ئاگرن  تێیدا ده‌مێننه‌وه‌ به‌ ئێجگاری.    "
  },
  {
    "number": 218,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَٱلَّذِينَ هَاجَرُوا۟ وَجَٰهَدُوا۟ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ أُو۟لَٰٓئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "Indeed, those who have believed and those who have emigrated and fought in the cause of Allah - those expect the mercy of Allah. And Allah is Forgiving and Merciful.",
    "asan": "به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که باوه‌ڕیان هێناوه‌و ئه‌وانه‌ی کۆچ و جیهادو تێکۆشانیان کردووه له پێناو ڕێبازی خوادا، ئا ئه‌وانه به‌هیوا و به‌ته‌مای ڕه‌حمه‌ت و میهره‌بانی خوای په‌روه‌ردگارن، به‌ڕاستی خوایش زۆر لێخۆشبوو و دلۆڤانه",
    "puxt": "  به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی بڕوایان هێنا و ئه‌وانه‌ی کۆچیان کردو تێکۆشان له‌ڕێ ی خوادا ئا ئه‌وانه‌ چاوه‌ڕوانی میهره‌بانی خودان وه‌خوا لێ خۆشبوو میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 219,
    "text": "يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلْخَمْرِ وَٱلْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَآ إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا وَيَسْـَٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ ٱلْعَفْوَ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلْءَايَٰتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ",
    "english": "They ask you about wine and gambling. Say, \"In them is great sin and [yet, some] benefit for people. But their sin is greater than their benefit.\" And they ask you what they should spend. Say, \"The excess [beyond needs].\" Thus Allah makes clear to you the verses [of revelation] that you might give thought.",
    "asan": "پرسیارت لێ ده‌که‌ن ده‌رباره‌ی عه‌ره‌ق و قومار، پێیان بڵێ: له‌و دووانه‌دا تاوان و گوناهێکی گه‌وره هه‌یه‌، هه‌ر چه‌نده چه‌ند سوودێکیشان تێدایه بۆ خه‌ڵکانێک، بێگومان گوناهه‌که‌یان گه‌وره‌تره له که‌ڵک و سوودیان، پرسیارت لێده‌که‌ن که چی ببه‌خشن؟ پێیان بڵێ: هه‌رچیتان لێ زیاده ده‌توانن بیبه‌خشن، ئا به‌و شێوه‌یه خوای گه‌وره ئه‌م به‌ڵگه‌و فه‌رمانانه‌تان بۆ ڕوون و ئاشکرا ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ی بیر بکه‌نه‌وه‌و (واز له‌و شتانه بهێنن که زیانیان زۆرتره له سوودیان، وه‌چی بۆ هه‌ردوو جیهانتان چاکه ئه‌وه بکه‌ن)",
    "puxt": "  پرسیارت لێ ده‌که‌ن ده‌رباره‌ی عه‌ره‌ق و قومار بڵێ: له‌م دوانه‌دا گوناهی گه‌وره‌و چه‌ند قازانجێک هه‌یه‌ بۆ خه‌ڵکی به‌ڵام گوناهه‌که‌یان گه‌وره‌تره‌ له‌ قازانجه‌که‌یان وه‌ پرسیارت لێ ده‌که‌ن چی ببه‌خشن بڵێ: ئه‌وی لێتان زیاده‌، ئاوه‌ها خودا به‌ڵگه‌کان ڕوون ده‌کاته‌وه‌ بۆتان تا بیربکه‌نه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 220,
    "text": "فِى ٱلدُّنْيَا وَٱلْءَاخِرَةِ وَيَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلْيَتَٰمَىٰ قُلْ إِصْلَاحٌ لَّهُمْ خَيْرٌ وَإِن تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَٰنُكُمْ وَٱللَّهُ يَعْلَمُ ٱلْمُفْسِدَ مِنَ ٱلْمُصْلِحِ وَلَوْ شَآءَ ٱللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ",
    "english": "To this world and the Hereafter. And they ask you about orphans. Say, \"Improvement for them is best. And if you mix your affairs with theirs - they are your brothers. And Allah knows the corrupter from the amender. And if Allah had willed, He could have put you in difficulty. Indeed, Allah is Exalted in Might and Wise.",
    "asan": "(ئه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی ئێوه‌ی تێدایه‌) له دنیاو قیامه‌تدا (خوا ڕوونی کردۆته‌وه‌)، هه‌روه‌ها پرسیارت لێده‌که‌ن ده‌رباره‌ی هه‌تیوان (که چۆن بن بۆیان) پێیان بڵێ: چاکسازی و په‌روه‌رده‌کردنیان له هه‌مووشت چاکترو په‌سه‌ندتره‌، خۆ ئه‌گه‌ر تێکه‌ڵاویان بکه‌ن و بیانهێننه ماڵتان ئه‌وانه براتانن (ده‌بێت به‌چاکی چاودێری خۆیان و ماڵیان بکه‌ن) خوایش که‌سانی خراپساز (ئه‌وانه‌ی تۆوی خراپه ده‌چێنن) و چاکسازتان ده‌زانێ و جیای ده‌کاته‌وه‌، ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه باری گران ده‌کردن و مه‌رجی سه‌ختی داده‌نا (ده‌رباره‌ی چاودێری هه‌تیوان)، چونکه به‌ڕاستی خوا باڵاده‌ست و داناو کاربه‌جێ یه",
    "puxt": "  له‌کاری هه‌ردوو جیهانتان وه‌ پرسیارت لێ ده‌که‌ن له‌باره‌ی هه‌تیوان(که‌ چۆن بن له‌گه‌ڵیاندا) بڵێ چاکسازی (تێکه‌ڵاوی کردن) بۆ ئه‌وان چاکتره‌ وه‌ ئه‌گه‌ر تێکه‌ڵ ببن له‌گه‌ڵیاندا(قه‌یناکات چونکه‌) براتانن وه‌خوا ده‌زانێ کێ خراپه‌کارو کێ چاکه‌کاره‌(له‌گه‌ڵ هه‌تیوان) ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه‌ دوچاری ڕه‌نجی ده‌کردن به‌ڕاستی خوا زاڵ و کار دروسته‌.    "
  },
  {
    "number": 221,
    "text": "وَلَا تَنكِحُوا۟ ٱلْمُشْرِكَٰتِ حَتَّىٰ يُؤْمِنَّ وَلَأَمَةٌ مُّؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِّن مُّشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ وَلَا تُنكِحُوا۟ ٱلْمُشْرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤْمِنُوا۟ وَلَعَبْدٌ مُّؤْمِنٌ خَيْرٌ مِّن مُّشْرِكٍ وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ أُو۟لَٰٓئِكَ يَدْعُونَ إِلَى ٱلنَّارِ وَٱللَّهُ يَدْعُوٓا۟ إِلَى ٱلْجَنَّةِ وَٱلْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِۦ وَيُبَيِّنُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ",
    "english": "And do not marry polytheistic women until they believe. And a believing slave woman is better than a polytheist, even though she might please you. And do not marry polytheistic men [to your women] until they believe. And a believing slave is better than a polytheist, even though he might please you. Those invite [you] to the Fire, but Allah invites to Paradise and to forgiveness, by His permission. And He makes clear His verses to the people that perhaps they may remember.",
    "asan": "ئافره‌تانی موشریک و خواناس ماره مه‌که‌ن هه‌تا ئیمان و باوه‌ڕ ده‌هێنن، بێگومان که‌نیزه‌کێکی ئیماندار چاکتره له ئافره‌تێکی موشریک و خوانه‌ناس، هه‌رچه‌نده (جوانییه‌که‌ی، یان سامانه‌که‌ی، یان پله‌و پایه‌که‌ی) سه‌رسامی کردبن و ژن ماره مه‌بڕن له پیاوانی موشریک و خوانه‌ناس هه‌تا ئیمان و باوه‌ڕ ده‌هێنن و به‌ڕاستی به‌نده‌یه‌کی ئیماندار چاکتره له موشریک و خوانه‌ناسێک، هه‌رچه‌نده سه‌رسامی کردبن (قه‌دو قیافه‌و پله‌وپایه‌و سامانه‌که‌ی)، ئائه‌و خوانه‌ناسانه بانگه‌وازی مه‌ردوم ده‌که‌ن به‌ره‌و دۆزه‌خ، خوایش بانگهێشتی مه‌ردومان ده‌کات به‌ره‌و به‌هه‌شت و لێخۆشبوون به فه‌رمان و ئیزنی خۆی (که گوێڕایه‌ڵی ڕێبازه‌که‌یه‌تی) و خوا ئایه‌ته‌کانی (قورئانه‌که‌ی) به‌روونی ده‌خاته به‌رچاو بۆ خه‌ڵکی، بۆ ئه‌وه‌ی یاداوه‌ری وه‌ربگرن و تێبگه‌ن",
    "puxt": "  ژنانی ها‌وبه‌ش په‌یداکه‌ر ماره‌ مه‌که‌ن تابڕوا ده‌هێنن که‌نیزه‌کێکی بڕوادار باشتره‌ له‌ژنه‌ (ئازادێکی) هاوبه‌ش په‌یداکه‌ر با(هاوبه‌ش په‌یداکه‌ره‌که‌)  سه‌رسامیشی کردبن وه‌ ژنانی موسوڵمان ماره‌ مه‌که‌ن له‌هاوبه‌ش په‌یداکه‌ران تابڕوا ده‌هێنن وه‌ کۆیله‌یه‌کی بڕوادار باشتره‌ له‌ (ئازادێکی) هاوبه‌ش په‌یداکه‌ر با سه‌رسامیشی کردبن (به‌ دارایی یا جوانیان) ئه‌وانه‌ بانگ(ی خه‌ڵک) ده‌که‌ن بۆ ناو ئاگر به‌ڵام خوا(خه‌ڵک) بانگ ده‌کات بۆ به‌هه‌شت و لێخۆش بوون به‌فه‌رمانی خۆی وه‌ نیشانه‌کانی خۆی ڕۆشن ده‌کاته‌وه‌ بۆ خه‌ڵکی به‌شکو بیر بکه‌نه‌وه‌ .    "
  },
  {
    "number": 222,
    "text": "وَيَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَٱعْتَزِلُوا۟ ٱلنِّسَآءَ فِى ٱلْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ ٱللَّهُ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِينَ وَيُحِبُّ ٱلْمُتَطَهِّرِينَ",
    "english": "And they ask you about menstruation. Say, \"It is harm, so keep away from wives during menstruation. And do not approach them until they are pure. And when they have purified themselves, then come to them from where Allah has ordained for you. Indeed, Allah loves those who are constantly repentant and loves those who purify themselves.\"",
    "asan": "(ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) پرسیارت لێده‌که‌ن ده‌رباره‌ی (عاده‌تی مانگانه‌ی ئافره‌ت) پێیان بڵێ: ئه‌وه ئازارو زه‌ره‌ره‌، که‌وابوو خۆتان به دوور بگرن له هاوسه‌ره‌کانتان که له‌و حاڵه‌ته‌دا بن و نزیکیان مه‌که‌ون تا پاک ده‌بنه‌وه‌، جاکاتێک پاک و خاوێن بوونه‌‌وه‌و خۆیان شت بچنه لایان، به‌و شێوه‌یه‌ی که خوا فه‌رمانی داوه‌، به‌ڕاستی خوا ته‌وبه‌کاران و پاکانی خۆشده‌وێت (ئه‌وانه‌ی ڕواڵه‌ت و ناوه‌ڕۆکیان پاکه",
    "puxt": "  وه‌ پرسیارت لێ ده‌که‌ن ده‌رباره‌ی حه‌یز بڵێ: حه‌یز ئازاره‌ که‌واته‌ دووربکه‌ونه‌وه‌ له‌ هاوسه‌ره‌کانتان له‌کاتی حه‌یزا وه‌ نزیکیان له‌گه‌ڵدا مه‌که‌ن تا پاک ده‌بنه‌وه‌ که‌ خۆیان شت(دوا پاک بوونه‌وه‌) ئینجا بچنه‌ لایان له‌و شوێنه‌وه‌ که‌ خوا فه‌رمانی پێداوون به‌ڕاستی خوا تۆبه‌ کارانی خۆش ده‌وێت و پاکانی خۆش ده‌وێت.    "
  },
  {
    "number": 223,
    "text": "نِسَآؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ فَأْتُوا۟ حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ وَقَدِّمُوا۟ لِأَنفُسِكُمْ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّكُم مُّلَٰقُوهُ وَبَشِّرِ ٱلْمُؤْمِنِينَ",
    "english": "Your wives are a place of sowing of seed for you, so come to your place of cultivation however you wish and put forth [righteousness] for yourselves. And fear Allah and know that you will meet Him. And give good tidings to the believers.",
    "asan": "ژنانی هاوسه‌رتان کێڵگه‌ن بۆتان و شوێنی چاندنی وه‌چه‌ن، جا به هه‌ر شێوه‌یه‌ک ده‌تانه‌وێت تۆو بوه‌شێننه ناو کێڵگه‌که‌تانه‌وه (به هیوای به‌رهه‌م) و بۆ خۆتان ده‌ست پێشکه‌ری بکه‌ن (سه‌ره‌تا هاوسه‌ری خواناس و چاک هه‌ڵبژێرن، له‌وه‌ودواش دوعاو نزاو خواپه‌رستی به‌رده‌وام فه‌رامۆش مه‌که‌ن)و له خوابترسن و خۆتان له خراپه بپارێزن و چاک بزانن و دڵنیابن که به دیداری خوا شاد ده‌بن و ئه‌م مژده‌یه‌ش بده به ئیمانداران",
    "puxt": "  ژنه‌کانتان کێڵگه‌ی خۆتانن جا تۆو بوه‌شێننه‌ ناو کێڵگه‌که‌تانه‌وه‌ له‌هه‌ر کوێوه‌ ده‌تانه‌وێ وه‌ پێش بخه‌ن بۆخۆتان(کرده‌وه‌ی باش) له‌خوا بترسن وه‌ بزانن دڵنیا بن که‌به‌خزمه‌تی ده‌گه‌ن وه‌ مژده‌ بده‌ به ‌بڕواداران .    "
  },
  {
    "number": 224,
    "text": "وَلَا تَجْعَلُوا۟ ٱللَّهَ عُرْضَةً لِّأَيْمَٰنِكُمْ أَن تَبَرُّوا۟ وَتَتَّقُوا۟ وَتُصْلِحُوا۟ بَيْنَ ٱلنَّاسِ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "And do not make [your oath by] Allah an excuse against being righteous and fearing Allah and making peace among people. And Allah is Hearing and Knowing.",
    "asan": "نه‌که‌ن سوێند خواردن به‌خوا بکه‌نه کۆسپ له‌به‌رامبه‌ر چاکه‌کاری و ئاینداری و ڕێکخستنی خه‌ڵکیدا (واته که‌فاره‌تی سوێنده‌کانتان بده‌ن و له چاکه‌و چاکه‌کاری درێغی مه‌که‌ن) چونکه خوا زۆر بیسه‌رو زانایه",
    "puxt": "  سوێند به‌خوا مه‌که‌ن به‌به‌رهه‌ڵستی ئه‌و شتانه‌ی سوێندتان له‌سه‌ری خواردوه‌ که‌چاکی و پارێزکاری و ڕێکخستنی نێوان خه‌ڵکی یه‌ وه‌ خوا بیسه‌رو زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 225,
    "text": "لَّا يُؤَاخِذُكُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغْوِ فِىٓ أَيْمَٰنِكُمْ وَلَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا كَسَبَتْ قُلُوبُكُمْ وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ",
    "english": "Allah does not impose blame upon you for what is unintentional in your oaths, but He imposes blame upon you for what your hearts have earned. And Allah is Forgiving and Forbearing.",
    "asan": "خوای گه‌وره ئه‌و سوێندانه‌تان لێناگرێت که له ده‌متان ده‌رده‌چێت و له‌سه‌ری ڕاهاتوون، به‌ڵکو له‌سه‌رئه‌وه لێتان ده‌گرێت و موحاسه‌به‌تان ده‌کات که نیه‌تی دڵتانی له‌سه‌ره و خوا لێخۆشبووه (له گوناهه‌که‌تان) و ئارامگرو خۆڕاگره (زوو تۆڵه له یاخی و سوێند خۆران ناسێنێت",
    "puxt": "  خوا سوێندی بێ هووده‌ (له‌ده‌م ده‌رچوون) تان لێ ناگرێ به‌ڵام سوێندێکتان لێ ده‌گرێت به‌ دڵ بتانه‌وێ وه‌خوا لێ خۆشبوو له‌سه‌ر خۆیه‌.    "
  },
  {
    "number": 226,
    "text": "لِّلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِن نِّسَآئِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ",
    "english": "For those who swear not to have sexual relations with their wives is a waiting time of four months, but if they return [to normal relations] - then indeed, Allah is Forgiving and Merciful.",
    "asan": "بۆ ئه‌وانه‌ی که سوێند ده‌خۆن نزیکی هاوسه‌ریان نه‌که‌ون، بۆیان هه‌یه تا چوار مانگ چاوه‌روانی بکه‌ن (ده‌بێت له‌و ماوه‌یه‌دا بڕیاری یه‌کجاری بده‌ن)، خۆ ئه‌گه‌ر ئاشت بوونه‌وه و ڕێککه‌وتن، ئه‌وه خوا لێخۆشبوو و میهره‌بانه",
    "puxt": "  هه‌یه‌ بۆ ئه‌وانه‌ سوێند ده‌خۆن له‌گه‌ڵ ژنه‌کانیان دروست نه‌بن چاوه‌ڕوانیی چوار مانگ بکه‌ن ئینجا ئه‌گه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ (بۆ لای ژنه‌کانیان) ئه‌وا خوا لێ خۆشبوو میهره‌بانه‌.    "
  },
  {
    "number": 227,
    "text": "وَإِنْ عَزَمُوا۟ ٱلطَّلَٰقَ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "And if they decide on divorce - then indeed, Allah is Hearing and Knowing.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر سوور بوون له‌سه‌ر ته‌ڵاق دانیان، ئه‌وه به‌ڕاستی خوا بیسه‌ری (بڕیاریانه‌)و زانایه (به نیه‌تیان)",
    "puxt": "  وه‌ ئه‌گه‌ر بڕیاری ته‌ڵاق دانیان دا ئه‌وا خوا بیسه‌رو زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 228,
    "text": "وَٱلْمُطَلَّقَٰتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَٰثَةَ قُرُوٓءٍ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ فِىٓ أَرْحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤْمِنَّ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِى ذَٰلِكَ إِنْ أَرَادُوٓا۟ إِصْلَٰحًا وَلَهُنَّ مِثْلُ ٱلَّذِى عَلَيْهِنَّ بِٱلْمَعْرُوفِ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ",
    "english": "Divorced women remain in waiting for three periods, and it is not lawful for them to conceal what Allah has created in their wombs if they believe in Allah and the Last Day. And their husbands have more right to take them back in this [period] if they want reconciliation. And due to the wives is similar to what is expected of them, according to what is reasonable. But the men have a degree over them [in responsibility and authority]. And Allah is Exalted in Might and Wise.",
    "asan": "ژنانی ته‌ڵاقدراو، ده‌بێت تا سێ جار عاده‌تی مانگانه چاوه‌ڕێ بکه‌ن و (شوونه‌که‌نه‌وه‌) و حه‌ڵاڵ نیه بۆیان ئه‌وه‌ی خوا له منداڵدانیاندا دروستی کردووه (منداڵ یان حه‌یز) بیشارنه‌وه‌، ئه‌گه‌ر باوه‌ڕیان به خواو به‌رۆژی دوایی دامه‌زراوه‌، (له‌و ماوه‌یه‌دا) هاوسه‌ره‌کانیان شایسته‌ن به‌گێڕانه‌وه‌یان له ماوه‌ی چاوه‌روانی و عیده‌دا، ئه‌گه‌ر ویستیان چاکسازی له ژیانی خۆیاندا بکه‌ن (ئه‌مه‌ش بۆ ته‌ڵاقی ڕه‌جعی یه‌)، ژنان مافیان هه‌یه به‌سه‌ر پیاوانه‌وه به‌وێنه‌ی ئه‌و مافانه‌ی که بۆ پیاوانه له‌سه‌ر ژنان به‌گوێره‌ی باو و نه‌ریتێک که په‌سه‌نده له ئیسلامدا و پیاوان به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه یه‌ک پله‌یان هه‌یه (ئه‌ویش ده‌سه‌ڵاتی گێڕانه‌وه‌ی ژنه‌کانیانه له‌کاتی ته‌ڵاقی ڕه‌جعیدا)و خوا باڵاده‌ست و دانایه (باڵاده‌سته به‌سه‌ر هه‌موواندا و دانایه له دابه‌شکردنی ماف و ئه‌رکه‌کاندا)",
    "puxt": "  وه‌ ژنه ‌ته‌ڵاق دراوه‌کان دان باخۆیاندا ده‌گرن تا ماوه‌ی سێ حه‌یز دروست نی یه‌ بۆ ئه‌وان که‌ بیشارنه‌وه‌ ئه‌وه‌ی خوا له‌ منداڵدانیان دا دروستی کردوه‌(له‌ حه‌یز یا منداڵ) ئه‌گه‌ر بڕوایان هه‌یه‌ به‌خواو به‌ڕۆژیی دوایی وه‌ مێرده‌کانیان شایسته‌ن به‌ گێڕانه‌وه‌یان له‌ عیدده‌دا  ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ به‌ باشی بژین، وه‌  بۆ ژنان هه‌یه‌ به‌سه‌ر مێردیانه‌وه‌ وه‌کو ئه‌وه‌ی که‌ بۆ پیاوان  هه‌یه‌ به‌سه‌ر ژنانه‌وه‌ به‌پێ ی باوونه‌ریتی (په‌سه‌ند) وه‌ پیاوان پله‌یه‌کیان هه‌یه‌ به‌سه‌ر ژنانیانه‌وه‌، وه‌ خوا زاڵ و کار دروسته‌.    "
  },
  {
    "number": 229,
    "text": "ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِ فَإِمْسَاكٌۢ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌۢ بِإِحْسَٰنٍ وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَأْخُذُوا۟ مِمَّآ ءَاتَيْتُمُوهُنَّ شَيْـًٔا إِلَّآ أَن يَخَافَآ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا ٱفْتَدَتْ بِهِۦ تِلْكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَأُو۟لَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ",
    "english": "Divorce is twice. Then, either keep [her] in an acceptable manner or release [her] with good treatment. And it is not lawful for you to take anything of what you have given them unless both fear that they will not be able to keep [within] the limits of Allah. But if you fear that they will not keep [within] the limits of Allah, then there is no blame upon either of them concerning that by which she ransoms herself. These are the limits of Allah, so do not transgress them. And whoever transgresses the limits of Allah - it is those who are the wrongdoers.",
    "asan": "ته‌ڵاقێک (که پیاو بتوانێت هاوسه‌ره‌که‌ی تێدا بگێڕێته‌وه‌) دووجاره‌، دووکه‌ڕه‌ته (پیاو بۆی هه‌یه ته‌ڵاقی هاوسه‌ره‌که‌ی بدات و چاکترین شێوازی ئه‌وه‌یه که له سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ردا (صلی الله علیه وسلم) ڕوون کراوه‌ته‌وه‌)، له‌وه‌ودوا واته بۆ سێهه‌م جار ئیتر ئه‌گه‌ر ده‌یه‌وێت ژیانی هاوسه‌ریی بباته سه‌ر (نابێت ته‌ڵاق بێت به‌ده‌میداو ئه‌گه‌ر هات) ده‌بێت به‌چاکی و به‌ڕێک و پێکی ده‌ست به‌رداری ببێت و بۆتان حه‌ڵاڵ نیه هیچ شتێکیان لێ بسێننه‌وه له ماره‌یی و ئه‌و شتانه‌ی پێتان به‌خشیوون، مه‌گه‌ر بترسن له‌وه‌ی که نه‌توانن سنووره‌کانی خوا چاودێری بکه‌ن و (سته‌م له یه‌ک بکه‌ن)، خۆ ئه‌گه‌ر (ئه‌ی قازییه‌کان، ئه‌ی خێرخوازان) ترسان له‌وه‌ی که ژن ومێرده‌که سنووری خوا ڕاناگرن و (خۆیان گوناهبار ده‌که‌ن) ئه‌وه ئێوه هیچ گوناهبار نابن کاتێک که دڵنیان ئافره‌ته‌که ده‌یه‌وێت (به هه‌ندێک سامان، یان ده‌ست هه‌ڵگرتن له هه‌ندێک ماره‌یی) خۆی ڕزگار بکات، دڵنیابن ئه‌و شتانه‌ی که باسکران سنووره‌کانی خوای په‌روه‌ردگارن، لێی مه‌ترازێن و سنوورشکێنی مه‌که‌ن، ئه‌وه‌ی ده‌ستدرێژی بکاته سه‌ر سنووره‌کانی خوا، ئا ئه‌و جۆره که‌سانه سته‌مکارن",
    "puxt": "  ته‌ڵاقێک که‌ بردنه‌وه‌ی له‌ دواوه‌ بێت دوو جاره‌ دوا ئه‌وه‌ ڕاگرتنه‌ به‌خۆشیی یان به‌ڕه‌ڵاکردنه‌ به‌باشی وه‌ دروست نی یه‌ بۆ ئێوه‌ که‌لێ بسه‌ننه‌وه‌ هیچێک له‌وشتانه‌ی که‌داوتاننێ مه‌گه‌ر هه‌ردوولا بترسن(له‌وه‌ی) که‌ سنووری خوا ڕانه‌گرن جا ئه‌گه‌ر ترسان له‌وه‌ی سنووری خوا ڕانه‌گرن ئه‌وا پیاوو ئافره‌ته‌که‌ گوناهیان ناگات به‌وه‌ که‌ ژنه‌که‌ له‌بریتی خۆی بیدات ئه‌مانه‌ (ی باسکران) سنووری خوان  لێیان ده‌رمه‌چن  وه‌ هه‌رکه‌سێک له‌ سنووری خوا ده‌ربچێت ئا ئه‌وانه‌ سته‌مکارن.    "
  },
  {
    "number": 230,
    "text": "فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُۥ مِنۢ بَعْدُ حَتَّىٰ تَنكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُۥ فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَآ أَن يَتَرَاجَعَآ إِن ظَنَّآ أَن يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ وَتِلْكَ حُدُودُ ٱللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ",
    "english": "And if he has divorced her [for the third time], then she is not lawful to him afterward until [after] she marries a husband other than him. And if the latter husband divorces her [or dies], there is no blame upon the woman and her former husband for returning to each other if they think that they can keep [within] the limits of Allah. These are the limits of Allah, which He makes clear to a people who know.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر (بۆ جاری سێهه‌م، پیاو ژنه‌که‌ی خۆی) ته‌ڵاقدا، ئه‌وه ئیتر جارێکی تر بۆی حه‌ڵاڵ نابێت مه‌گه‌ر دوای ئه‌وه‌ی شوویه‌کی تر بکات و (هاوسه‌ری دووهه‌می به‌شێوه‌یه‌کی ئاسایی ته‌ڵاقی بدات، یان بمرێت)، ئه‌وه بۆیان هه‌یه بگه‌ڕێنه‌وه بۆ لای یه‌کترو (ژیانی ژن و مێردایه‌تی ده‌ست پێبکه‌نه‌وه‌)، ئه‌گه‌ر گومان و ڕایان وابوو ده‌توانن سنووره‌کانی خوا ڕاگرن و (ژیانێکی ئاسوده‌یی ببه‌نه سه‌ر)، جا ئه‌وه‌ی که باسکرا سنووره‌کانی خوای گه‌وره‌ن، ڕوونیان ده‌کاته‌وه بۆ گه‌لێک که بزانن و تێبگه‌ن",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌گه‌ر ته‌ڵاقی (سێهه‌می ) دا ئیتر ئه‌و ژنه‌ بۆ ئه‌و پیاوه‌ دروست نیه‌ هه‌تا شوونه‌کا‌ت به‌ مێردێکی تر(به‌ ئێجگاری) ئینجا ئه‌گه‌ر(مێردی دووه‌م) ته‌ڵاقی دا(یا مرد) ئیتر گوناه نی یه‌ له‌سه‌ر ژن و مێرده‌(کۆنه‌) که‌ بگه‌ڕێننه‌وه‌ لای یه‌کتر (به‌ ماره‌کردنیکی تازه‌) ئه‌گه‌ر بزانن که‌ له‌ سنووری خوا ده‌رناچن ئه‌مانه‌ سنووری خوان ڕوونیان ده‌کاته‌وه‌ بۆ گه‌لێک که‌ تێبگه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 231,
    "text": "وَإِذَا طَلَّقْتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَلَا تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِّتَعْتَدُوا۟ وَمَن يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُۥ وَلَا تَتَّخِذُوٓا۟ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوًا وَٱذْكُرُوا۟ نِعْمَتَ ٱللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمَآ أَنزَلَ عَلَيْكُم مِّنَ ٱلْكِتَٰبِ وَٱلْحِكْمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ",
    "english": "And when you divorce women and they have [nearly] fulfilled their term, either retain them according to acceptable terms or release them according to acceptable terms, and do not keep them, intending harm, to transgress [against them]. And whoever does that has certainly wronged himself. And do not take the verses of Allah in jest. And remember the favor of Allah upon you and what has been revealed to you of the Book and wisdom by which He instructs you. And fear Allah and know that Allah is Knowing of all things.",
    "asan": "کاتێک ژنانی هاوسه‌رتان ته‌ڵاقداو ئه‌وانیش گه‌یشتنه کۆتایی (عیدده‌یان) ئه‌وسا یان بیانهێڵنه‌وه لای خۆتان به‌چاکه و ڕێزه‌وه‌، یان ده‌ست به‌رداریان ببن به چاکه و ڕێزه‌وه‌، مه‌یان هێڵنه‌وه به ئێش و ئازاره‌وه بۆ ئه‌وه‌ی ده‌ست درێژی و سته‌میان لێبکه‌ن، هه‌رکه‌س ئه‌وه بکات ئه‌وه سته‌می له خۆی کردووه‌، نه‌که‌ن ئایه‌ت و ڕێنمووییه‌کانی خوا به‌گاڵته بگرن، یادی نازو نیعمه‌تی خوا بکه‌نه‌وه له‌سه‌رتان، هه‌روه‌ها یادی ئه‌و شتانه بکه‌نه‌وه که له قورئاندا بۆتان ڕه‌وانه کراوه که پڕه له دانایی، له‌کاتێکدا ئامۆژگاریتان ده‌کات به‌وانه و هه‌وڵ بده‌ن خواناس و ئاین په‌روه‌ر بن و چاک بزانن که‌: به‌ڕاستی، خوا به هه‌موو شتێک زانایه",
    "puxt": "  کاتێک ژنانی هاوسه‌رتان ته‌ڵاق دا و گه‌یشتن به‌ ئاخرو ئۆخری عیدده‌یان ڕایان بگرنه‌وه‌ به‌خۆشیی یان به‌ره‌ڵایان بکه‌ن به‌باشی ڕایان مه‌گرنه‌وه‌ به‌ئێش و ئازاره‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی سته‌میان لێ بکه‌ن هه‌رکه‌سێک کاری وابکات ئه‌وه‌سته‌می له‌خۆی کردوه‌ ،وه‌ گاڵته‌ به‌فه‌رمووده‌کانی خوا مه‌که‌ن و بیربکه‌نه‌وه‌ له‌ چاکه‌ی خوا له‌گه‌ڵتاندا و ئه‌وه‌ی که‌به‌سه‌ریدا ڕشتوون له‌قورئان و فه‌رمووده‌ی به‌جێ به‌وه‌ ئامۆژگاریتان ده‌کات وه‌ له‌خوا بترسن وه‌بزانن که‌خوا به‌هه‌موو شت زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 232,
    "text": "وَإِذَا طَلَّقْتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحْنَ أَزْوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوْا۟ بَيْنَهُم بِٱلْمَعْرُوفِ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمْ يُؤْمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ ذَٰلِكُمْ أَزْكَىٰ لَكُمْ وَأَطْهَرُ وَٱللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ",
    "english": "And when you divorce women and they have fulfilled their term, do not prevent them from remarrying their [former] husbands if they agree among themselves on an acceptable basis. That is instructed to whoever of you believes in Allah and the Last Day. That is better for you and purer, and Allah knows and you know not.",
    "asan": "هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر ژنانتان ته‌ڵاقداو گه‌یشتنه کۆتایی عاده‌ی مانگانه‌یان، ئێوه (ئه‌ی که‌سوکاری ژن) مه‌بنه کۆسپ له ڕێگه‌یاندا ئه‌گه‌ر ویستیان شوو بکه‌نه‌وه به هاوسه‌ره‌کانیان، (یاخود ویستیان شوویه‌کی تر بکه‌ن)، کاتێک ئه‌وان له نێوان خۆیاندا ڕه‌زامه‌ندییان نواند به شێوه‌یه‌کی جوان، ئه‌م (فه‌رمان و ڕێنمووییانه‌) ئامۆژگاری ئه‌و که‌سانه‌ی پێ ده‌کرێت له ئێوه که باوه‌ڕی به خواو ڕۆژی قیامه‌ت هه‌بێت، ئه‌و جۆره ڕه‌فتار و کرده‌وانه‌تان جوانترو په‌سه‌ندترو خاوێنتره‌، خوای په‌روه‌ردگاریش چاک ده‌زانێرت (چی خێره بۆتان) و ئێوه نایزانن و ده‌رکی ناکه‌ن",
    "puxt": "  کاتێک ژنتان ته‌ڵاق دا عیدده‌یان ته‌واو بوو ئیتر قه‌ده‌غه‌یان(به‌رگرییان) مه‌که‌ن که‌ شووبکه‌ن به‌مێرده‌کانیان ئه‌گه‌ر ڕێک که‌وتن له‌ناو خۆیاندا به‌باشی ئه‌مه‌ په‌ندی پێ دا ئه‌درێ بۆئه‌و که‌سه‌ی که‌بڕوای به‌خواو به‌ڕۆژی دوایی بێت له‌ ئێوه‌ ئه‌م په‌ند وه‌رگرتنه‌تان باشتره‌و پاکتره‌ چونکه‌ خوا ده‌زانێ و ئێوه‌ نایزانن.    "
  },
  {
    "number": 233,
    "text": "وَٱلْوَٰلِدَٰتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَٰدَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَن يُتِمَّ ٱلرَّضَاعَةَ وَعَلَى ٱلْمَوْلُودِ لَهُۥ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِٱلْمَعْرُوفِ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَهَا لَا تُضَآرَّ وَٰلِدَةٌۢ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَّهُۥ بِوَلَدِهِۦ وَعَلَى ٱلْوَارِثِ مِثْلُ ذَٰلِكَ فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَن تَرَاضٍ مِّنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا وَإِنْ أَرَدتُّمْ أَن تَسْتَرْضِعُوٓا۟ أَوْلَٰدَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِذَا سَلَّمْتُم مَّآ ءَاتَيْتُم بِٱلْمَعْرُوفِ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ",
    "english": "Mothers may breastfeed their children two complete years for whoever wishes to complete the nursing [period]. Upon the father is the mothers' provision and their clothing according to what is acceptable. No person is charged with more than his capacity. No mother should be harmed through her child, and no father through his child. And upon the [father's] heir is [a duty] like that [of the father]. And if they both desire weaning through mutual consent from both of them and consultation, there is no blame upon either of them. And if you wish to have your children nursed by a substitute, there is no blame upon you as long as you give payment according to what is acceptable. And fear Allah and know that Allah is Seeing of what you do.",
    "asan": "دایکان (ته‌ڵاقدراو بن یان نه‌ء) دوو ساڵی ته‌واو با شیر به منداڵه‌کانیان بده‌ن بۆ هه‌ر که‌س که ده‌یه‌وێت شیری ته‌واو بدات و پێویسته له‌سه‌ر ئه‌و که‌سه‌ی خاوه‌نی منداڵه‌که‌یه (واته باوکی یان به‌خێوکه‌ری) ڕزق و ڕۆزی و پۆشاک به شێوه‌یه‌کی جوان و په‌سه‌ندی ئایین ئاماده بکات، ئه‌رک له‌سه‌ر هیچ که‌س دانانرێت جگه له توانای خۆی، نابێت هیچ دایکێک زیانی پێ بگه‌یه‌نرێت به‌هۆی منداڵه‌که‌یه‌وه‌، هه‌روه‌ها باوکیشی نابێت زیانی پێ بگه‌یه‌نرێت به‌هۆیمنداڵه‌که‌یه‌وه و له‌سه‌ر میراتگری منداڵه‌که‌شه وێنه‌ی ئه‌و مافانه‌ی که باسکران، خۆ ئه‌گه‌ر دایک و باوک هه‌ر کاتێک به ڕه‌زامه‌ندی و پرس و ڕای هه‌ردوولایان ویستیان منداڵه‌که‌یان له شیر ببڕنه‌وه‌، ئه‌وه قه‌یناکات و هیچ گوناهیان له‌سه‌ر نی یه له‌و باره‌یه‌وه‌، خۆ ئه‌گه‌ر ویستتان دایه‌ن بۆ شیر پێدانی منداڵه‌کانتان بگرن، ئه‌وه‌ش قه‌یناکات و هیچ گوناهتان له‌سه‌ر نی یه‌، به‌مه‌رجێک ماف و کرێیان به‌جوانی و شایسته پێ بده‌ن، له خوا بترسن و پارێزکاربن و چاک بزانن به‌ڕاستی خوا زۆر بینایه به‌و کارو کرده‌وانه‌ی که ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  دایکان شیرده‌ده‌ن به‌منداڵه‌کانیان دوو ساڵی ته‌واو(ئه‌مه‌ ) بۆکه‌سێکه‌ که‌ بیه‌وێت شیری ته‌واو بدات له‌سه‌ر باوکه‌که‌یه‌ ڕۆزی و کاڵای دایکه‌کان به‌باشی هیچ که‌سێک له‌توانای خۆی زیاتر داوای لێ ناکرێت با زیان نه‌گه‌یه‌ندرێ به‌هیچ دایکێک به‌هۆی منداڵه‌که‌یه‌وه‌ ، وه‌ به‌هیچ باوکێک به‌هۆی ‌منداڵه‌که‌یه‌وه‌، وه‌(ئه‌گه‌ر باوکه‌که‌ مرد) له‌سه‌ر که‌له‌پوور گره‌ وه‌کو ئه‌وه‌ی(پێشوو) ئینجا ئه‌گه‌ر ویستیان(منداڵه‌که‌) له‌شیر بیبڕنه‌وه‌(له‌پێش دوو ساڵه‌که‌دا) به‌ڕه‌زامه‌ندی و ڕاوێژیی هه‌ردوولایه‌کیان ئه‌وه‌ گوناهیان ناگات وه‌ ئه‌گه‌ر(ئێوه‌ی پیاوان) ویستان دایه‌ن بگرن بۆ منداڵه‌کانتان ئه‌وه‌ گوناهتان ناگات ئه‌گه‌ر بیان ده‌نێ ئه‌وی بۆتان داناوون به‌خۆشی وه‌ له‌خوا بترسن و بزانن به‌ڕاستی خوا بینایه‌ به‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 234,
    "text": "وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَٰجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِىٓ أَنفُسِهِنَّ بِٱلْمَعْرُوفِ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ",
    "english": "And those who are taken in death among you and leave wives behind - they, [the wives, shall] wait four months and ten [days]. And when they have fulfilled their term, then there is no blame upon you for what they do with themselves in an acceptable manner. And Allah is [fully] Acquainted with what you do.",
    "asan": "ئه‌و پیاوانه‌تان که ده‌مرن و هاوسه‌ران به‌جێ ده‌هێڵن، پێویسته ئه‌و هاوسه‌رانه چوارمانگ و ده شه‌و خۆیان بگرن و چاوه‌ڕێ بکه‌ن (شوو نه‌که‌نه‌وه‌)، جا که گه‌یشتنه کۆتایی ماوه‌ی عیدده‌که‌یان، ئه‌وه ئیتر هیچ گوناهتان له‌سه‌ر نی یه ئه‌ی که‌س و کاری ژن که ڕێ بده‌ن ئه‌و ئافره‌تانه بچنه‌وه دۆخی جارانیان له‌وه‌ی که شه‌رع حه‌ڵاڵی کردووه بۆیان پێش عیدده‌، خوای په‌روه‌ردگاریش زۆر ئاگاداره به‌و کارو کرده‌وانه‌ی ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  ئه‌و پیاوانه‌ی که‌ده‌مرن له‌ئێوه‌و هاوسه‌ران جێ ده‌هێڵن هاوسه‌ره‌کانیان چاوه‌روانی ده‌که‌ن چوار مانگ و ده‌ شه‌و ئینجا که‌ عیدده‌یان ته‌واو بوو ئیتر گوناهتان له‌سه‌ر نی یه‌ (ئه‌ی که‌س وکاری ژن) له‌وه‌ی که‌ (ئه‌و ژنانه‌ ) ده‌یکه‌ن له‌خۆیاندا به‌پێ ی باوی ناو کۆمه‌ڵ وه‌ خوا  ئاگاداره‌ به‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 235,
    "text": "وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُم بِهِۦ مِنْ خِطْبَةِ ٱلنِّسَآءِ أَوْ أَكْنَنتُمْ فِىٓ أَنفُسِكُمْ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ وَلَٰكِن لَّا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّآ أَن تَقُولُوا۟ قَوْلًا مَّعْرُوفًا وَلَا تَعْزِمُوا۟ عُقْدَةَ ٱلنِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبْلُغَ ٱلْكِتَٰبُ أَجَلَهُۥ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِىٓ أَنفُسِكُمْ فَٱحْذَرُوهُ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ",
    "english": "There is no blame upon you for that to which you [indirectly] allude concerning a proposal to women or for what you conceal within yourselves. Allah knows that you will have them in mind. But do not promise them secretly except for saying a proper saying. And do not determine to undertake a marriage contract until the decreed period reaches its end. And know that Allah knows what is within yourselves, so beware of Him. And know that Allah is Forgiving and Forbearing.",
    "asan": "هیچ گوناهێکیشتان له‌سه‌ر نی یه له‌وه‌ی به ناڕاسته‌وخۆ خوازبێنی ژنانی مێرد مردوو بکه‌ن (که هێشتا ماوه‌ی دیاریکراویان ته‌واو نه‌بووه و دروست نیه شوو بکه‌نه‌وه‌)، یاخود له دڵی خۆتاندا بڕیاری خوازبێنیتان دابێت، خوای گه‌وره به‌ڕاستی زانیویه‌تی که ئێوه له‌مه‌ودوا ناویان ده‌به‌ن و باسیان ده‌که‌ن، به‌ڵام نه‌که‌ن به نهێنی به‌ڵێنیان لێ واربگرن، مه‌گه‌ر به‌شێوازی گوفتارێکی چاک و دروست و باو نه‌بێت، نه‌که‌ن بڕیاری ته‌واوی ماره‌بڕینیان بده‌ن هه‌تا ماوه‌ی دیاری کراو ته‌واو نه‌بێت و چاکیش بزانن به‌ڕاستی خوا ده‌زانێت به‌وه‌ی که له دڵ و ده‌روونتاندایه‌، که‌واته خۆتان بپارێزن (له قه‌ده‌غه کراوه‌کانی خوا)، دڵنیابن و چاک بزانن که خوا زۆر لێخۆشبوو و خۆڕاگرو له‌سه‌رخۆیه",
    "puxt": "  وه‌ گوناهتان ناگات له‌ خوازبێنی ژنانی(مێرد مردوو) به‌ ناڕاسته‌وخۆ پێیان بڵێن یا له‌دڵی خۆتاندا(بڕیار بده‌ن) ده‌یان خوازن خوای گه‌وره‌ زانیویه‌تی که‌ بێگومان ئێوه‌ له‌مه‌و دوا ناویان ده‌به‌ن به‌ڵام به‌نهێنی به‌ڵێنیان پێ مه‌ده‌ن مه‌گه‌ر قسه‌یه‌ک که‌باش بێت وه‌ بڕیاری ماره‌کردنیان مه‌ده‌ن تا عیدده‌که‌یان ته‌واو ده‌بێت وه‌ بزانن بێگومان خوا ده‌زانێت به‌وه‌ی که‌ له‌ دڵتاندایه‌ که‌واته‌ خۆتان بپارێزن وه‌ بزانن دڵنیابن که‌ خوا لێخۆشبووی له‌سه‌ر خۆیه‌.    "
  },
  {
    "number": 236,
    "text": "لَّا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِن طَلَّقْتُمُ ٱلنِّسَآءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا۟ لَهُنَّ فَرِيضَةً وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَى ٱلْمُوسِعِ قَدَرُهُۥ وَعَلَى ٱلْمُقْتِرِ قَدَرُهُۥ مَتَٰعًۢا بِٱلْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلْمُحْسِنِينَ",
    "english": "There is no blame upon you if you divorce women you have not touched nor specified for them an obligation. But give them [a gift of] compensation - the wealthy according to his capability and the poor according to his capability - a provision according to what is acceptable, a duty upon the doers of good.",
    "asan": "هیچ گوناهتان له‌سه‌رنی یه ئه‌گه‌ر ژنانێک ته‌ڵاق بده‌ن که هێشتا نه‌چووبنه لایان، یاخود ماره‌یتان بۆ دیاری نه‌کرد بوون، پێویسته له‌سه‌رتان هه‌ندێک سامانیان بده‌نێ، جا ئه‌وه‌ی ده‌وڵه‌مه‌نده‌و زۆری هه‌یه و ئه‌وه‌ی که هه‌ژارو که‌م ده‌سته (هه‌رکه‌س) به‌پێی توانای خۆی، ئه‌م دیاری و یارمه‌تییانه به‌شێوه‌یه‌ک بێت که باوو په‌سه‌ندی شه‌رع بێت، ئه‌مه‌ش ئه‌رکێکی پێویسته له‌سه‌ر چاکه‌کاران",
    "puxt": "  گوناهتان له‌سه‌ر نی یه‌ ئه‌گه‌ر ژنانێک ته‌ڵاق بده‌ن که‌ هێشتا نه‌چووبنه‌ لایان یا ماره‌یتان بۆ دانه‌نه‌بن وه‌ به‌هره‌مه‌ندیان بکه‌ن (شتێکیان له‌ماڵی خۆتان بده‌نێ) ده‌وڵه‌مه‌ند به‌پێ ی خۆی وه‌ هه‌ژار به‌پێ ی خۆی به‌هره‌و یارمه‌تی دانێک که‌ باو و نه‌ریت بێت ئه‌وه‌ پێویسته‌ له‌سه‌ر چاکه‌کاران.    "
  },
  {
    "number": 237,
    "text": "وَإِن طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِن قَبْلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّآ أَن يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَا۟ ٱلَّذِى بِيَدِهِۦ عُقْدَةُ ٱلنِّكَاحِ وَأَن تَعْفُوٓا۟ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَلَا تَنسَوُا۟ ٱلْفَضْلَ بَيْنَكُمْ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ",
    "english": "And if you divorce them before you have touched them and you have already specified for them an obligation, then [give] half of what you specified - unless they forego the right or the one in whose hand is the marriage contract foregoes it. And to forego it is nearer to righteousness. And do not forget graciousness between you. Indeed Allah, of whatever you do, is Seeing.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر ژنانتان ته‌ڵاقدا پێش ئه‌وه‌ی بچنه لایان، له هه‌مان کاتیشدا ماره‌ییتان بۆ دیاری کردبوون، ئه‌وه ده‌بێت نیوه‌ی ماره‌ییه دیاری کراوه‌که‌یان بده‌نێ، مه‌گه‌ر خۆیان نه‌یانه‌وێت و چاوپۆشی لێبکه‌ن، یان ئه‌و که‌سه چاوپۆشی بکات که ماره بڕینه‌که‌ی به‌ده‌سته‌، چاوپۆشی و لێبووردنتان له مافی خۆتان له پارێزکاریه‌وه نزیکتره‌و چاکه‌و پیاوه‌تی نێوان یه‌کتر فه‌رامۆش مه‌که‌ن، به‌ڕاستی خوا بینایه به‌و کارو کرده‌وانه‌ی که ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  وه‌ ئه‌گه‌ر ژنانتان ته‌ڵاق دا پێش ئه‌وه‌ی بچنه‌ لایان وه‌ ماره‌یی تان بۆدانابوون  ئه‌وه‌ نیوه‌ی ماره‌یی یه‌که‌یان ده‌که‌وێ مه‌گه‌ر ئه‌وان(لێتان) خۆش بن یان ئه‌و که‌سه‌(مێرد) خۆش ببێت که‌ ماره‌بڕینه‌که‌ی به‌ده‌سته‌ وه‌ لێخۆشبوونتان له‌ پارێزکاریه‌وه‌ نزیکتره‌ وه‌ ئه‌و چاکه‌یه‌ی که‌ له‌ نێوانتاندا بووه‌ له‌بیرتان نه‌چێته‌وه‌ بێگومان خوا بینایه‌ به‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 238,
    "text": "حَٰفِظُوا۟ عَلَى ٱلصَّلَوَٰتِ وَٱلصَّلَوٰةِ ٱلْوُسْطَىٰ وَقُومُوا۟ لِلَّهِ قَٰنِتِينَ",
    "english": "Maintain with care the [obligatory] prayers and [in particular] the middle prayer and stand before Allah, devoutly obedient.",
    "asan": "که‌مته‌رخه‌می مه‌که‌ن و پارێزگاری له ئه‌نجامدانی نوێژه‌کاندا بکه‌ن به‌تایبه‌تی نوێژی ناوه‌ند (که نوێژی عه‌سره‌) هه‌میشه‌و به‌رده‌وامیش هه‌ستن به ئه‌نجامدانی فه‌رمانه‌کان بۆ خوا به‌گه‌ردن که‌چیه‌وه",
    "puxt": "  ئاگاداری نوێژه‌کانتان بکه‌ن وه‌(به‌تایبه‌تی) نوێژی ناوه‌ڕاست(که‌ نوێژی عه‌سره‌) وه‌ له‌ نوێژدا بوه‌ستن بۆ خوا به‌گه‌ردن که‌چی واته‌ بێ قسه‌کردن.    "
  },
  {
    "number": 239,
    "text": "فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالًا أَوْ رُكْبَانًا فَإِذَآ أَمِنتُمْ فَٱذْكُرُوا۟ ٱللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمْ تَكُونُوا۟ تَعْلَمُونَ",
    "english": "And if you fear [an enemy, then pray] on foot or riding. But when you are secure, then remember Allah [in prayer], as He has taught you that which you did not [previously] know.",
    "asan": "ئینجا ئه‌گه‌ر ترسان (که نوێژه‌که‌تان وه‌کو پێویست ئه‌نجام نه‌ده‌ن به‌هۆی جه‌نگ یان مه‌ترسیه‌که‌وه‌) ده‌توانن به‌ده‌م ڕۆیشتنه‌وه یان به سواری ئه‌نجامی بده‌ن، هه‌رکاتێک ئه‌مین بوونه‌وه و هه‌ستتان به هێمنی کرد، ئینجا یادی خوا بکه‌ن و (نوێژه‌کانتان به‌چاکی ئه‌نجام بده‌ن) به‌و شێوه‌یه‌ی که فێری کردوون پێشتر نه‌تانده‌زانی",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌گه‌ر ترسان (نوێژ بکه‌ن) به ‌پیاده‌ یان به‌سواری که‌ترستان نه‌ما ئه‌وسا یادی خوا بکه‌ن به‌وڕه‌نگه‌ی که‌فێری کردوون ئه‌وه‌ی جاران نه‌تانده‌زانی.    "
  },
  {
    "number": 240,
    "text": "وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَٰجًا وَصِيَّةً لِّأَزْوَٰجِهِم مَّتَٰعًا إِلَى ٱلْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِى مَا فَعَلْنَ فِىٓ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ",
    "english": "And those who are taken in death among you and leave wives behind - for their wives is a bequest: maintenance for one year without turning [them] out. But if they leave [of their own accord], then there is no blame upon you for what they do with themselves in an acceptable way. And Allah is Exalted in Might and Wise.",
    "asan": "ئه‌و پیاوانه‌تان که ده‌مرن و هاوسه‌ران به‌جێ ده‌هێڵن، (ده‌بێت به‌فه‌رمانی خوا) وه‌سیه‌ت بکه‌ن بۆ هاوسه‌رانیان که تا ساڵێک له ماڵی هاوسه‌ریاندا ڕێزیان لێبگیرێت و به‌خێو بکرێن و ده‌رنه‌کرێن، خۆ ئه‌گه‌ر به‌ویستی خۆیان ده‌رچوون ئه‌وه ئیتر هیچ گوناهتان له‌سه‌رنی یه ئه‌ی که‌س و کاری ژن که ڕێ بده‌ن ئه‌و ئافره‌تانه بچنه‌وه دۆخی جارانیان له‌وه‌ی که شه‌رع حه‌ڵاڵی کردووه بۆیان پێش عیدده‌، دڵنیاش بن که خوا باڵاده‌سته (ئه‌گه‌ر سته‌میان لێبکه‌ن)و دانایه (له ڕێنموویی و دانانی سنووره‌کانیدا)",
    "puxt": "  ئه‌و پیاوانه‌ی ده‌مردن له‌ئێوه‌ و ژنانی هاوسه‌ر به‌جێ ده‌هێڵن (خوا فه‌رمانی کردووه‌) به‌ وه‌سیه‌ت کردن بۆ ژنه‌کانیان تاساڵێک به‌خێو بکرێن بێ ئه‌وه‌ی ده‌ربکرێن (له‌ ماڵی مێردیان) ئینجا ئه‌گه‌ر خۆیان چوونه‌ ده‌ره‌وه‌ ئیتر هیچ گوناهتان له‌سه‌ر نی یه‌ (ئه‌ی که‌س وکاری مێرد) له‌وه‌ی که‌ ئه‌و ژنانه‌ ده‌یکه‌ن ده‌رباره‌ی خۆیان به‌باشیی وه‌خوا زاڵی کار دروسته‌.    "
  },
  {
    "number": 241,
    "text": "وَلِلْمُطَلَّقَٰتِ مَتَٰعٌۢ بِٱلْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلْمُتَّقِينَ",
    "english": "And for divorced women is a provision according to what is acceptable - a duty upon the righteous.",
    "asan": "بۆ ژنانی ته‌ڵاقدراو بڕێک سامان و پاره پێویسته له‌سه‌ر پیاوانی له خواترس و پارێزکار",
    "puxt": "  بۆ ته‌ڵاق دراوان هه‌یه‌(به‌سه‌ر مێرده‌کانیانه‌وه‌) به‌هره‌مه‌ند کردن به‌باشی (ئه‌وه‌) پێویسته‌ له‌سه‌ر پارێزکاران.    "
  },
  {
    "number": 242,
    "text": "كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمْ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ",
    "english": "Thus does Allah make clear to you His verses that you might use reason.",
    "asan": "ئا به‌و شێوه‌یه خوا فه‌رمانه‌کانی خۆیتان بۆ ڕوون ده‌کاته‌وه (ده‌رباره‌ی مافی ژنان) بۆ ئه‌وه‌ی ژیربن و بیرو هۆشتان بخه‌نه‌کار",
    "puxt": "  ئاوا خوا ئایه‌تانی خۆیتان بۆ ڕوون ده‌کاته‌وه‌ تاتێ بگه‌ن و ژیربن.    "
  },
  {
    "number": 243,
    "text": "أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ خَرَجُوا۟ مِن دِيَٰرِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ ٱلْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ ٱللَّهُ مُوتُوا۟ ثُمَّ أَحْيَٰهُمْ إِنَّ ٱللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ",
    "english": "Have you not considered those who left their homes in many thousands, fearing death? Allah said to them, \"Die\"; then He restored them to life. And Allah is full of bounty to the people, but most of the people do not show gratitude.",
    "asan": "ئایا نه‌تبیستووه و نه‌تڕوانیوه‌ته ئه‌وانه‌ی له ترسی مردن له ماڵ و شوێنه‌واریان ده‌رچوون، له‌کاتێکدا که هه‌زاره‌ها که‌سیش بوون، (ترسان له به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ی دوژمن)، خوایش فه‌رمووی پێیان: بمرن! (دوای ئه‌وه‌ی مردن) پاشان زیندووی کردنه‌وه (تا بزانن ڕاکردن و خۆشاردنه‌وه له جیهادو به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ی دوژمن مانای ڕزگار بوون له مردن نیه‌)، به‌ڕاستی خوا خاوه‌نی چاکه‌و به‌خشش و فه‌زڵی زۆره به‌سه‌ر خه‌ڵکییه‌وه (چاوپۆشی له که‌م ته‌رخه‌مییان ده‌کات و مۆڵه‌تیان ده‌دات)، هه‌رچه‌نده زۆربه‌ی خه‌ڵکی سوپاسی خوا ناکه‌ن و سپڵه‌ن",
    "puxt": "  ئایا وردنه‌بویته‌وه‌ له‌وانه‌ی که‌له‌ وڵاتی خۆیان ده‌رچوون له‌کاتێکدا که‌ ئه‌وان هه‌زاران(که‌س) بوون له‌ترسی مردن ئینجا خوا پێ ی وتن بمرن له‌ پاشان زیندووی کردنه‌وه‌ به‌ڕاستی خوا خاوه‌نی چاکه‌یه‌ به‌سه‌ر خه‌ڵکه‌وه‌ به‌ڵام زۆربه‌ی خه‌ڵک سوپاسی خوا ناکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 244,
    "text": "وَقَٰتِلُوا۟ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "And fight in the cause of Allah and know that Allah is Hearing and Knowing.",
    "asan": "که‌واته ئیتر مه‌ترسن و) له ڕێگه‌ی خوادا بجه‌نگن، چاک بزانن و دڵنیابن به‌ڕاستی خوا بیسه‌رو زانایه (به هه‌موو گفتوگۆو هه‌وڵ و کۆشش و چالاکی و جیهادو خه‌باتتان)",
    "puxt": "  جه‌نگ بکه‌ن له‌ڕێ ی خوادا وه‌ بزانن به‌ڕاستی خوا بیسه‌ری زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 245,
    "text": "مَّن ذَا ٱلَّذِى يُقْرِضُ ٱللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥٓ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَٱللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْصُۜطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ",
    "english": "Who is it that would loan Allah a goodly loan so He may multiply it for him many times over? And it is Allah who withholds and grants abundance, and to Him you will be returned.",
    "asan": "کێیه ئه‌و که‌سه قه‌رز ده‌دات به‌خوای په‌روه‌ردگار به قه‌رزێکی چاک (به‌خشراوه‌که له ماڵی حه‌ڵاڵ و بێ منه‌ت و نازدار بێت)، خوایش به‌و هۆیه‌وه بۆی چه‌ند به‌رامبه‌ر ده‌کات و پاداشتی بێ سنووری پێ ده‌به‌خشێت، (به‌ڕاستی خوایه‌کی به‌ڕێزو دلۆڤانمان هه‌یه‌، جێگه‌ی سه‌رسوڕمان و سه‌رنجه ئه‌و شێوازه‌ی که هانی ئیماندارانی پێ ده‌دات، بۆ به‌خشین به یه‌کترو بۆ به‌خشین بۆ ڕزگاری گرۆی ئاده‌میزاد)، خوایش ڕزق و ڕۆزیی و ده‌رامه‌ت ده‌گرێته‌وه و فراوانی ده‌کات (به حیکمه‌ت و ویستی خۆی) هه‌ر بۆ لای ئه‌و زاته‌ش ده‌گه‌ڕێنه‌وه",
    "puxt": "  کێ یه‌ ئه‌و که‌سه‌ی قه‌رز بدات به‌خوا به‌ قه‌رزێکی باش ئینجا خوا بۆی زیاد ده‌کات به‌زیاد کردنێکی زۆر وه‌ خوا(ڕۆزی خۆی) ئه‌گرێته‌وه‌ وه‌ فراوانی ده‌کات وه‌ هه‌ر بۆلای ئه‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 246,
    "text": "أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلْمَلَإِ مِنۢ بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ مِنۢ بَعْدِ مُوسَىٰٓ إِذْ قَالُوا۟ لِنَبِىٍّ لَّهُمُ ٱبْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُّقَٰتِلْ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِن كُتِبَ عَلَيْكُمُ ٱلْقِتَالُ أَلَّا تُقَٰتِلُوا۟ قَالُوا۟ وَمَا لَنَآ أَلَّا نُقَٰتِلَ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِن دِيَٰرِنَا وَأَبْنَآئِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ ٱلْقِتَالُ تَوَلَّوْا۟ إِلَّا قَلِيلًا مِّنْهُمْ وَٱللَّهُ عَلِيمٌۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "Have you not considered the assembly of the Children of Israel after [the time of] Moses when they said to a prophet of theirs, \"Send to us a king, and we will fight in the way of Allah \"? He said, \"Would you perhaps refrain from fighting if fighting was prescribed for you?\" They said, \"And why should we not fight in the cause of Allah when we have been driven out from our homes and from our children?\" But when fighting was prescribed for them, they turned away, except for a few of them. And Allah is Knowing of the wrongdoers.",
    "asan": "ئایا نه‌تبیستووه و نه‌تڕوانیوه‌ته به‌سه‌رهاتی ده‌سته‌یه‌ک له گه‌وره پیاوانی نه‌وه‌ی ئیسرائیل له دوای موسا له‌کاتێکدا به پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی خۆیانیان وت: پاشایه‌ک، سه‌رکرده‌یه‌کمان بۆ دیاری بکه و بینێره تا له پێناوی خوادا بجه‌نگین، پێغه‌مبه‌ره‌که وتی: باشه‌؛ ئه‌ی ئه‌گه‌ر جه‌نگتان له‌سه‌ر بڕیاردراو خه‌ریک بوو یه‌خه‌تان بگرێت و په‌شیمان بوونه‌وه و نه‌جه‌نگان؟ (له وه‌ڵامدا) وتیان: چیمانه که له پێناوی خوادا نه‌جه‌نگین، له کاتێکیشدا ئه‌وه‌ته ده‌ربه‌ده‌رکراوین و له ماڵ و منداڵ و وڵاتمان بووین، که‌چی کاتێک جه‌نگیان له‌سه‌ر بڕیاردا، ته‌نها که‌مێکیان نه‌بێت ئه‌وانی تر هه‌موویان پشتیان هه‌ڵکردو په‌شیمان بوونه‌وه‌، خوایش زاناو به‌ئاگایه به سته‌مکاران",
    "puxt": "  ئایا ورد نه‌بوویته‌وه‌ له‌ پیاو ماقوڵان له‌نه‌وه‌ی یه‌عقوب له‌دوای مووسا که‌ به‌پێغه‌مبه‌رێکی خۆیان وت پاشایه‌کمان بۆ بنێره‌ تا جه‌نگ بکه‌ین له‌ڕێ ی خوادا وتی ئایا نزیک نییه‌ ئێوه‌ ئه‌گه‌ر جه‌نگتان له‌سه‌ر فه‌رز و پێویست بکرێ جه‌نگ نه‌که‌ن (له‌ وه‌ڵامدا) وتیان چ سودێکمان پێ ده‌گات ئه‌گه‌ر جه‌نگ نه‌که‌ین له‌ڕێ ی خوادا له‌کاتێکدا که‌ ده‌رکراوین له‌ وڵاتمان و ماڵ و منداڵماندا که‌چی کاتێک جه‌نگیان له‌سه‌ر پێویست کرا پشتیان هه‌ڵکرد که‌مێکیان نه‌بێت خوایش ئاگاداره‌ به‌سه‌ر سته‌مکاراندا.    "
  },
  {
    "number": 247,
    "text": "وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ ٱللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوٓا۟ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُ ٱلْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِٱلْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ ٱلْمَالِ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصْطَفَىٰهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُۥ بَسْطَةً فِى ٱلْعِلْمِ وَٱلْجِسْمِ وَٱللَّهُ يُؤْتِى مُلْكَهُۥ مَن يَشَآءُ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "And their prophet said to them, \"Indeed, Allah has sent to you Saul as a king.\" They said, \"How can he have kingship over us while we are more worthy of kingship than him and he has not been given any measure of wealth?\" He said, \"Indeed, Allah has chosen him over you and has increased him abundantly in knowledge and stature. And Allah gives His sovereignty to whom He wills. And Allah is all-Encompassing [in favor] and Knowing.\"",
    "asan": "ئینجا پێغه‌مبه‌ره‌که‌یان (به‌وانه‌ی که ئاماده‌ی جه‌نگ بوون) وتی: ئه‌وه ئیتر خوا به ڕاستی بڕیاری داوه‌و طالوطی ڕه‌وانه کردووه که پاشا و سه‌رکرده‌تان بێت، که‌چی (هه‌ندێکیان) وتیان: چۆن ئه‌و ببێته سه‌رکرده به‌سه‌رمانه‌و، ئێمه شایسته‌ترین به سه‌رکرده‌یی له‌و، ئه‌و ماڵ و سامانێکی زۆری نیه‌! (جووله‌که هه‌میشه ماڵ و سامان ده‌که‌نه پێوه‌ر له هه‌موو شتێکدا)، (پێغه‌مبه‌ره‌که له وه‌ڵامیاندا) وتی: به‌ڕاستی خوا (طالوط)ی هه‌ڵبژاردووه و په‌سه‌ندی کردووه به‌سه‌رتانداو زانست و زانیاری زۆرو لاشه‌یه‌کی به‌هێزو گه‌وره‌شی داوه‌تێ، خوای گه‌وره‌ش پاشایه‌تی ده‌به‌خشێت به هه‌ر که‌س که بیه‌وێت و (شایسته بێت) و خوا فراوانگیرو زانایه",
    "puxt": "  وه‌ پێغه‌مبه‌ره‌که‌یان پێ ی وتن بێگومان خوا طالووتی بۆ ناردن به‌ پادشا وتیان ئه‌و چۆن ئه‌بێ به‌ پادشا به‌سه‌ر ئێمه‌وه‌ که‌ ئێمه‌ له‌و شایسته‌ ترین به‌پادشایی وه‌ دارایی زۆری نه‌دراوه‌تێ فه‌رمووی: به‌ڕاستی خوا ئه‌وی هه‌ڵبژاردووه‌ به‌سه‌ر ئێوه‌دا وه‌ به‌شی زیاتری داوه‌تێ له‌ فراوانی له‌زانین و توانایی جه‌سته‌، وه‌ خوا پاشایی خۆی ده‌دات به‌هه‌ر که‌س خۆی بیه‌وێ وه‌ خوا(به‌هره‌) فراوان و زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 248,
    "text": "وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ ءَايَةَ مُلْكِهِۦٓ أَن يَأْتِيَكُمُ ٱلتَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ ءَالُ مُوسَىٰ وَءَالُ هَٰرُونَ تَحْمِلُهُ ٱلْمَلَٰٓئِكَةُ إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ",
    "english": "And their prophet said to them, \"Indeed, a sign of his kingship is that the chest will come to you in which is assurance from your Lord and a remnant of what the family of Moses and the family of Aaron had left, carried by the angels. Indeed in that is a sign for you, if you are believers.\"",
    "asan": "ئه‌وسا پێغه‌مبه‌ره‌که‌یان پێی وتن: به‌ڕاستی نیشانه‌ی پاشایه‌تی طالوط ئه‌وه‌یه‌: سندووقه‌که‌تان بۆ دێته‌وه‌و، ئاسووده‌یی و ئارامی تێدایه له لایه‌ن په‌روه‌ردگارتانه‌وه‌یه‌، هه‌روه‌ها هه‌ندێک پاشماوه‌ی به‌نرخ و که‌لپوری تێدایه له‌وه‌ی که بنه‌ماڵه‌ی موسا و بنه‌ماڵه‌ی هاروون به‌جێیان هێشتووه‌و له‌کاتێکدا که فریشته هه‌ڵیده‌گرن و ده‌یهێننه‌وه بۆتان، به‌ڕاستی هه‌ر له‌وه‌دا به‌ڵگه‌و نیشانه‌ی ته‌واو هه‌یه بۆتان ئه‌گه‌ر باوه‌ڕدارن",
    "puxt": "  وه‌ پێغه‌مبه‌ره‌که‌یان پێ ی وتن نیشانه‌ی پادشای یه‌که‌ی ئه‌وه‌یه‌ که‌ داره‌مه‌یته‌که‌تان بۆ دێته‌وه‌ که‌مایه‌ی ئارامیتانه‌ له‌په‌روه‌ردگارتانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ندێک له‌که‌له‌پوری خانه‌دانی مووسا و هاروون فریشته‌  هه‌ڵیده‌گرن  بێگومان له‌مه‌دا نیشانه‌ و به‌ڵگه‌ هه‌یه‌ بۆ ئێوه‌ ئه‌گه‌رئێوه‌ بڕوادار بن.    "
  },
  {
    "number": 249,
    "text": "فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِٱلْجُنُودِ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّى وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُۥ مِنِّىٓ إِلَّا مَنِ ٱغْتَرَفَ غُرْفَةًۢ بِيَدِهِۦ فَشَرِبُوا۟ مِنْهُ إِلَّا قَلِيلًا مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُۥ هُوَ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ مَعَهُۥ قَالُوا۟ لَا طَاقَةَ لَنَا ٱلْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِۦ قَالَ ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُوا۟ ٱللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةًۢ بِإِذْنِ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ",
    "english": "And when Saul went forth with the soldiers, he said, \"Indeed, Allah will be testing you with a river. So whoever drinks from it is not of me, and whoever does not taste it is indeed of me, excepting one who takes [from it] in the hollow of his hand.\" But they drank from it, except a [very] few of them. Then when he had crossed it along with those who believed with him, they said, \"There is no power for us today against Goliath and his soldiers.\" But those who were certain that they would meet Allah said, \"How many a small company has overcome a large company by permission of Allah. And Allah is with the patient.\"",
    "asan": "ئینجا له‌کاتێکدا طالوط سه‌ربازانی جیاکرده‌وه‌و پێی وتن (وا ئێمه ده‌ڕۆین)، بێگومان خوا (له ڕێ گوزه‌رماندا) تاقیتان ده‌کاته‌وه به ڕووبارێک (دوای ماندوو بوون و تینوویه‌تی)، جا ئه‌وه‌ی لێی بخواته‌وه (ئه‌وه سه‌ربازی) من نیه و (بگه‌ڕێته‌وه‌) و ئه‌وه‌ی ئه‌یچێژێت یان ته‌نها لوێچێک به‌ده‌ستی خۆی بخواته‌وه ئه‌وه به‌ڕاستی سه‌ربازی منه و (ده‌په‌ڕێته‌وه‌و ده‌ڕۆین، جا له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕوون کردنه‌وه‌یه‌شدا) زۆربه‌یان (له ئاوی ڕووباره‌که‌یان) خوارده‌وه‌، که‌مێکیان نه‌بێت، جا کاتێک لێی په‌ڕینه‌وه خۆی و ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێنابوو له‌گه‌ڵیدا (هه‌ندێکیان) وتیان: ئه‌مڕۆ (زه‌حمه‌ته به‌م ژماره که‌مه‌وه‌) ده‌ره‌قه‌تی جالوط و سه‌ربازانی بێین، (به‌ڵام) ئه‌وانه‌ی دڵنیا بوون به خزمه‌تی په‌روه‌ردگاریان ده‌گه‌ن وتیان: (مه‌ترسن) چونکه چه‌نده‌ها جار ده‌سته‌ی که‌م، زاڵ بوون به‌سه‌ر ده‌سته‌ی زۆردا به‌فه‌رمانی خواو خوا یارو یاوه‌ری خۆگرو ئارامگرانه",
    "puxt": "  ئینجا کاتێک که‌ طالووت به‌خۆی و له‌شکره‌که‌یه‌وه‌ (له‌شار) ده‌رچوون پێ ی وتن بێگومان خوا تاقیتان ده‌کاته‌وه‌ به‌چه‌مێک(ڕوبارێک) ئینجا هه‌رکه‌سێک لێی خوارده‌وه‌ ئه‌و له‌(له‌شکری) من نی یه‌ وه‌ هه‌رکه‌سێک لێی نه‌چه‌شت ئه‌وه‌ له‌ منه‌ مه‌گه‌ر که‌سێک که‌لوێچێکی لێ بگرێ به‌ ده‌ستی خۆی(و بیخواته‌وه‌)  جا هه‌موو تێریان لێ خوارده‌وه‌ مه‌گه‌ر که‌مێکیان نه‌بێ کاتێک طالووت لێ ی په‌ڕییه‌وه‌ ئه‌وانه‌ش بڕوایان هێنابوو له‌گه‌ڵیدا(بێ ئه‌وانه‌ی تێریان لێ خوارده‌وه‌) وتیان: ئه‌مڕۆ ئێمه‌ ده‌ره‌قه‌تی جالووت و له‌شکره‌که‌ی نایه‌ین وتیان: ئه‌وانه‌ی که‌ پێیان وابوو به‌ خزمه‌ت خوا ده‌گه‌ن (له‌ ڕۆژی دوایی دا) زۆر ده‌سته‌ی که‌م زاڵ بووه‌ به‌سه‌ر ده‌سته‌ی زۆردا به‌فه‌رمانی خوا وه‌ خوا له‌گه‌ڵ خۆڕاگرانه‌.    "
  },
  {
    "number": 250,
    "text": "وَلَمَّا بَرَزُوا۟ لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِۦ قَالُوا۟ رَبَّنَآ أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَٱنصُرْنَا عَلَى ٱلْقَوْمِ ٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "And when they went forth to [face] Goliath and his soldiers, they said, \"Our Lord, pour upon us patience and plant firmly our feet and give us victory over the disbelieving people.\"",
    "asan": "کاتێک له به‌رامبه‌ر جالوط و سه‌ربازانیه‌وه وه‌ستان (نزایان کردو) وتیان: په‌روه‌ردگارا خۆگری و ئارامگریمان پێ ببه‌خشه‌، (دڵ و ده‌روون و) پێکانمان دامه‌زراو بکه و سه‌رمان بخه به‌سه‌ر قه‌وم و هۆزی بێباوه‌ڕاندا",
    "puxt": "  کاتێک که‌ ڕووبه‌ڕووی جالووت و له‌شکره‌که‌ی وه‌ستان وتیان: خوایه‌ خۆڕاگری بڕێژه‌ به‌سه‌رماندا وه‌ پێمان جێگییر بکه‌ وه‌ زاڵمان بکه‌ به‌سه‌ر گه‌لی بێ بڕوایاندا.    "
  },
  {
    "number": 251,
    "text": "فَهَزَمُوهُم بِإِذْنِ ٱللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُۥدُ جَالُوتَ وَءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلْمُلْكَ وَٱلْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُۥ مِمَّا يَشَآءُ وَلَوْلَا دَفْعُ ٱللَّهِ ٱلنَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ ٱلْأَرْضُ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى ٱلْعَٰلَمِينَ",
    "english": "So they defeated them by permission of Allah, and David killed Goliath, and Allah gave him the kingship and prophethood and taught him from that which He willed. And if it were not for Allah checking [some] people by means of others, the earth would have been corrupted, but Allah is full of bounty to the worlds.",
    "asan": "ئه‌وسا ئیتر به فه‌رمانی خوا له‌شکری جالوطیان به‌زاند و داود (که یه‌کێک بوو له سه‌ربازانی طالوط) جالوطی کوشت، له‌وه‌ودوا خوای گه‌وره پاشایه‌تی و دانایی پێبه‌خشی و هه‌رچی ویستی بوو فێری کرد، خۆ ئه‌گه‌ر خوا هه‌ندێک له خه‌ڵکانی به هه‌ندێکی تری له‌ناو نه‌بات، هه‌ر هه‌موو سه‌ر زه‌وی پڕ ده‌بێت له تاوان و خراپه‌، به‌ڵام خوا فه‌زڵ و ڕێزی زۆره بۆ هه‌موو گرۆی ئادامیزاد (به‌شێوه‌یه‌کی گشتی)",
    "puxt": "  ئه‌وسا به‌فه‌رمانی خوا شکاندنیان وه‌ داوود جالووتی کوشت وه‌ خوا پاشایه‌تی و پێغه‌مبه‌رێتی دایه‌ وه‌ ئه‌وه‌ی ویستی فێری کرد ئه‌گه‌ر خوا خه‌ڵکی له‌ناو نه‌بردایه‌ هه‌ندێکیان به‌هه‌ندێکیان هه‌موو سه‌ر زه‌وی پڕده‌بوو له‌ خراپه‌ و تاوان به‌ڵام خوا خاوه‌نی به‌خششه‌ به‌سه‌ر هه‌موو جیهانیانه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 252,
    "text": "تِلْكَ ءَايَٰتُ ٱللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِٱلْحَقِّ وَإِنَّكَ لَمِنَ ٱلْمُرْسَلِينَ",
    "english": "These are the verses of Allah which We recite to you, [O Muhammad], in truth. And indeed, you are from among the messengers.",
    "asan": "ئا ئه‌وانه‌ی که باسکران ئایات و به‌ڵگه‌و موعجیزه‌ی خوای گه‌وره‌ن به‌ڕاستی و دروستی به‌سه‌ر تۆدا ده‌یخوێنینه‌وه و به‌ڕاستی تۆ (ئه‌ی محمد (صلی الله علیه وسلم) یه‌کێکیت له پێغه‌مبه‌رانی خاوه‌ن په‌یام",
    "puxt": "  ئه‌م(به‌سه‌رهاتانه‌) نیشانه‌کانی خوان ده‌یان خوێنیینه‌وه‌ به‌سه‌رتدا به‌ڕاستی وه‌ بێگومان تۆ له‌ پێغه‌مبه‌رانیت.    "
  },
  {
    "number": 253,
    "text": "تِلْكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ مِّنْهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُ وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجَٰتٍ وَءَاتَيْنَا عِيسَى ٱبْنَ مَرْيَمَ ٱلْبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدْنَٰهُ بِرُوحِ ٱلْقُدُسِ وَلَوْ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقْتَتَلَ ٱلَّذِينَ مِنۢ بَعْدِهِم مِّنۢ بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ ٱلْبَيِّنَٰتُ وَلَٰكِنِ ٱخْتَلَفُوا۟ فَمِنْهُم مَّنْ ءَامَنَ وَمِنْهُم مَّن كَفَرَ وَلَوْ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقْتَتَلُوا۟ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ",
    "english": "Those messengers - some of them We caused to exceed others. Among them were those to whom Allah spoke, and He raised some of them in degree. And We gave Jesus, the Son of Mary, clear proofs, and We supported him with the Pure Spirit. If Allah had willed, those [generations] succeeding them would not have fought each other after the clear proofs had come to them. But they differed, and some of them believed and some of them disbelieved. And if Allah had willed, they would not have fought each other, but Allah does what He intends.",
    "asan": "ئه‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ی (باسکران) ڕێزی هه‌ندێکیانمان داوه به‌سه‌ر هاندێکی تریاندا، هه‌یانه خوا گفتوگۆی (یه‌کسه‌ری) له‌گه‌ڵدا کردووه (وه‌ک موسا) و پله‌وپایه‌ی هه‌ندێکیانی به‌رز کردۆته‌وه به چه‌نده‌ها پله (وه‌ک محمد (صلی الله علیه وسلم) و چه‌نده‌ها به‌ڵگه‌ی ڕوون و ئاشکرامان به‌خشیووه به‌عیسای کوڕی مه‌ریه‌م، (وه‌ک زیندووکردنه‌وه‌ی مردوو، چاکردنه‌وه‌ی نه‌خۆشی زگماک،.. هتد به‌ویستی خوا) و پشتگیریمان کردووه به فریشته‌ی سرووش که (جوبره‌ئیل)ه‌، خۆ ئه‌گه‌ر خوا ویستی له‌سه‌ر بوایه (ئه‌و خه‌ڵکه هه‌مووی باوه‌ڕدار ده‌بوون)، دوای هاتنی پێغه‌مبه‌ره‌کانیان جه‌نگیان دژبه‌یه‌ک نه‌ده‌کرد، پاش ئه‌وه‌ی چه‌نده‌ها به‌ڵگه‌ی ئاشکرایان (له‌سه‌رده‌ستی پێغه‌مبه‌ران) بۆ هاتبوو، به‌ڵام دووبه‌ره‌کی که‌وته نێوانیانه‌وه‌، هه‌ندێکیان ئیمان و باوه‌ڕی هێناو، هه‌ندێکیشیان بێ باوه‌ڕ بوو، ئه‌گه‌ر خوا ویستی له‌سه‌ر بوایه جه‌نگیان دژ به‌یه‌ک نه‌ده‌کردو یه‌کتریان نه‌ده‌کوشت، به‌ڵام خوا هه‌رچیه‌کی بوێت هه‌ر ئه‌وه ئه‌نجام ده‌دات هه‌ر ئه‌وه پێش ده‌هێنێت",
    "puxt": "  ئه‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ی (که‌ باسکران) ڕێزمان داوه‌ به‌هه‌ندێکیان به‌سه‌ر هه‌ندێکیاندا له‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ هی وایان بووه‌ که‌ خوا قسه‌ی له‌گه‌ڵ کردووه‌ (به‌ بێ په‌رده‌) وه‌ هه‌ندێکیانی به‌رز کردۆته‌وه‌ چه‌ند پله‌یه‌ک وه‌ دامان به‌ عیسای کوڕی مه‌ریه‌م چه‌ند به‌ڵگه‌یه‌کی (موعجیزه‌یه‌کی) ئاشکرا وه‌ پشتگیریمان کرد به‌ فریشته‌ی سرووش(که‌ جبرییله‌) ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه‌ ئه‌و گه‌لانه‌ی که‌له‌ دوای پێغه‌مبه‌ره‌کانیان ده‌هاتن له‌گه‌ڵ یه‌کدا نه‌ ئه‌جه‌نگین دوای ئه‌و نیشانه‌ ڕۆشنانه‌ی که‌بۆیان هاتبوو به‌ڵام دووبه‌ره‌کی یان تێ که‌وت ئینجا هی وایان بوو بڕوای هێناو وه‌ هی وایان بوو بێ بڕوابوو ئه‌گه‌ر خوا بیویستایه‌ یه‌کتریان نه‌ده‌کوشت و شه‌ڕیان نه‌ده‌کرد به‌ڵام ئه‌وه‌ی خوا بیه‌وێت ده‌یکات.    "
  },
  {
    "number": 254,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓا۟ أَنفِقُوا۟ مِمَّا رَزَقْنَٰكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِىَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَٰعَةٌ وَٱلْكَٰفِرُونَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ",
    "english": "O you who have believed, spend from that which We have provided for you before there comes a Day in which there is no exchange and no friendship and no intercession. And the disbelievers - they are the wrongdoers.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه له‌وماڵ و سامان ودارایی و (عیلم و زانست و تواناییه‌)ی که پێمان به‌خشیوون؛ ببه‌خشن، پێش ئه‌وه‌ی ڕۆژێک بێت که کڕین و فرۆشتن ودۆستایه‌تی و تکاکاری تیادانیه‌، (ئه‌و ڕۆژه‌) بێ باوه‌ڕان هه‌ر خۆیان له ڕیزی سته‌مکاراندان",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی بڕواتان هێناوه‌ ببه‌خشن له‌و ڕۆزی یه‌ی که‌ پێمان داوون پێش ئه‌وه‌ی که‌ ڕۆژێ بێ که‌ نه‌ کڕین و فرۆشتنی تێدایه‌ و نه‌ دۆستایه‌تی و ئاشنایه‌تی تێدایه‌ وه‌ نه‌ تکای تێدایه‌ (تا ڕزگارتان کات له‌ سزا) وه‌ هه‌ر بێ بڕوایانن سته‌مکاران.    "
  },
  {
    "number": 255,
    "text": "ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلْحَىُّ ٱلْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُۥ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَّهُۥ مَا فِى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِى ٱلْأَرْضِ مَن ذَا ٱلَّذِى يَشْفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذْنِهِۦ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَىْءٍ مِّنْ عِلْمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضَ وَلَا يَـُٔودُهُۥ حِفْظُهُمَا وَهُوَ ٱلْعَلِىُّ ٱلْعَظِيمُ",
    "english": "Allah - there is no deity except Him, the Ever-Living, the Sustainer of [all] existence. Neither drowsiness overtakes Him nor sleep. To Him belongs whatever is in the heavens and whatever is on the earth. Who is it that can intercede with Him except by His permission? He knows what is [presently] before them and what will be after them, and they encompass not a thing of His knowledge except for what He wills. His Kursi extends over the heavens and the earth, and their preservation tires Him not. And He is the Most High, the Most Great.",
    "asan": "خوا زاتێکه جگه ئه‌و هیچ خوایه‌کی ترنیه که شایه‌نی په‌رستن بێت و ئه‌و هه‌میشه زیندووه و ڕاگرو سه‌رپه‌رشتیاری (هه‌موو دروست کراوه‌کانیه‌تی)، نه وه‌نه‌وز ده‌یگرێت و نه خه‌و (چونکه ڕاگرو سه‌رپه‌رشتیاری بوونه‌وه‌ره‌)، هه‌رچی له ئاسمانه‌کان و هه‌رچی له زه‌ویدا هه‌یه هه‌ر ئه‌وزاته خاوه‌نیانه‌، کێ یه ئه‌وه‌ی (ده‌توانێت) تکا بکات له لای ئه‌و، به‌بێ مۆڵه‌تی خۆی، ده‌شزانێت چی له ئێستاو داهاتوو و ڕابووردودا ڕوویداوه‌و ڕووده‌دات، هیچ کام له دروستکراوانی زانست و زانیاری ته‌واویان نیه ده‌رباره‌ی زانیاری و زانسته‌کانی ئه‌و، مه‌گه‌ر به‌وه‌ی که خۆی بیه‌وێت فێریان بکات (ئه‌م پێشکه‌وتن و زانسته‌ی سه‌رده‌م به‌شێکی که‌من له به‌خششه‌کانی خوا)، فه‌رمانڕه‌وایی و ده‌سه‌ڵات و زانینی ئه‌وزاته هه‌موو ئاسمانه‌کان و زه‌وی گرتۆته‌وه و پارێزگاریان به‌لای خواوه هیچ گران نیه و ماندووی ناکات و هه‌ر ئه‌و خوایه‌کی به‌رزو بڵند و گه‌وره‌یه",
    "puxt": "  خوا ئه‌و خوایه‌یه‌ که‌ هیچ په‌رستراوێکی(ڕاست) نیه‌ بێجگه‌له‌ له‌و هه‌میشه‌ زیندووی ته‌دبیرکه‌ر و ڕاگر(ی بوونه‌وه‌ر) ه‌ نه‌ وه‌نه‌وز ئه‌یگرێ و نه‌ خه‌و هه‌ر هی ئه‌وه‌ هه‌ر چی له‌ ئاسمانه‌کان و هه‌رچی له‌ زه‌وی دایه‌ کێ یه‌ ئه‌و که‌سه‌ی له‌و ڕۆژه‌دا بتوانێ تکای له‌لا بکات مه‌گه‌ر به‌ ڕێ پێدانی خۆی ئاگاداره‌ به‌ ئه‌وه‌ی له‌به‌رده‌می (ئاده‌می) یه‌ وه‌یه‌(له‌ دنیا له‌ به‌رده‌ستیاندایه‌) وه‌ ئه‌وه‌ی له‌ دواوه‌یه‌تی(له‌ ڕۆژی دوایی دا بۆیان ئاماده‌کراوه‌) وه‌ که‌س ئاگای نی یه‌ له‌ هیچ شتێک له‌ زانین و زانیاری ئه‌و(خوا) مه‌گه‌ر به‌وه‌ی که‌ خۆی بیه‌وێ کورسی یه‌که‌ی خودا هه‌موو ئاسمانه‌کان و زه‌وی گرتۆته‌وه‌ وه‌ پارێزگاری کردنی ئاسمانه‌کان و زه‌وی بۆ خوا ئاسانه‌(گران نی یه‌) وه‌ هه‌ر ئه‌وه‌ بڵند پله‌ی پایه‌ گه‌وره‌.    "
  },
  {
    "number": 256,
    "text": "لَآ إِكْرَاهَ فِى ٱلدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ ٱلرُّشْدُ مِنَ ٱلْغَىِّ فَمَن يَكْفُرْ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤْمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسْتَمْسَكَ بِٱلْعُرْوَةِ ٱلْوُثْقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَا وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "There shall be no compulsion in [acceptance of] the religion. The right course has become clear from the wrong. So whoever disbelieves in Taghut and believes in Allah has grasped the most trustworthy handhold with no break in it. And Allah is Hearing and Knowing.",
    "asan": "به‌هیچ جۆرێک زۆر کردن نیه له وه‌رگرتنی بیروباوه‌ڕی ئیسلامدا (دینداری به‌زۆر نابێت بکرێت و دین به‌زۆر نادرێت به‌سه‌ر که‌سدا)، چونکه به‌ڕاستی ڕێبازی چاک و دروست؛ ڕوون و ئاشکرا بووه و جیابۆته‌وه له گومڕایی و سه‌رکه‌شی، جا ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی نه‌بێت به ـ تاغوت ـ (که بریتیه له‌: هه‌موو ڕێگه‌و ڕێبازو هێزو به‌رنامه‌و لادان و بتێک)و باوه‌ڕی دامه‌زراو بهێنێت به‌خوا، جا بێگومان ئه‌وکه‌سه ده‌ستی گرتووه به به‌هێزترین هۆکاری ڕزگارییه‌وه‌، شوێن دامه‌زراوترین بیروباوه‌ڕ که‌وتووه‌، که هیچ پسان و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یه‌کی بۆ نی یه و هه‌میشه پته‌و و دامه‌زراوه‌، خوای گه‌وره‌ش بیسه‌رو زانایه",
    "puxt": "  به‌ هیچ جۆرێک زۆر لێ کردن له‌ دیندا نی یه‌ (بۆ هاتنه‌ ناو ئیسلام) چونکه‌ به‌ڕاستی له‌ یه‌ک جیابۆته‌وه‌ ڕێنموونی و شاره‌زایی له‌ گومڕایی و سه‌ر لێ شێواویی (ئه‌م ئایه‌ته‌ تایبه‌ته‌ به‌ ئه‌وانه‌ی ئایینی ئاسمانیان هه‌یه‌) ، ئینجا هه‌ر که‌س له‌ ڕێ ی بێ بڕوایی بگه‌ڕێته‌وه‌(بێ باوه‌ڕ بێ به‌ هه‌ر په‌رستراوێک جگه‌له‌ خوا) وه‌ بڕوا بهێنێ به‌خوا ئه‌وه‌ بێگومان به‌ توندی ده‌ستی گرتووه‌ به‌ ده‌سته‌گییره‌یه‌کی قایمی به‌هێزی وا (که‌ ئیسلام، یان ئیمانه‌که‌یه‌تی) که‌ پچڕان و به‌ربوونی بۆ نی یه‌ وه‌ خوا بیسه‌ری زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 257,
    "text": "ٱللَّهُ وَلِىُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ يُخْرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓا۟ أَوْلِيَآؤُهُمُ ٱلطَّٰغُوتُ يُخْرِجُونَهُم مِّنَ ٱلنُّورِ إِلَى ٱلظُّلُمَٰتِ أُو۟لَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "Allah is the ally of those who believe. He brings them out from darknesses into the light. And those who disbelieve - their allies are Taghut. They take them out of the light into darknesses. Those are the companions of the Fire; they will abide eternally therein.",
    "asan": "خوا پشت و په‌نا و خاوه‌نی ئه‌و که‌سانه‌یه باوه‌ڕیان هێناوه‌، له تاریکاییه‌کانی (گومان و سته‌م) ده‌ریان ده‌هێنێت و ده‌یانبات به‌ره‌و نوورو ڕووناکی، ئه‌وانه‌ش که ڕێبازی کوفریان گرتۆته‌به‌ر، یارمه‌تی ده‌ره‌کانیان ته‌نها ـ تاغوته‌کانه‌، له نوورو ڕووناکی ده‌ریان ده‌هێنن و به‌ره‌و تاریکاییه‌کان ده‌یانبه‌ن، ئا ئه‌وانه نیشته‌جێی ناو ئاگری دۆزه‌خن و بۆ هه‌میشه تیایدا ده‌مێننه‌وه",
    "puxt": "  خوا دۆست و کارسازی ئه‌وانه‌یه‌ که‌ بڕوادارن ده‌ریان ده‌هێنێت له‌ تاریکستانی بێ بڕوایی بۆ ڕووناکی باوه‌ڕو ڕێنموونیی وه‌ ئه‌وانه‌ی که‌ بێ بڕوان شه‌یتان دۆستیانه‌ ده‌ریان ده‌هێنێ له‌ ڕووناکی (و بیر و باوه‌ڕ) ه‌وه‌ بۆ تاریکستان ئه‌وانه‌ هاوڕێی دۆزه‌خن تیایا ئه‌مێننه‌وه‌ هه‌تا هه‌تایه‌.    "
  },
  {
    "number": 258,
    "text": "أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلَّذِى حَآجَّ إِبْرَٰهِۦمَ فِى رَبِّهِۦٓ أَنْ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلْمُلْكَ إِذْ قَالَ إِبْرَٰهِۦمُ رَبِّىَ ٱلَّذِى يُحْىِۦ وَيُمِيتُ قَالَ أَنَا۠ أُحْىِۦ وَأُمِيتُ قَالَ إِبْرَٰهِۦمُ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَأْتِى بِٱلشَّمْسِ مِنَ ٱلْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ ٱلْمَغْرِبِ فَبُهِتَ ٱلَّذِى كَفَرَ وَٱللَّهُ لَا يَهْدِى ٱلْقَوْمَ ٱلظَّٰلِمِينَ",
    "english": "Have you not considered the one who argued with Abraham about his Lord [merely] because Allah had given him kingship? When Abraham said, \"My Lord is the one who gives life and causes death,\" he said, \"I give life and cause death.\" Abraham said, \"Indeed, Allah brings up the sun from the east, so bring it up from the west.\" So the disbeliever was overwhelmed [by astonishment], and Allah does not guide the wrongdoing people.",
    "asan": "ئایا نه‌تبیستووه و نه‌تڕوانیوه‌ته ئه‌و که‌سه‌ی ده‌مه‌قاڵه‌ی ده‌کرد له‌گه‌ڵ ئیبراهیمدا له باره‌ی په‌روه‌ردگاریه‌وه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خوا پاشایه‌تی پێبه‌خشی بوو، (له جیاتی باوه‌ڕهێنان و سوپاسگوزاری که‌چی ده‌مه ده‌مێی ده‌کرد له‌گه‌ڵ ئیبراهیمدا)، (ئه‌م لووت به‌رزیه‌شی کاتێک بوو به هه‌واو فیزاوه پرسیوویه‌تی له ئیبراهیم که په‌روه‌ردگاری تۆ کێیه‌؟ ئه‌ویش له وه‌ڵامدا وتی: په‌روه‌ردگاری من ئه‌وزاته‌یه که ژیان ده‌به‌خشێت و مردنیشی به‌ده‌سته‌، (نه‌مروود له وه‌ڵامیدا) وتی: جا منیش ژیان ده‌به‌خشم و مردنیشم به‌ده‌سته‌، (ئینجا فه‌رمانیدا هه‌ندێک له نه‌یارانی بکوژن گوایه ئه‌وه ده‌یانمرێنێت، هه‌ندێکیشی نه‌کوشت گوایه ئه‌وه ژیانی پێبه‌خشین!!)، ئه‌وسا ئیبراهیم وتی: به‌ڕاستی خوا خۆر له ڕۆژهه‌ڵاته‌وه ده‌هێنێت جا (ئه‌گه‌ر تۆ ده‌توانیت) له ڕۆژئاواوه بیهێنه‌، ئینجا ئه‌و بێ باوه‌ڕه ڕه‌نگی په‌ڕی و ده‌مکوت کراو وه‌ڵامی نه‌ما، بێگومان خوا هیدایه‌تی قه‌ومی زاڵم و سته‌مکار نادات",
    "puxt": "  ئایا ئاوڕێک ناده‌یته‌وه‌ به‌لای ئه‌و(نه‌مروود) ه‌ی که‌ ده‌مه‌قاڵێی کرد له‌گه‌ڵ ئیبراهیم(پێغه‌مبه‌را(علیه‌السلام)) ده‌رحه‌ق به‌ په‌روه‌ردگاری له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خوا پادشایی دابوویه‌ کاتێ که‌ ئیبراهیم(له‌ وه‌ڵامی نه‌مروود دا) وتی: په‌روه‌ردگاری من ئه‌و زاته‌یه‌ ژیان ئه‌داو ژیان ده‌ستێنێ، نه‌مروود وتی: منیش ژیان ئه‌ده‌م وه‌ ژیان ده‌ستێنم(دوو زیندان کراوی هێنا یه‌کیانی ئازاد کردو ئه‌ویانی کوشت) ئیبراهیم وتی: بێگومان خوا خۆر له‌ ڕۆژهه‌ڵاته‌وه‌ هه‌ڵده‌هێنێ ده‌(ئه‌گه‌ر ده‌توانیت) تۆ له‌ ڕۆژئاواوه‌ هه‌ڵی بێنه‌ ئه‌نجا ده‌م کوت بوو ئه‌و بێ بڕوایه‌ ،وه‌ خوا ڕێنموونی گه‌لی سته‌مکاران ناکات.    "
  },
  {
    "number": 259,
    "text": "أَوْ كَٱلَّذِى مَرَّ عَلَىٰ قَرْيَةٍ وَهِىَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحْىِۦ هَٰذِهِ ٱللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ ٱللَّهُ مِا۟ئَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُۥ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالَ بَل لَّبِثْتَ مِا۟ئَةَ عَامٍ فَٱنظُرْ إِلَىٰ طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ وَٱنظُرْ إِلَىٰ حِمَارِكَ وَلِنَجْعَلَكَ ءَايَةً لِّلنَّاسِ وَٱنظُرْ إِلَى ٱلْعِظَامِ كَيْفَ نُنشِزُهَا ثُمَّ نَكْسُوهَا لَحْمًا فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ",
    "english": "Or [consider such an example] as the one who passed by a township which had fallen into ruin. He said, \"How will Allah bring this to life after its death?\" So Allah caused him to die for a hundred years; then He revived him. He said, \"How long have you remained?\" The man said, \"I have remained a day or part of a day.\" He said, \"Rather, you have remained one hundred years. Look at your food and your drink; it has not changed with time. And look at your donkey; and We will make you a sign for the people. And look at the bones [of this donkey] - how We raise them and then We cover them with flesh.\" And when it became clear to him, he said, \"I know that Allah is over all things competent.\"",
    "asan": "یاخود وه‌ک ئه‌و که‌سه‌ی تێپه‌ڕی به‌لای شارۆچکه‌یه‌کدا که هه‌موو خانووه‌کانی به‌سه‌ر سه‌قفه‌کانیدا ته‌پی بوون، له‌به‌ر خۆیه‌وه وتی: ئاخۆ خوای گه‌وره چۆن خه‌ڵکی ئه‌م شارۆچکه‌یه دوای مردنیان زیندوو ده‌کاته‌وه‌؟! (ئه‌و که‌سه عوزه‌یر پێغه‌مبه‌ر بوو (صلی الله علیه وسلم) یه‌کسه‌ر خوای گه‌وره سه‌د ساڵ مراندی و پاشان زیندووی کرده‌وه و پێی فه‌رموو: چه‌ند مایته‌وه‌؟ (عوزه‌یر) وتی: ڕۆژێک یان که‌متر له ڕۆژێک ماومه‌ته‌وه‌، (خوا) فه‌رمووی: نه‌خێر ئه‌وه سه‌د ساڵت پێچووه‌، جا ته‌ماشای خواردن و خواردنه‌وه‌که‌ت بکه (له‌و ماوه درێژه‌دا) نه‌گۆڕاوه و تێک نه‌چووه‌، ته‌ماشای گوێدرێژه‌که‌شت بکه‌، (بۆیه ئه‌مه‌مانکرد) تا به‌م به‌سه‌رهاته بتکه‌ینه موعجیزه بۆ خه‌ڵکی، جا سه‌یری ئێسکه‌کانی (گوێدرێژه‌که‌ت بکه‌) چۆن به‌رزیان ده‌که‌ینه‌وه و به‌یه‌که‌وه‌یان ده‌به‌ستین و پاشان به‌گۆشت دایانده‌پۆشین، کاتێک بینی و بۆی ده‌رکه‌وت وتی: چاک ده‌زانم و دڵنیام به‌ڕاستی خوا ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا هه‌یه",
    "puxt": "  یا وه‌ک ئه‌و که‌سه‌ی(عوزه‌یر) که‌ ڕابورد به‌لای شارێکا(بیت المقدس) له‌ کاتێکدا ئه‌و(شاره‌) دیواره‌کانی ڕووخا بوو به‌سه‌ر سه‌ربانه‌کانیدا (عوزه‌یر) وتی: خوا چۆن ئه‌م شاره‌ ئاوه‌دان ده‌کاته‌وه‌ پاش مردنی ؟ (واته‌ پاش وێران بوونی) یه‌کسه‌ر خوای گه‌وره‌ سه‌د ساڵ مراندی پاشان زیندووی کرده‌وه‌ (خوای گه‌وره‌) فه‌رمووی: چه‌نده‌ ماویته‌وه‌ لێره‌دا ؟ وتی ڕۆژێک یا به‌شێ له‌ڕۆژێک ماومه‌ته‌وه‌ (خوای گه‌وره‌) فه‌رمووی: نه‌خێر به‌ڵکو سه‌د ساڵ ماویته‌وه‌ جا ته‌ماشای خواردن و خواردنه‌وه‌که‌ت بکه‌ تێک نه‌چووه‌ وه‌ ته‌ماشای گوێدرێژه‌که‌ت بکه‌ (وه‌ زیندوومان کردیته‌وه‌) تا بتگێڕین به‌ موعجیزه‌ (به‌ڵگه‌) بۆ خه‌ڵکی وه‌ ته‌ماشای ئێسقانه‌کانی(گوێدرێژه‌که‌ت) بکه‌ چۆن به‌رزیان ده‌که‌ینه‌وه‌ (له‌ شوێنی خۆیان) و یه‌کیان ده‌خه‌ین پاشان گۆشتی به‌سه‌ردا ده‌هێنین ئینجا کاتێ ئه‌مانه‌ ده‌رکه‌وت بۆی( عوزه‌یر) وتی: به‌چاکی تێگه‌یشتم به‌ڕاستی خوا خاوه‌ن ده‌سته‌ڵاته‌ به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا.    "
  },
  {
    "number": 260,
    "text": "وَإِذْ قَالَ إِبْرَٰهِۦمُ رَبِّ أَرِنِى كَيْفَ تُحْىِ ٱلْمَوْتَىٰ قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِن قَالَ بَلَىٰ وَلَٰكِن لِّيَطْمَئِنَّ قَلْبِى قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِّنَ ٱلطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ ٱجْعَلْ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٍ مِّنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ٱدْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْيًا وَٱعْلَمْ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ",
    "english": "And [mention] when Abraham said, \"My Lord, show me how You give life to the dead.\" [Allah] said, \"Have you not believed?\" He said, \"Yes, but [I ask] only that my heart may be satisfied.\" [Allah] said, \"Take four birds and commit them to yourself. Then [after slaughtering them] put on each hill a portion of them; then call them - they will come [flying] to you in haste. And know that Allah is Exalted in Might and Wise.\"",
    "asan": "به یاد بهێنه‌، کاتێک ئیبراهیم وتی: په‌روه‌ردگارا نیشانم بده چۆن مردوو زیندوو ده‌که‌یته‌وه‌؟ خوا فه‌رمووی: ئایا باوه‌ڕت نه‌هێناوه‌؟ ئیبراهیم وتی: به‌ڵێ (باوه‌ڕم هه‌یه‌) به‌ڵام حه‌زده‌که‌م (به‌چاوی خۆم بیبینم) تا دڵم ئارام بگرێت، خوا فه‌رمووی: جا که‌واته چوار باڵنده بهێنه‌و جوان سه‌رنجیان بده‌و دوایی هه‌ر چواریان سه‌ربڕه‌و گۆشت و په‌ڕ و خوێنیان تێکه‌ڵ بکه‌، ئه‌وسا له‌سه‌ر لوطکه‌ی هه‌ر شاخێک هه‌ندێک له‌و تێکه‌ڵه‌یه دابنێ، پاشان بانگیان بکه‌، به‌گورجی و به‌په‌له هه‌موویان دێنه‌وه بۆ لات و چاک بزانه و دڵنیابه به‌ڕاستی خوا باڵاداست و کار به‌جێ یه",
    "puxt": "  به‌یاد بهێنه‌ کاتێک که‌ ئیبراهیم وتی: ئه‌ی‌ په‌روه‌ردگارم نیشانم بده‌ چۆن مردوو زیندوو ده‌که‌یته‌وه‌ ؟ (خوا) فه‌رمووی: بڕوات پێ ی نه‌هێناوه‌؟ وتی: به‌ڵێ بڕوام پێیه‌تی به‌ڵام (ئه‌مه‌وێ) ببینم بۆئه‌وه‌ی دڵنیا بم(خوا) فه‌رمووی: که‌واته‌ چوار مه‌ل بگره‌ ئینجا(سه‌ریان ببڕه‌) و پارچه‌ پارچه‌یان بکه‌ له‌پاشدا هه‌ر پارچه‌یه‌کیان له‌سه‌ر شاخێک دابنێ له‌ پاشان بانگیان بکه‌ دێن بۆلات به‌هه‌ڵه‌ داوان وه‌ چاک بزانه‌ و دڵنیابه‌ بێگومان خوا باڵاده‌ستی کار به‌جێ یه‌.    "
  },
  {
    "number": 261,
    "text": "مَّثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَٰلَهُمْ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنۢبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِى كُلِّ سُنۢبُلَةٍ مِّا۟ئَةُ حَبَّةٍ وَٱللَّهُ يُضَٰعِفُ لِمَن يَشَآءُ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "The example of those who spend their wealth in the way of Allah is like a seed [of grain] which grows seven spikes; in each spike is a hundred grains. And Allah multiplies [His reward] for whom He wills. And Allah is all-Encompassing and Knowing.",
    "asan": "نمونه‌ی ئه‌وانه‌ی که ماڵ و سامانیان ده‌به‌خشن له پێناوی خوادا، وه‌کو تۆوێک وایه که بڕوێت و حه‌وت گوڵی گرتبێت، له هه‌ر گوڵێکدا سه‌د دانه‌ی تیادا بێت، خوایش بۆ هه‌ر که‌س که بیه‌وێت (به گوێره‌ی نیه‌تی و جێگرتنی خێره‌که‌ی) پاداشت چه‌ند به‌رامبه‌ر ده‌کات و خوا فراوانگیر و زانایه",
    "puxt": "  وێنه‌ی(خێری) ئه‌وانه‌ی که‌ ماڵی خۆیان به‌خت ده‌که‌ن له‌ ڕێ ی خوادا وه‌ک ده‌نکێک(تۆو) وایه‌ (ڕوابێت) و حه‌وت گوڵی گرتبێت له‌هه‌ر گوڵێک سه‌د دانه‌ی تێدا بێت وه‌ خوا له‌مه‌ش زیاتری ده‌کات بۆ هه‌ر که‌سێک که‌ خۆی بیه‌وێت وه‌ خوا خاوه‌ن به‌هره‌ی فراوانی ئاگاداره‌.    "
  },
  {
    "number": 262,
    "text": "ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَٰلَهُمْ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ ثُمَّ لَا يُتْبِعُونَ مَآ أَنفَقُوا۟ مَنًّا وَلَآ أَذًى لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ",
    "english": "Those who spend their wealth in the way of Allah and then do not follow up what they have spent with reminders [of it] or [other] injury will have their reward with their Lord, and there will be no fear concerning them, nor will they grieve.",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی ماڵ و داراییان ده‌به‌خشن له ڕێگه‌ی خوادا، به‌دوای ئه‌وه‌ی به‌خشیوویانه هیچ جۆره منه‌تێک نانێن و هیچ جۆره ئازارێک ناگه‌یه‌نن، (ئه‌وانه‌) ته‌نها پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌، هیچ ترس و بیمیان له‌سه‌رنیه (له که‌م و کووڕیی پاداشت و ته‌نگانه‌ی قیامه‌ت)، غه‌م و په‌ژاره‌ش ڕوویان تێ ناکات",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌ ماڵ و دارایی خۆیان به‌خت ده‌که‌ن له‌ ڕێ ی خوادا دوای ئه‌وه‌ هیچ منه‌تێک نانێن و ئازارێک(به‌ دڵی هه‌ژاران) ناگه‌یه‌نن بۆیان هه‌یه‌ پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریان وه‌ هیچ ترسێکیان له‌سه‌ر نی یه‌ وه‌ هیچ خه‌فه‌تێکیان نی یه‌.    "
  },
  {
    "number": 263,
    "text": "قَوْلٌ مَّعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِّن صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَآ أَذًى وَٱللَّهُ غَنِىٌّ حَلِيمٌ",
    "english": "Kind speech and forgiveness are better than charity followed by injury. And Allah is Free of need and Forbearing.",
    "asan": "قسه‌و گوفتاری جوان و چاوپۆشیه‌ک (له هه‌ڵه‌)، چاکتره له به‌خشینێک که ئازاری به‌دوادا بێت و منه‌ت بکرێت، خوایش ده‌وڵه‌مه‌ندو بێ نیازه (له به‌خشینی به‌منه‌ت) و خۆڕاگرو له‌سه‌رخۆیه (زوو تۆڵه ناسێنێت له سه‌رکه‌ش و یاخییه‌کان)",
    "puxt": "  قسه‌یه‌کی خۆش و چاوپۆشی(له‌ هه‌ڵه‌دا)چاکتره‌ له‌ خێرێک که‌ ئازارو دڵ ئێشاندنی به‌ دوادا بێ وه‌ خوا بێ نیازێکی له‌سه‌ر خۆیه‌.    "
  },
  {
    "number": 264,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ لَا تُبْطِلُوا۟ صَدَقَٰتِكُم بِٱلْمَنِّ وَٱلْأَذَىٰ كَٱلَّذِى يُنفِقُ مَالَهُۥ رِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلْيَوْمِ ٱلْءَاخِرِ فَمَثَلُهُۥ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُۥ وَابِلٌ فَتَرَكَهُۥ صَلْدًا لَّا يَقْدِرُونَ عَلَىٰ شَىْءٍ مِّمَّا كَسَبُوا۟ وَٱللَّهُ لَا يَهْدِى ٱلْقَوْمَ ٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "O you who have believed, do not invalidate your charities with reminders or injury as does one who spends his wealth [only] to be seen by the people and does not believe in Allah and the Last Day. His example is like that of a [large] smooth stone upon which is dust and is hit by a downpour that leaves it bare. They are unable [to keep] anything of what they have earned. And Allah does not guide the disbelieving people.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌، نه‌که‌ن خێرو پاداشتی چاکه‌کانتان پووچ بکه‌نه‌وه به منه‌ت نان و دڵ ئازاردانی (هه‌ژاران)، وه‌کو ئه‌و که‌سه‌ی ماڵ و سامانی خۆی له‌به‌ر چاوی خه‌ڵکی ببه‌خشێت بۆ ڕیاکاریی و خۆنواندن و ئیمان و باوه‌ڕی به‌خواو ڕۆژی دوایی نه‌بێت، جا نموونه‌ی ئه‌و جۆره که‌سانه وه‌ک به‌ردێکی ساف وایه که خۆڵێکی به سه‌ره‌وه بێت، له‌وه‌ودوا بارانێکی لێزمه ببارێت به‌سه‌ریداو هیچی به‌سه‌ره‌وه نه‌هێڵێت و به‌ره‌ق و ته‌قی به‌جێی بهێڵێت و حه‌قیقه‌تی ده‌ربکه‌وێت، (ئینجا ئه‌و جۆره ڕیابازو بێ باوه‌ڕ منه‌تنه‌رانه‌) هیچ جۆره به‌هره‌یه‌ک له‌و به‌خشینه‌یان به‌ده‌ست ناهێنن، بێگومان خوای گه‌وره ڕێنموویی قه‌ومی بێ باوه‌ڕو کافران ناکات",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌وانه‌ی بڕواتان هێناوه‌ پوچه‌ڵی مه‌که‌نه‌وه‌ خێرو به‌خشینه‌کانتان به‌ منه‌ت نان و ئازاردان و دڵ ئێشان وه‌ک ئه‌و که‌سه‌ی ماڵ و سامانی خۆی به‌خت ده‌کات بۆ ڕووپامایی خه‌ڵک وه‌ باوه‌ڕی نیه‌ به‌خواو به‌ ڕۆژی دوایی جا وێنه‌ی ئه‌و ناپاکانه‌ وه‌ک به‌ردێکی لووس وایه‌ که‌ گڵێکی که‌می به‌سه‌ره‌وه‌ بێت ئینجا بارانێکی لێزمه‌ی لێ بدات وه‌ به‌رده‌که‌ بهێڵێته‌وه‌ به‌ ڕووتی ناتوانن ده‌ستی بخه‌ن هیچ له‌وه‌ی که‌ کردوویانه‌ وه‌ خوا ڕێنموونیی ناکات گه‌لی بێ بڕواو خوا نه‌ناس.    "
  },
  {
    "number": 265,
    "text": "وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَٰلَهُمُ ٱبْتِغَآءَ مَرْضَاتِ ٱللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍۭ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَـَٔاتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ",
    "english": "And the example of those who spend their wealth seeking means to the approval of Allah and assuring [reward for] themselves is like a garden on high ground which is hit by a downpour - so it yields its fruits in double. And [even] if it is not hit by a downpour, then a drizzle [is sufficient]. And Allah, of what you do, is Seeing.",
    "asan": "نموونه‌ی ئه‌وانه‌ی ماڵ و سامانیان ده‌به‌خشن له پێناوی به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی خوادا و بۆ دامه‌زراندن و ڕاهێنانی خۆیان له‌سه‌ر چاکه‌کاری، وه‌کو باخچه‌یه‌ک وایه: له به‌رزاییه‌کدا بێت و بارانێکی دڵۆپ گه‌وره بیگرێته‌وه و ببێته هۆی ئه‌وه‌ی که دوو به‌رامبه‌ر به‌رهه‌می هه‌بێت، خۆ ئه‌گه‌ر بارانی دڵۆپ گه‌وره‌ش نه‌یگرێته‌وه‌، ئه‌وه نمه باران پاراوی ده‌کات، خوای گه‌وره‌ش بینایه به‌و کارو کرده‌وانه‌ی ده‌یکه‌ن",
    "puxt": "  نموونه‌ی ئه‌وانه‌ی که‌ ماڵ و دارایی خۆیان ده‌به‌خشن له‌ پێناو ڕه‌زامه‌ندی خوا، وه‌ بۆ دامه‌زراندنی دڵ و ده‌رونیان (له‌سه‌ر چاکه‌) وه‌ک باخێک وایه‌ که‌ به‌ شوێنێکی به‌رزه‌وه‌بێت بارانی دڵۆپ گه‌وره‌ی لێ بدات ئینجا میوه‌ی خۆی بدات به‌ دوو چه‌ندانه‌ وه‌ ئه‌گه‌ر بارانی دڵۆپ گه‌وره‌شی لێ نه‌دات بارانی وردی لێ بدا(واته‌ بێ به‌رهه‌م نابێت) وه‌ خوای گه‌وره‌ش بینایه‌ به‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 266,
    "text": "أَيَوَدُّ أَحَدُكُمْ أَن تَكُونَ لَهُۥ جَنَّةٌ مِّن نَّخِيلٍ وَأَعْنَابٍ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا ٱلْأَنْهَٰرُ لَهُۥ فِيهَا مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ وَأَصَابَهُ ٱلْكِبَرُ وَلَهُۥ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَآءُ فَأَصَابَهَآ إِعْصَارٌ فِيهِ نَارٌ فَٱحْتَرَقَتْ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلْءَايَٰتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ",
    "english": "Would one of you like to have a garden of palm trees and grapevines underneath which rivers flow in which he has from every fruit? But he is afflicted with old age and has weak offspring, and it is hit by a whirlwind containing fire and is burned. Thus does Allah make clear to you [His] verses that you might give thought.",
    "asan": "ئایا هیچ که‌س له ئێوه حه‌ز ده‌کات باخێکی هه‌بێت له دارخورماو چه‌نده‌ها جۆر ڕه‌زه ترێ پێک هاتبێت و چه‌ند جۆگه‌و ڕووبارێک به‌ژێر دره‌خته‌کانیدا بڕوات و هه‌موو جۆره به‌روبوومێکی تێدا بێت بۆ خاوه‌نه‌که‌ی و خۆی دووچاری پیری بووبێت و چه‌ند نه‌وه‌و منداڵێکی لاوازی هه‌بێت، که‌چی له‌ناکاو گه‌رده‌لولێک گڕوگه‌رمیه‌کی به‌هێزی تێدابێت و هه‌ڵکاته‌سه‌ری و یه‌کسه‌ربسووتێت؟! (ئه‌مه زۆر جێی داخ و نیگه‌رانیه چونکه نه‌خۆی له‌به‌ر پیری، نه‌منداڵی، له‌به‌ر بێ هێزی، ناتوانن باخه‌که ئاوه‌دان بکه‌نه‌وه‌)، ئا به‌و شێوه‌یه خوا ئایه‌ت و به‌ڵگه‌و نیشانه‌کان ده‌خاته به‌رچاوتان بۆ ئه‌وه‌ی تێفکرن و بیربکه‌نه‌وه (خۆتان مایه‌پووچ و ڕه‌نج به‌خه‌سار نه‌که‌ن)",
    "puxt": "  ئایا که‌س له‌ ئێوه‌ حه‌ز ده‌کات که‌ باخێکی ببێت له‌دره‌ختی خورما وه‌ جۆره‌ها دره‌ختی ترێ و ڕه‌ز چه‌ند جۆگه‌ ئاو بڕوا به‌ژێریاندا بۆ خاوه‌ن باخه‌که‌ ببێت له‌ناو ئه‌و باخه‌دا له‌ هه‌موو جۆره‌ میوه‌یه‌ک له‌کاتێکدا(خاوه‌نه‌که‌) دووچاری ببێ پیری وه‌ بیبێ چه‌ند مناڵێکی وردی بێ ده‌سه‌ڵات ئینجا گه‌رده‌لوولێکی لێ هه‌ڵ بکات گڕو سه‌موومی تێدا بێ یه‌کسه‌ر باخه‌که‌ بسوتێ ئا به‌م ڕه‌نگه‌ خوا نیشانه‌کانی(میهره‌بانی) خۆیتان بۆ ڕوون ده‌کاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بیر بکه‌نه‌وه‌.    "
  },
  {
    "number": 267,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓا۟ أَنفِقُوا۟ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّآ أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ ٱلْأَرْضِ وَلَا تَيَمَّمُوا۟ ٱلْخَبِيثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِـَٔاخِذِيهِ إِلَّآ أَن تُغْمِضُوا۟ فِيهِ وَٱعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ غَنِىٌّ حَمِيدٌ",
    "english": "O you who have believed, spend from the good things which you have earned and from that which We have produced for you from the earth. And do not aim toward the defective therefrom, spending [from that] while you would not take it [yourself] except with closed eyes. And know that Allah is Free of need and Praiseworthy.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌: ببه‌خشن له باشترین به‌روبووم و به‌رهه‌مێک که به‌ده‌ستان هێناوه و له‌و به‌روبوومانه‌ی که له زه‌ویدا بۆمان ده‌رهێناون و ڕواندوومانه‌، نه‌که‌ن نیازی به‌خشینی شتی ناپوخت و بێ که‌ڵک بکه‌ن و له‌و ببه‌خشن، له‌کاتێکدا خۆتان ئه‌و جۆره شتانه وه‌رناگرن و پێی ڕازی نابن (ئه‌گه‌ر بتاندرێتێ) مه‌گه‌ر چاوی لێ بنوقێنن و بزانن که خوا ده‌وڵه‌مه‌ندو بێ نیازه و شایسته‌ی سوپاسه (پێویستی به‌به‌خشینی بێ نرخ نیه‌)",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی بڕواتان هێناوه‌ به‌خت بکه‌ن له‌ پاکترینی ئه‌وه‌ی په‌یداتان کردوه‌ وه‌ له‌وه‌ی که‌ بۆمان ده‌رهێناوون(ڕواندوون) له‌ زه‌وی مه‌ڕۆن له‌وه‌ی ببه‌خشن که‌ خراپه‌ له‌ کاتێکدا که‌ خۆتان ئه‌و شته‌ خراپه‌ وه‌رناگرن(ئه‌گه‌ر بتان درێتێ) مه‌گه‌ر چاوی لێ بپۆشن وه‌ چاک بزانن که‌خوا بێ نیازێکی شایسته‌ی ستایشه‌.    "
  },
  {
    "number": 268,
    "text": "ٱلشَّيْطَٰنُ يَعِدُكُمُ ٱلْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِٱلْفَحْشَآءِ وَٱللَّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ",
    "english": "Satan threatens you with poverty and orders you to immorality, while Allah promises you forgiveness from Him and bounty. And Allah is all-Encompassing and Knowing.",
    "asan": "(کاتێ ئێوه له ماڵ و داراییتان ده‌به‌خشن) شه‌یتان به‌ڵێنی هه‌ژاری و نه‌داریتان پێ ده‌دات (ده‌تانترسێنێت به هه‌ژاری) و فه‌رمانتان پێ ده‌دات به‌گوناهو تاوان و خراپه و نه‌به‌خشین، خوای گه‌وره‌ش به‌ڵێنی لێخۆشبوونێکی تایبه‌تی خۆیتان پێده‌دات له‌گه‌ڵ زۆری ڕۆزی و به‌هره‌ی فراوانداو خوا فراوانگیرو زانایه",
    "puxt": "  شه‌یتان ده‌تان ترسێنێ به‌ هه‌ژاری وه‌فه‌رمانتان پێده‌دات به‌ خراپه‌ وه‌ خوا به‌ڵێنی لێخۆشبوون و چاکه‌تان پێده‌دات خوا فراوان میهره‌بانی زانایه‌.    "
  },
  {
    "number": 269,
    "text": "يُؤْتِى ٱلْحِكْمَةَ مَن يَشَآءُ وَمَن يُؤْتَ ٱلْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِىَ خَيْرًا كَثِيرًا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُو۟لُوا۟ ٱلْأَلْبَٰبِ",
    "english": "He gives wisdom to whom He wills, and whoever has been given wisdom has certainly been given much good. And none will remember except those of understanding.",
    "asan": "ئه‌وزاته به‌هه‌ر که‌س بیه‌وێت و (شایسته بێت) حیکمه‌ت و دانایی پێ ده‌به‌خشێت و هه‌ر که‌س حیکمه‌تی پێ ببه‌خشرێت، ئه‌وه بێگومان خێرێکی زۆری پێدراوه‌، جا بێجگه له ژیر و هۆشمه‌نده‌کان که‌سانی تر له‌و به‌هره‌یه تێناگه‌ن و په‌ند وه‌رناگرن",
    "puxt": "  ئه‌ی به‌خشێ ژیری ودانایی به‌ هه‌ر که‌سێک که‌ بیه‌وێ وه‌ هه‌ر که‌سێک ژیری و دانایی پێدرا ئه‌وا به‌ڕاستی پێ ی دراوه‌ چاکه‌یه‌کی زۆر په‌ند وه‌ر‌ناگرن ته‌نها خاوه‌نانی ژیری و بیر نه‌بێ.    "
  },
  {
    "number": 270,
    "text": "وَمَآ أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَعْلَمُهُۥ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ",
    "english": "And whatever you spend of expenditures or make of vows - indeed, Allah knows of it. And for the wrongdoers there are no helpers.",
    "asan": "هه‌رشتێکتان به‌خشی بێت یان هه‌ر نه‌زرو بڕیارێکتان دابێت، ئه‌وه خوا پێی ده‌زانێت و بۆ سته‌مکاران هیچ جۆره پشتیوانیه‌ک نیه (که بیانپارێزێ له تۆڵه‌ی خوا)",
    "puxt": "  ئه‌وه‌ی به‌ختتان کردبێ له‌چاکه‌ یا نه‌زرێکتان بڕیار دابێ ئه‌وه‌ بێگومان خوا ئاگای لێ یه‌ وه‌ بۆ سته‌مکاران نی یه‌ هیچ یارمه‌تی ده‌رێک.    "
  },
  {
    "number": 271,
    "text": "إِن تُبْدُوا۟ ٱلصَّدَقَٰتِ فَنِعِمَّا هِىَ وَإِن تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا ٱلْفُقَرَآءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّـَٔاتِكُمْ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ",
    "english": "If you disclose your charitable expenditures, they are good; but if you conceal them and give them to the poor, it is better for you, and He will remove from you some of your misdeeds [thereby]. And Allah, with what you do, is [fully] Acquainted.",
    "asan": "ئه‌گه‌ر خێرو چاکه و به‌خشینه‌کانتان به ئاشکرا ئه‌نجام بده‌ن ئه‌وه شتێکی چاکه‌، خۆ ئه‌گه‌ر بیشارنه‌وه و بیده‌ن به هه‌ژاران به نهێنی ئه‌وه چاکتره بۆتان، جا (به‌و به‌خشینه‌) خوا هه‌ندێک له گوناهه‌کانتان ده‌سڕێته‌وه و خوا ئاگایه به‌و کارو کرده‌وانه‌ی که ئه‌نجامی ده‌ده‌ن",
    "puxt": "  ئه‌گه‌ر ئاشکرای بکه‌ن خێره‌کانتان ئه‌وه‌ کارێکی باشه‌ وه‌ ئه‌گه‌ر بیشارنه‌وه‌ و بیده‌ن به‌ هه‌ژاران ئه‌وه‌ باشتره‌ بۆ ئێوه‌ ، وه‌ خوا هه‌ڵی ئه‌وه‌رێنێ لێتان هێندێ له‌ گوناهه‌کانتان وه‌ خوا به‌وه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن ئاگاداره‌.    "
  },
  {
    "number": 272,
    "text": "لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَىٰهُمْ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَهْدِى مَن يَشَآءُ وَمَا تُنفِقُوا۟ مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنفُسِكُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلَّا ٱبْتِغَآءَ وَجْهِ ٱللَّهِ وَمَا تُنفِقُوا۟ مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لَا تُظْلَمُونَ",
    "english": "Not upon you, [O Muhammad], is [responsibility for] their guidance, but Allah guides whom He wills. And whatever good you [believers] spend is for yourselves, and you do not spend except seeking the countenance of Allah. And whatever you spend of good - it will be fully repaid to you, and you will not be wronged.",
    "asan": "ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) هیدایه‌ت و ڕێنموویی و موسوڵمان کردنی ئه‌و خه‌ڵکه له‌سه‌ر تۆ نیه (چونکه تۆ ته‌نها گه‌یاندنی په‌یامه‌که‌ت له‌سه‌ره‌) به‌ڵام خوا هیدایه‌ت و ڕێنموویی هه‌ر که‌سێکی بوێت ده‌کات، (به مه‌رجێک ئه‌و که‌سه‌ش ڕووی دڵی بکاته ئیمان) هه‌ر خێرێکیش ئه‌نجام بده‌ن، ئه‌وه قازانجه‌که‌ی بۆ خۆتانه‌، ئێوه (ئه‌ی بڕواداران) هیچ شتێک نابه‌خشن مه‌گه‌ر بۆ ڕه‌زامه‌ندی خوا نه‌بێت و هه‌ر خێرو چاکه‌یه‌کیش ئه‌نجام بده‌ن پاداشته‌که‌یتان ده‌ستتان ده‌که‌وێته‌وه‌، ئه‌وسا ئێوه به‌هیچ شێوه‌یه‌ک سته‌متان لێناکرێت",
    "puxt": "  له‌سه‌ر تۆ نی یه‌(ئه‌ی موحه‌ممه‌د صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ڕێنموونیی و موسوڵمان کردنی خه‌ڵکی به‌ڵکو خوا هه‌رکه‌سێکی بوێ هیدایه‌تی ده‌دات وه‌ ئه‌وه‌ی به‌ختی ده‌که‌ن له‌ دارایی(چاکه‌) ئه‌وه‌ (قازانجه‌که‌ی) بۆ خۆتانه‌ ئێوه‌ هیچ به‌خت ناکه‌ن مه‌گه‌ر بۆ ڕه‌زای خوا نه‌بێ وه‌ ئه‌وه‌ی(به‌ختی) ده‌که‌ن له‌سامان (چاکه‌) ئه‌تان درێته‌وه‌و ئێوه‌ سته‌متان لێ ناکرێ.    "
  },
  {
    "number": 273,
    "text": "لِلْفُقَرَآءِ ٱلَّذِينَ أُحْصِرُوا۟ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِى ٱلْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ ٱلْجَاهِلُ أَغْنِيَآءَ مِنَ ٱلتَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسِيمَٰهُمْ لَا يَسْـَٔلُونَ ٱلنَّاسَ إِلْحَافًا وَمَا تُنفِقُوا۟ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ",
    "english": "[Charity is] for the poor who have been restricted for the cause of Allah, unable to move about in the land. An ignorant [person] would think them self-sufficient because of their restraint, but you will know them by their [characteristic] sign. They do not ask people persistently [or at all]. And whatever you spend of good - indeed, Allah is Knowing of it.",
    "asan": "(ئه‌و جۆره به‌خشینانه پێشکه‌ش بکه‌ن) به‌و هه‌ژارانه‌ی له پێناوی خوادا لێبڕاون و ناتوانن بگه‌ڕێن به زه‌ویدا و بازرگانی و کاسبی بکه‌ن (به‌هۆی خه‌ریک بوونیان به‌گه‌یاندنی په‌یامی خوا)، ئه‌وه‌ی نه‌یانناسێت، (ئه‌و هه‌ژارانه ئه‌وه‌نده که‌سایه‌تی خۆیان ڕاده‌گرن و نه‌فس به‌رزن)، واده‌زانێت ده‌وڵه‌مه‌ندن، تۆ ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) (یا ئه‌ی ئیماندار) به ڕه‌نگ و ڕوخسارو سیمایاندا ده‌یانناسیت، داواناکه‌ن له خه‌ڵکی به‌زۆر شتی لێبسه‌نن و ڕووگیریان بکه‌ن، هه‌ر خێرێک ئه‌نجام بده‌ن ئه‌وه بێگومان خوا زانایه پێی",
    "puxt": "  ئه‌م خێره‌ بۆ ئه‌و هه‌ژارانه‌یه‌ که‌ ده‌ست و پێ به‌ستراون له‌ ڕێ ی خوادا ناتوانن (بۆ ڕۆزی په‌یدا کردن) بگه‌ڕێن به‌ زه‌وی دا نادانی بێ خه‌به‌ر وا هه‌ست ده‌کات ئه‌وان که‌ ده‌وڵه‌مه‌ندن به‌ هۆی بێ نیازیانه‌وه‌(سواڵ نه‌کردنیانه‌وه‌) تۆ(ئه‌ی موحه‌ممه‌د صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌یان ناسییت به‌ شێوه‌یاندا داوای هیچ له‌که‌س ناکه‌ن به‌زۆر(وه‌ک سواڵ که‌رانی تر) وه‌ ئه‌وه‌ی به‌ختی ده‌که‌ن له‌ ماڵ و سامان بێگومان خوا ئاگاداره‌ لێ ی .    "
  },
  {
    "number": 274,
    "text": "ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَٰلَهُم بِٱلَّيْلِ وَٱلنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ",
    "english": "Those who spend their wealth [in Allah 's way] by night and by day, secretly and publicly - they will have their reward with their Lord. And no fear will there be concerning them, nor will they grieve.",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی ماڵ و سامانیان ده‌به‌خشن، به‌شه‌و و به ڕۆژ، به نهێنی و به ئاشکرا، ئا ئه‌وانه هه‌ر پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌، ترس و بیمیان له‌سه‌ر نییه و ئه‌وان خه‌فه‌تبار نابن (له ڕۆژی قیامه‌ت و لێپرسینه‌وه‌دا)",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌ ماڵ و دارایی خۆیان به‌خت ده‌که‌ن به‌ شه‌وو به‌ ڕۆژ به‌ په‌نهانی و به‌ ئاشکرا ئا ئه‌وانه‌ هه‌ر پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌ وه‌ هیچ ترسێکیان له‌به‌ر نی یه‌(له‌ داهاتوودا) وه‌ ئه‌وان خه‌فه‌ت بار نابن بۆ ڕابردوو.    "
  },
  {
    "number": 275,
    "text": "ٱلَّذِينَ يَأْكُلُونَ ٱلرِّبَوٰا۟ لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ ٱلَّذِى يَتَخَبَّطُهُ ٱلشَّيْطَٰنُ مِنَ ٱلْمَسِّ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوٓا۟ إِنَّمَا ٱلْبَيْعُ مِثْلُ ٱلرِّبَوٰا۟ وَأَحَلَّ ٱللَّهُ ٱلْبَيْعَ وَحَرَّمَ ٱلرِّبَوٰا۟ فَمَن جَآءَهُۥ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِۦ فَٱنتَهَىٰ فَلَهُۥ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُو۟لَٰٓئِكَ أَصْحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ",
    "english": "Those who consume interest cannot stand [on the Day of Resurrection] except as one stands who is being beaten by Satan into insanity. That is because they say, \"Trade is [just] like interest.\" But Allah has permitted trade and has forbidden interest. So whoever has received an admonition from his Lord and desists may have what is past, and his affair rests with Allah. But whoever returns to [dealing in interest or usury] - those are the companions of the Fire; they will abide eternally therein.",
    "asan": "ئه‌وانه‌ی سوو ده‌خۆن، هه‌ڵسوکه‌وت ناکه‌ن و ڕاست نابنه‌وه (له گۆڕدا) مه‌گه‌ر وه‌ک ئه‌و که‌سه‌ی که شه‌یتان ده‌ستی لێوه‌شاندبێت (هه‌ر له دنیادا سروشتی نین، له قیامه‌تیشدا وه‌ک شێت ده‌بن) چونکه ئه‌وانه ده‌ڵێن: کڕین و فرۆشتن وه‌ک سوو وایه (له حاڵێکدا): خوا کڕین و فرۆشتنی حه‌ڵال کردوه‌و سووی حه‌رام کردووه‌، جا ئه‌وه‌ی ئامۆژگاری په‌روه‌ردگاری پێگه‌یشت و وازی هێنا، ئه‌وه‌ی ده‌ستی که‌وتووه‌، بۆ خۆی، کاری (له لێ پرسینه‌وه‌شی) ده‌که‌وێته‌لای خوا، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ده‌ست بکاته‌وه‌به‌سوو خۆریی، ئا ئه‌وانه جێنشینی ناو ئاگری دۆزه‌خن و ژیانی هه‌میشه‌یی تیادا ده‌به‌نه‌سه‌ر",
    "puxt": "  ئه‌وانه‌ی که‌ ده‌خۆن سوو(الربا) ڕاست نابنه‌وه‌ (له‌ گۆڕه‌کانیاندا) مه‌گه‌ر چۆن که‌سێ ڕاست ده‌بێته‌وه‌ که‌ شه‌یتان ده‌ستی لێ وه‌شاندبێ (وه‌ تووشی فێ بووبێ) ئه‌وه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌، سوو خۆران وتیان: کڕین و فرۆشتن وه‌ک سوو وایه‌ له‌کاتێکدا خوا ڕێ ی داوه‌ به‌ کڕین و فرۆشتن به‌ڵام سووی قه‌ده‌غه‌ کردووه‌ ئینجا ئه‌و که‌سه‌ی پێی گه‌یشت ئامۆژگاری یه‌ک له‌ په‌روه‌ردگاری یه‌وه‌ ، وه‌ خێرا ده‌ستی لێ هه‌ڵگرت ئه‌وا ئه‌وه‌ی له‌وه‌پێش وه‌ری گرتووه‌ بۆخۆیه‌تی( له‌‌ سوو خواردن) وه‌ کاری ئه‌و حه‌واڵه‌ به‌خوایه‌، وه‌ ئه‌وه‌ی گه‌ڕایه‌وه‌(بۆ سوو خواردن)  ئا ئه‌وانه‌ هاوڕێ ی ئاگرن تیا ده‌مێننه‌وه‌ به‌ ئێجگاری.    "
  },
  {
    "number": 276,
    "text": "يَمْحَقُ ٱللَّهُ ٱلرِّبَوٰا۟ وَيُرْبِى ٱلصَّدَقَٰتِ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ",
    "english": "Allah destroys interest and gives increase for charities. And Allah does not like every sinning disbeliever.",
    "asan": "خوا، سوو، ته‌فروتونا ده‌کات و به‌ره‌که‌تی لێ هه‌ڵده‌گرێت، به‌ڵام پاداشتی خێر و سامان به‌خشین بره‌و پێ ده‌دات و به‌ره‌که‌تی تێ ده‌خات بێگومان خوا هیج کافرێکی تاوانباری خۆشناوێت",
    "puxt": "  خوا پیت و به‌ره‌که‌تی سوو ناهێڵێ وه‌ بره‌و به‌ خێرو به‌خشین ئه‌دات وه‌ خوا خۆشی ناوێ هیچ ناسوپاسێکی تاوانکار.    "
  },
  {
    "number": 277,
    "text": "إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَقَامُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُا۟ ٱلزَّكَوٰةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ",
    "english": "Indeed, those who believe and do righteous deeds and establish prayer and give zakah will have their reward with their Lord, and there will be no fear concerning them, nor will they grieve.",
    "asan": "به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که باوه‌ڕیان هێناوه و کرده‌وه چاکه‌کانیان ئه‌نجامداوه و نوێژه‌کانیان به‌چاکی به‌جێهێناوه و زه‌کاتیان داوه‌، ته‌نها پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌، ئه‌وسا نه ترس و بیمیان له‌سه‌ره‌، نه‌غه‌م و په‌ژاره ده‌یان گرێته‌وه",
    "puxt": "  به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که‌ بڕوایان هێناوه‌، وه‌ کرده‌وه‌ باشه‌کانیان کردووه‌، وه‌ نوێژیان به‌هۆش و گۆشه‌وه‌ کردووه‌ وه‌ زه‌کاتیان داوه‌ ته‌نها پاداشتیان لای په‌روه‌ردگاریانه‌ وه‌ هیچ ترسێکیان له‌به‌ر نی یه‌(بۆ داهاتوو) وه‌ هیچ خه‌فه‌تێک ڕوویان تێ ناکات بۆ رابردوو.    "
  },
  {
    "number": 278,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ ٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَذَرُوا۟ مَا بَقِىَ مِنَ ٱلرِّبَوٰٓا۟ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ",
    "english": "O you who have believed, fear Allah and give up what remains [due to you] of interest, if you should be believers.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌، پارێزکارو خواناس بن و واز له پاشماوه‌ی سوو بهێنن ئه‌گه‌ر ئیماندارن",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی بڕواتان هێناوه‌ (به‌ خوا) له‌ خوا بترسن وه‌ ده‌ست هه‌ڵگرن له‌و سووه‌ی که‌ لای خه‌ڵک ماوتانه‌ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ بڕوادارن.    "
  },
  {
    "number": 279,
    "text": "فَإِن لَّمْ تَفْعَلُوا۟ فَأْذَنُوا۟ بِحَرْبٍ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَإِن تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوسُ أَمْوَٰلِكُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ",
    "english": "And if you do not, then be informed of a war [against you] from Allah and His Messenger. But if you repent, you may have your principal - [thus] you do no wrong, nor are you wronged.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر وانه‌که‌ن، ئه‌وه جه‌نگ له‌گه‌ڵ خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌یدا ڕابگه‌یه‌نن (که سه‌رئه‌نجامه‌که‌ی زۆر سامناکه‌)، خۆ ئه‌گه‌ر ته‌وبه بکه‌ن و (له سوو خۆری واز بهێنن) ئه‌وه ته‌نها سه‌رمایه‌کانتان بۆ هه‌یه وه‌ری بگرنه‌وه‌، نه سته‌م ده‌که‌ن (له قه‌رزاره‌کان) نه سته‌متان لێ ده‌کرێت",
    "puxt": "  ئینجا ئه‌گه‌ر ده‌ستان لێ هه‌ڵنه‌گرت که‌واته‌ بزانن و ئاگادار بن به‌ جه‌نگێک له‌ لایه‌ن خواو پێغه‌مبه‌ری خواوه‌، وه‌ ئه‌گه‌ر په‌شیمان بوونه‌وه‌ ئه‌وه‌ ته‌نها سه‌رمایه‌کانتان هی ئێوه‌یه‌ نه‌ سته‌م بکه‌ن(له‌ خه‌ڵکی) وه‌ نه‌ سته‌متان لێ ده‌کرێ.    "
  },
  {
    "number": 280,
    "text": "وَإِن كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيْسَرَةٍ وَأَن تَصَدَّقُوا۟ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ",
    "english": "And if someone is in hardship, then [let there be] postponement until [a time of] ease. But if you give [from your right as] charity, then it is better for you, if you only knew.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر قه‌رزاره‌که نه‌دار بوو، ئه‌وه مۆڵه‌تی بدرێ تا ده‌رووی لێ ده‌کرێته‌وه و ده‌یبێت، خێر کردنتان به قه‌رزاره‌که و ئازاد کردنی و به‌خشینی، چاکتره بۆتان ئه‌گه‌ر ئێوه بزانن (چه‌نده پاداشتی خوایی بێ سنووره‌)",
    "puxt": "  وه‌ ئه‌گه‌ر قه‌رزدار نه‌دار بوو ئه‌وا با مۆڵه‌تی بدرێ تا ده‌وڵه‌مه‌ند ئه‌بێ وه‌ ئه‌گه‌ر(له‌ قه‌رزه‌که‌) ئازادیان بکه‌ن باشتره‌ بۆتان ئه‌گه‌ر تێ بگه‌ن.    "
  },
  {
    "number": 281,
    "text": "وَٱتَّقُوا۟ يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ",
    "english": "And fear a Day when you will be returned to Allah. Then every soul will be compensated for what it earned, and they will not be treated unjustly.",
    "asan": "(خه‌ڵکینه‌) له سزاو تۆڵه‌ی ڕۆژێک بترسن که تیایدا بۆ لای خوا ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌، له‌وه‌ودوا هه‌موو که‌س پاداشتی کاروکرده‌وه‌ی خۆی وه‌رده‌گرێت و سته‌میان لێ ناکرێت",
    "puxt": "  وه‌ بترسن له‌ ڕۆژێک ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ لای خوا له‌پاشان ئه‌درێته‌وه‌ به‌ هه‌موو که‌سێک(پاداشت و سزای) ئه‌وه‌ی کردووه‌یه‌تی وه‌ ئه‌وان سته‌میان لێ ناکرێ.    "
  },
  {
    "number": 282,
    "text": "يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓا۟ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَىٰٓ أَجَلٍ مُّسَمًّى فَٱكْتُبُوهُ وَلْيَكْتُب بَّيْنَكُمْ كَاتِبٌۢ بِٱلْعَدْلِ وَلَا يَأْبَ كَاتِبٌ أَن يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ ٱللَّهُ فَلْيَكْتُبْ وَلْيُمْلِلِ ٱلَّذِى عَلَيْهِ ٱلْحَقُّ وَلْيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ وَلَا يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْـًٔا فَإِن كَانَ ٱلَّذِى عَلَيْهِ ٱلْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لَا يَسْتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُۥ بِٱلْعَدْلِ وَٱسْتَشْهِدُوا۟ شَهِيدَيْنِ مِن رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَٱمْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ ٱلشُّهَدَآءِ أَن تَضِلَّ إِحْدَىٰهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَىٰهُمَا ٱلْأُخْرَىٰ وَلَا يَأْبَ ٱلشُّهَدَآءُ إِذَا مَا دُعُوا۟ وَلَا تَسْـَٔمُوٓا۟ أَن تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَىٰٓ أَجَلِهِۦ ذَٰلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ ٱللَّهِ وَأَقْوَمُ لِلشَّهَٰدَةِ وَأَدْنَىٰٓ أَلَّا تَرْتَابُوٓا۟ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلَّا تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوٓا۟ إِذَا تَبَايَعْتُمْ وَلَا يُضَآرَّ كَاتِبٌ وَلَا شَهِيدٌ وَإِن تَفْعَلُوا۟ فَإِنَّهُۥ فُسُوقٌۢ بِكُمْ وَٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ ٱللَّهُ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ",
    "english": "O you who have believed, when you contract a debt for a specified term, write it down. And let a scribe write [it] between you in justice. Let no scribe refuse to write as Allah has taught him. So let him write and let the one who has the obligation dictate. And let him fear Allah, his Lord, and not leave anything out of it. But if the one who has the obligation is of limited understanding or weak or unable to dictate himself, then let his guardian dictate in justice. And bring to witness two witnesses from among your men. And if there are not two men [available], then a man and two women from those whom you accept as witnesses - so that if one of the women errs, then the other can remind her. And let not the witnesses refuse when they are called upon. And do not be [too] weary to write it, whether it is small or large, for its [specified] term. That is more just in the sight of Allah and stronger as evidence and more likely to prevent doubt between you, except when it is an immediate transaction which you conduct among yourselves. For [then] there is no blame upon you if you do not write it. And take witnesses when you conclude a contract. Let no scribe be harmed or any witness. For if you do so, indeed, it is [grave] disobedience in you. And fear Allah. And Allah teaches you. And Allah is Knowing of all things.",
    "asan": "ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه ئه‌گه‌ر قه‌رزێکتان کرد له یه‌کتر تا ماوه‌یه‌کی دیاری کراو، ئه‌وه بینوسن و با نووسه‌رێک که دادپه‌روه‌ربێت به‌ڕاستی و دروستی له نێوانتاندا بینوسێت، با هیچ نوسه‌رێک سه‌رپێچی نه‌کات له نوسین، هه‌ر وه‌ک چۆن خوا فێری کردووه با بنووسێت، (خۆ ئه‌گه‌ر که‌سێک خوێنده‌وار نه‌بێت) ئه‌وه‌ی که حه‌قه‌که‌ی به‌سه‌ره‌وه‌یه و قه‌رزه‌که‌ی لایه با به‌ده‌می خۆی (ئه‌ندازه‌ی قه‌رزه‌که‌ی) به کاتبه‌که بڵێت و له خوای په‌روه‌ردگاری بترسێت و چاوپۆشی له هیچی نه‌کات و لێی که‌م نه‌کاته‌وه‌، خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی قه‌رزه‌که‌ی له‌سه‌ره هه‌ڵه‌شه بوو، یا لاواز بوو (منداڵ یان به‌ساڵاچوو بوو) یا نه‌یده‌توانی دان به حه‌قه‌که‌دا بنێت (که‌ڕوڵاڵ بوو) با به‌خێوکه‌ر، یا سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌ی دادگه‌رانه حه‌قیقه‌ت و ڕاستی قه‌رزه‌که‌ی بڵێت و با دوو پیاو له خۆتان شایه‌تی له‌سه‌ر (قه‌رزو مامه‌ڵه‌)بگرن، ئه‌گه‌ر دووپیاو ده‌ستنه‌که‌وتن بۆ شایه‌تی، با پیاوێک و دوو ئافره‌ت شایه‌تییه‌که بده‌ن له‌و که‌سانه‌ی که ڕازین به شایه‌تیدانیان، نه‌وه‌کو یه‌کێک له (ئافره‌ته‌کان) بیری بچێت، با ئه‌وی تریان بیری بهێنێته‌وه و شایه‌ته‌کان نابێت که کاتێک داواکران خۆ وێڵ بکه‌ن و ئاماده نه‌بن، بێزار مه‌بن له‌وه‌ی که (قه‌رز) بنووسن، که‌م بێت یان زۆر و تا ماوه‌ی دیاری کراوی، به ڕوونی با یاداشت بکرێت، ئه‌نجامدانی مه‌سه‌له‌ی قه‌رزتان به‌و شێوه دادپه‌روه‌رانه‌یه و په‌سه‌ندتره لای خوا (له نه‌نووسین)، ئه‌وسا چاکتر ده‌توانن شایه‌تی ڕاگرن و نزیکترن له‌وه‌ی گومان و دوودڵی به یه‌کتر نه‌به‌ن (مافی که‌س تیا نه‌چێت)، مه‌گه‌ر بازرگانیه‌ک بێت له‌به‌ر ده‌ستانداو له نێو خۆتاندا بیگێڕن و کڕین و فرۆشتن ئه‌نجام بده‌ن، ئه‌وه گوناهتان ناگات که ناینووسن، (چونکه ئاسان نیه‌و مامه‌ڵه دواده‌خات، هه‌تا بۆتان ده‌کرێت) شایه‌ت بگرن کاتێک کڕین و فرۆشتنتان ئه‌نجامدا و نابێت نووسه‌رو شایه‌ت ئازار بدرێن و بێزار بکرێن، خۆ ئه‌گه‌ر شتی وابکه‌ن ئه‌وه به‌ڕاستی مانای وایه ئێوه له چه‌نده‌ها فه‌رمانبه‌رداری ده‌رچوون، جا له خوا بترسن و خۆ پارێزبن و خوا فێری ئه‌و شتانه‌تان ده‌کات (که خێری تیایه بۆ دنیاو پاداشتی قیامه‌تی له دوایه‌) و خوا به هه‌موو شتێک زانایه‌.",
    "puxt": "  ئه‌ی ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕتان هێناوه‌ ئه‌گه‌ر قه‌رزێکتان له‌یه‌کتری کرد بۆ ماوه‌یه‌کی ناوبراو(دیاری کراو) ئه‌وه‌ بینووسن وه‌ با بینوسێ له‌ نێوانتاندا نووسه‌رێک به‌ڕاستی (به‌ داد) وه‌ هیچ نووسه‌رێک با سه‌رپێچی نه‌کات له‌ نوسینی(سه‌نه‌دی قه‌رز) دا هه‌روه‌ک خوا ئه‌وی فێری نووسین کردوه‌ با بینوسێ وه‌ با ئه‌و که‌سه‌ ده‌قی سه‌نه‌ده‌که‌ بڵێ که‌ قه‌رزه‌که‌ی به‌سه‌ره‌وه‌یه‌ وه‌ له‌ په‌روه‌ردگاری بترسێ وه‌ هیچی لێ که‌م نه‌کاته‌وه‌ ئینجا ئه‌گه‌ر ئه‌و که‌سه‌ی قه‌رزه‌که‌ی به‌سه‌ره‌وه‌یه‌ بێ عه‌قڵ بوو یان ناته‌واو بوو یان نه‌ی ده‌توانی خۆی ده‌قی سه‌نه‌ده‌که‌ بڵێت ئه‌وه‌ با گه‌وره‌که‌ی بیڵێت به‌ڕاستی (به‌ ڕێکی) وه‌ دوو شاهید بگرن له‌ پیاوانی خۆتان(موسوڵمان) ئینجا ئه‌گه‌ر دوو پیاو نه‌بوو ئه‌وه‌ با پیاوێک و دوو ژن بن له‌وانه‌ی که‌ په‌سه‌ندیان ده‌که‌ن له‌ شاهیده‌کان بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر یه‌کێکیان له‌بیری چوو با ئه‌وی تریان بیری بخاته‌وه‌ با شایه‌ته‌‌کان سه‌رپێچی نه‌که‌ن کاتێک بانگ کران (بۆ شایه‌تی دان) وه‌ بێزار مه‌بن له‌وه‌ی که‌ بینوسن بچووک بێت یان گه‌وره‌ تا کاتی خۆی، ئه‌م نوسینه‌تان ڕاستتره‌ به‌لای خواوه‌ وه‌ چه‌سپێنه‌ر تره‌ بۆ(...)    "
  },
  {
    "number": 283,
    "text": "وَإِن كُنتُمْ عَلَىٰ سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُوا۟ كَاتِبًا فَرِهَٰنٌ مَّقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُم بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ ٱلَّذِى ٱؤْتُمِنَ أَمَٰنَتَهُۥ وَلْيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ وَلَا تَكْتُمُوا۟ ٱلشَّهَٰدَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُۥٓ ءَاثِمٌ قَلْبُهُۥ وَٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ",
    "english": "And if you are on a journey and cannot find a scribe, then a security deposit [should be] taken. And if one of you entrusts another, then let him who is entrusted discharge his trust [faithfully] and let him fear Allah, his Lord. And do not conceal testimony, for whoever conceals it - his heart is indeed sinful, and Allah is Knowing of what you do.",
    "asan": "خۆ ئه‌گه‌ر له سه‌فه‌ردا بوون و نووسه‌رێکتان ده‌ست نه‌که‌وت، ئه‌وه بارمته‌کان وه‌رده‌گیرێن (له‌باتی قه‌باڵه و سه‌نه‌ده‌که‌)، خۆ ئه‌گه‌ر له یه‌کتری دڵنیا بوون با ئه‌وه‌ی به ئه‌مین و ده‌ستپاک داده‌نرێت ئه‌مانه‌ته‌که‌ی (قه‌رزه‌که‌) بداته‌وه و با له خوای په‌روه‌ردگاری بترسێت، نه‌که‌ن شایه‌تی بشارنه‌وه‌، ئه‌وه‌ی شایه‌تی بشارێته‌وه ئه‌وه به‌ڕاستی دڵی ژه‌نگاوی و ناپوخت گوناهباره‌، خوایش به هه‌موو ئه‌و کرده‌وانه‌ی که ده‌یکه‌ن زانایه",
    "puxt": "  ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر سه‌فه‌ر بوون و ده‌ستان نه‌که‌وت نووسه‌رێک ئه‌وه‌ بارمته‌یه‌ک وه‌رگرن جا ئه‌گه‌ر هێندێکتان له‌ هێندێکتان دڵنیا بوون با ئه‌و که‌سه‌ی که‌ به‌ ئه‌مین زانراوه‌ سپارده‌که‌ بداته‌وه‌ ، وه‌ با له‌ په‌روه‌ردگاری بترسێت وه‌ شایه‌تی مه‌شارنه‌وه‌ ، وه‌ ئه‌و که‌سه‌ی بیشارێته‌وه‌ ئه‌وه‌ به‌ڕاستی به‌ دڵ گوناهباره‌ وه‌ خوا ئاگاداره‌ به‌ هه‌موو کرده‌وه‌یه‌کتان.    "
  },
  {
    "number": 284,
    "text": "لِّلَّهِ مَا فِى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِى ٱلْأَرْضِ وَإِن تُبْدُوا۟ مَا فِىٓ أَنفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُم بِهِ ٱللَّهُ فَيَغْفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ",
    "english": "To Allah belongs whatever is in the heavens and whatever is in the earth. Whether you show what is within yourselves or conceal it, Allah will bring you to account for it. Then He will forgive whom He wills and punish whom He wills, and Allah is over all things competent.",
    "asan": "هه‌رچی له ئاسمانه‌کان و هه‌رچی له زه‌ویدا هه‌یه هه‌ر خوا خاوه‌نیانه و ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی له دڵ و ده‌رونتاندا جێگیر بووه‌، ده‌ری بخه‌ن، یان بیشارنه‌وه خوا ده‌رباره‌ی لێتان ده‌پرسێته‌وه‌، ئه‌وسا له هه‌ر که‌س بیه‌وێت خۆش ده‌بێت و هه‌رکه‌س بیه‌وێت سزای ده‌دات و خوایش به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا ده‌سه‌ڵاتی هه‌یه (ئه‌وه‌ی چرپه‌ی ده‌روونیه دێت و ده‌ڕوات و جێگیر نابێت لێپرسینه‌وه‌ی له‌سه‌ر نیه‌)",
    "puxt": "  هه‌ر هی خوایه‌ ئه‌وه‌ی له‌ ئاسمانه‌کانایه‌ و ئه‌وه‌ی له‌ زه‌وی دایه‌ ئه‌گه‌ر ئاشکرای بکه‌ن ئه‌وه‌ی له‌ دڵتاندایه‌ یا بیشارنه‌وه‌ خوا محاسه‌به‌تان ده‌کات له‌سه‌ری ئه‌وسا خۆش ده‌بێت له‌و که‌سه‌ی که‌ بیه‌وێت وه‌ سزای که‌سێک ده‌دات که‌ بیه‌وێت وه‌ خوا توانایه‌ به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا.    "
  },
  {
    "number": 285,
    "text": "ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِۦ وَقَالُوا۟ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ ٱلْمَصِيرُ",
    "english": "The Messenger has believed in what was revealed to him from his Lord, and [so have] the believers. All of them have believed in Allah and His angels and His books and His messengers, [saying], \"We make no distinction between any of His messengers.\" And they say, \"We hear and we obey. [We seek] Your forgiveness, our Lord, and to You is the [final] destination.\"",
    "asan": "پێغه‌مبه‌رو ئیمانداران باوه‌ڕیان هه‌یه به‌وه‌ی له لایه‌ن په‌روه‌ردگاریانه‌وه هاتۆته خواره‌وه‌، هه‌موویان باوه‌ڕیان هه‌یه به خواو فریشته‌کانی و کتێبه‌کانی و پێغه‌مبه‌ره‌کانی (ده‌ڵێن) هیچ جۆره جیاوازیه‌ک ناکه‌ین له نێوان هیچ پێغه‌مبه‌رێ له پێغه‌مبه‌ره‌کانی خوادا (له باوه‌ڕدا)، هه‌روه‌ها وتیان: گوێڕایه‌ڵ و ملکه‌چین (بۆ به‌دیهێنه‌رمان) په‌روه‌ردگارا لێخۆش بوونی تۆمان ده‌وێت و سه‌رئه‌نجام هه‌ر بۆ لای تۆیه گه‌ڕانه‌وه",
    "puxt": "  پێغه‌مبه‌ر بڕوای هێنا به‌و نامه‌یه‌ی که‌ بۆی نێرراوه‌ له‌ په‌روه‌ردگاری یه‌وه‌ له‌گه‌ڵ بڕواداراندا هه‌موو بڕوایان هێناوه‌ به‌خوا و فریشته‌کانی و نامه‌کانی و په‌یامبه‌رانی جیاوازی ناکه‌ین له‌ نێوان هیچ یه‌کێک له‌ په‌یامبه‌رانی(بڕواداره‌کان) وتیان: (پێغه‌مبه‌ر ئایینی خوای پێ‌ گه‌یاندین ئێمه‌ش) بیستمان فه‌رمانبه‌رییمان کرد داوای لێخۆشبوونت لێ ده‌که‌ین ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان وه‌ هه‌ر بۆ لای تۆیه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ .    "
  },
  {
    "number": 286,
    "text": "لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا ٱكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَآ إِن نَّسِينَآ أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَآ إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦ وَٱعْفُ عَنَّا وَٱغْفِرْ لَنَا وَٱرْحَمْنَآ أَنتَ مَوْلَىٰنَا فَٱنصُرْنَا عَلَى ٱلْقَوْمِ ٱلْكَٰفِرِينَ",
    "english": "Allah does not charge a soul except [with that within] its capacity. It will have [the consequence of] what [good] it has gained, and it will bear [the consequence of] what [evil] it has earned. \"Our Lord, do not impose blame upon us if we have forgotten or erred. Our Lord, and lay not upon us a burden like that which You laid upon those before us. Our Lord, and burden us not with that which we have no ability to bear. And pardon us; and forgive us; and have mercy upon us. You are our protector, so give us victory over the disbelieving people.\"",
    "asan": "خوای گه‌وره ئه‌رک ناخاته سه‌ر هیچ که‌سێک مه‌گه‌ر به قه‌ده‌ر توانایی خۆی نه‌بێت، هه‌ر کارێکی چاک ئه‌نجام بدات قازانجی ته‌نها بۆ خۆیه‌تی و هه‌ر خراپه‌یه‌کی کردبێت ته‌نها یه‌خه‌ی خۆی ده‌گرێت و له‌سه‌ر خۆیه‌تی (هه‌ر بۆیه ئیمانداران ده‌ڵێن): په‌روه‌ردگارا؛ لێمان مه‌گره ئه‌گه‌ر فه‌رامۆشیمان به‌سه‌ردا هات یان گوناهو هه‌ڵه‌یه‌کمان له ده‌ست قه‌وما، په‌روه‌ردگارا؛ ئه‌رکی سه‌خت و کاری گران مه‌ده به‌سه‌رماندا وه‌کو ئه‌وه‌ی داوته به‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی پێش ئێمه‌دا، په‌روه‌ردگارا؛ ئه‌رکێک مه‌ده به‌سه‌رماندا له تواناماندا نه‌بێت، تووشی به‌ڵاو ناخۆشیه‌کمان مه‌که تواناو هێزو هه‌ناومان لێ ببڕێت، گوناهمان بسڕه‌وه و چاوپۆشی بکه له هه‌ڵه‌و تاوانه‌کانمان و دای پۆشه‌، (داواکارین) به‌زه‌ییت بێته‌وه پیاماندا، ڕه‌حممان پێ بکه‌، هه‌ر تۆ پشت و په‌ناو یاریداده‌ری ئێمه‌یت، جا بۆیه داوا ده‌که‌ین سه‌رمان بخه‌یت به‌سه‌ر قه‌ومی کافرو خوانه‌ناساندا، (ئا به‌و شێوه‌یه په‌روه‌ردگاری مه‌زن فێری نزای ڕێک و پێکمان ده‌کات، ئومێده که لێشمان وه‌ربگرێت..) کاتێک ئایه‌تی (٢٨٤) دابه‌زیووه هاوه‌ڵانی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) سه‌غڵه‌ت بوون و چوون بۆ خزمه‌تی.. ئه‌ویش فه‌رموویه‌تی: بڵێن گوێڕایه‌ڵ و ملکه‌چین.. ئینجا خوای گه‌وره ئایه‌تی (٢٨٥، ٢٨٦)ی دابه‌زاند بۆ دڵدانه‌وه‌یان). خوای گه‌وره ئه‌رک ناخاته سه‌ر هیچ که‌سێک مه‌گه‌ر به قه‌ده‌ر توانایی خۆی نه‌بێت، هه‌ر کارێکی چاک ئه‌نجام بدات قازانجی ته‌نها بۆ خۆیه‌تی و هه‌ر خراپه‌یه‌کی کردبێت ته‌نها یه‌خه‌ی خۆی ده‌گرێت و له‌سه‌ر خۆیه‌تی (هه‌ر بۆیه ئیمانداران ده‌ڵێن): په‌روه‌ردگارا؛ لێمان مه‌گره ئه‌گه‌ر فه‌رامۆشیمان به‌سه‌ردا هات یان گوناهو هه‌ڵه‌یه‌کمان له ده‌ست قه‌وما، په‌روه‌ردگارا؛ ئه‌رکی سه‌خت و کاری گران مه‌ده به‌سه‌رماندا وه‌کو ئه‌وه‌ی داوته به‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی پێش ئێمه‌دا، په‌روه‌ردگارا؛ ئه‌رکێک مه‌ده به‌سه‌رماندا له تواناماندا نه‌بێت، تووشی به‌ڵاو ناخۆشیه‌کمان مه‌که تواناو هێزو هه‌ناومان لێ ببڕێت، گوناهمان بسڕه‌وه و چاوپۆشی بکه له هه‌ڵه‌و تاوانه‌کانمان و دای پۆشه‌، (داواکارین) به‌زه‌ییت بێته‌وه پیاماندا، ڕه‌حممان پێ بکه‌، هه‌ر تۆ پشت و په‌ناو یاریداده‌ری ئێمه‌یت، جا بۆیه داوا ده‌که‌ین سه‌رمان بخه‌یت به‌سه‌ر قه‌ومی کافرو خوانه‌ناساندا، (ئا به‌و شێوه‌یه په‌روه‌ردگاری مه‌زن فێری نزای ڕێک و پێکمان ده‌کات، ئومێده که لێشمان وه‌ربگرێت..) کاتێک ئایه‌تی (٢٨٤) دابه‌زیووه هاوه‌ڵانی پێغه‌مبه‌ر (صلی الله علیه وسلم) سه‌غڵه‌ت بوون و چوون بۆ خزمه‌تی.. ئه‌ویش فه‌رموویه‌تی: بڵێن گوێڕایه‌ڵ و ملکه‌چین.. ئینجا خوای گه‌وره ئایه‌تی (٢٨٥، ٢٨٦)ی دابه‌زاند بۆ دڵدانه‌وه‌یان).",
    "puxt": "  خوا داوا له‌ هیچ که‌سێک ناکات مه‌گه‌ر به‌ ئه‌ندازه‌ی توانای خۆی(سوودی) بۆ خۆی هه‌یه‌ هه‌ر چاکه‌یه‌ک بکات(با هه‌ر به‌دڵیش بێت) وه‌ (زیانی) له‌سه‌ر خۆیه‌تی هه‌ر خراپه‌یه‌ک بکات(به‌عه‌مدی و ئه‌ندامی له‌ش) ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان لێمان مه‌گره‌ ئه‌گه‌ر کرده‌وه‌یه‌کی پێویستمان له‌بیرچوو یا به‌هه‌ڵه‌ گوناهێکمان کرد ئه‌ی په‌روه‌ردگار له‌سه‌رمان دامه‌نێ باری قورس وه‌ک دات ناوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وانه‌ی پێش ئێمه‌ ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان به‌ڵای وامان به‌سه‌ردا مه‌ده‌ که‌ بۆمان هه‌ڵ نه‌گیرێت وه‌ گوناهه‌کانمان بسڕه‌وه‌ ، وه‌ لێمان خۆشبه‌ وه‌ میهره‌بانیمان له‌گه‌ڵدا بکه‌ تۆی یاریده‌ده‌رو کارسازمان که‌واته‌ سه‌رمان بخه‌ به‌سه‌ر گه‌لی بێ بڕوایاندا.    "
  }
]